26 januari, Amsterdam: actie tegen verheerlijking van koloniale zeeschurk Michiel de Ruyter in propagandafilm
Op 26 januari organiseert de onlangs opgerichte actiegroep Michiel de Rover bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam een protest tegen de koloniale en nationalistische propagandafilm “Michiel de Ruyter”. Die avond vindt in dat museum de wereldpremière van de film plaats, in het bijzijn van een heleboel genodigden. De actiegroep verzet zich tegen verheerlijking van De Ruyter, die de beschermheer was van de Nederlandse slavenhandel, en tegen de koloniale geschiedvervalsing die daarmee gepaard gaat. “Niet deze zeventiende eeuwse zeeschurk is een held, maar juist vrijheidsstrijders als Boni, Tula en andere tot slaaf gemaakten die zich door de eeuwen heen hebben verzet tegen koloniale overheersing en onderdrukking”, aldus de actiegroep, waaraan ook Doorbraak deelneemt.
Protestactie
Maandag 26 januari
Vanaf 19:00 uur
Rapenburgersluis-brug
(100 meter van het Scheepvaartmuseum)
Prins Hendrikkade, Amsterdam
Facebook event
De vele genodigden zullen per boot via de achteringang het Scheepvaartmuseum binnenkomen. Na het begin van de film om 20:15 uur verplaatst de actie zich naar de vooringang van het museum. Door middel van lawaai en andere middelen gaan de activisten hun ongenoegen laten blijken over de verering van De Ruyter en over het nationalistische feestje rond de wereldpremière van de film. “Eer niet De Ruyter, maar het verzet tegen de slavernij!΅, “Weg met de VOC-mentaliteit!” en “Stop het verheerlijken van racisme en kolonialisme!” zijn enkele van de leuzen van de actiegroep. In 2007, toen De Ruyter het hele jaar door uitgebreid werd herdacht, voerde Doorbraak al eens actie tegen dit soort heldenverering.
Uit de actie-oproep: “De actiegroep Michiel de Rover protesteert tegen de koloniale geschiedvervalsing die om De Ruyter heen hangt. Net als met de propaganda over de zeeschurk in vroeger tijden, wordt ook nu weer, ditmaal via een film, verzwegen dat De Ruyter de militaire beschermheer van de Nederlandse slavernij is geweest. In 1665 heroverde hij na strijd tegen de Engelse koloniale concurrenten in West-Afrika slavenfort Gorée en beschermde hij slavenfort Elmina, waardoor hij de Nederlandse slavenhandel veilig stelde. Dat moet niet worden geëerd, maar juist verafschuwd.
Ook zullen we aanklagen dat in het water bij het Scheepvaartmuseum het hele jaar door het VOC-schip De Amsterdam als een soort pronkstuk wordt tentoongesteld, alsof koloniale overheersing en onderdrukking een leuk tafereeltje is om naar te kijken. Het schip dient op 26 januari als decor en uithangbord bij een sjiek feestje ter ere van een zeeschurk. Verder zullen we onze ergernis laten blijken over de kwalijke rol van het Scheepvaartmuseum bij de heldenverering, die voor de wereldpremière binnen in het museum zelfs een speciale high tech-bioscoop heeft laten bouwen en zich medeplichtig maakt aan het ophemelen van kolonialisme en nationalisme. Bovendien zet het Scheepvaartmuseum De Ruyter de komende maanden nog eens extra in het zonnetje via exposities, rondleidingen en stadswandelingen.”
Achtergronden
De actiegroep gaat vervolgens dieper in op de hoofdpersoon van de film. “De Ruyter was een kaper in staatsdienst en een loopjongen van de Nederlandse koloniale machthebbers. Tijdgenoten gaven hem de bijnaam De Ruyter. ‘Ruyter’ is een oud-Nederlands woord voor ‘rover’, ‘kaper’ of ‘landloper’ en had aanvankelijk een negatieve betekenis. In het bijzonder ging het bij ‘ruyters’ om vrijbuiters die vroeger door steden of landsheren in dienst werden genomen voor het doen van invallen en strooptochten op vijandelijk gebied. Die typering is bijzonder van toepassing op De Ruyter. Daarom hebben we onszelf actiegroep Michiel de Rover genoemd.
Zoals Piet Hein de zilvervloot niet heeft ‘gewonnen’ maar gestolen, zo beroofde De Ruyter in opdracht van de machthebbers andere Europese naties die concurrenten vormden in de strijd om de wereldwijde koloniale hegemonie. De Ruyter droeg met zijn militaire acties tegen de Engelsen en Fransen eraan bij dat de Nederlandse kolonisatoren talloze Afrikanen konden ontvoeren, van hun vrijheid konden beroven, tot slaaf konden maken en aan de dwangarbeid konden zetten in plantagewerkkampen. Mede door de inbreng van De Ruyter groeide Nederland uit tot ‘roofstaat aan de Noordzee’, zoals de schrijver Multatuli het in de negentiende eeuw verwoordde.”
Beeldvorming
De actiegroep legt verder uit hoe de beeldvorming rond De Ruyter bijdraagt aan versterking van het Nederlandse nationalisme. “Zeker al sinds de negentiende eeuw speelt de glorierijke beeldvorming rond De Ruyter een belangrijke rol bij het opkrikken en uitdragen van Nederlands nationalisme en een veronderstelde Nederlandse identiteit met bijbehorende normen en waarden. Het juichverhaal over De Ruyter waarmee veel generaties zijn opgevoed, vertelt vooral veel over het protserige en zelfgenoegzame Nederlandse zelfbeeld. Al eeuwenlang wordt er een Hollandse volksaard geconstrueerd en op hem geprojecteerd. De Ruyter zou bescheiden zijn geweest, zuinig, plichtsgetrouw, opofferingsgezind, moedig, vaderlandslievend, godsvruchtig, verdraagzaam, volhardend, en streng maar rechtvaardig. Hij was als zoon van een bierdrager van eenvoudige komaf en wist zich op te werken van bootmansjongen tot admiraal. Hij stond bekend als een driftkop en branieschopper, maar zou later toch nog goed terecht zijn gekomen door zich dienstbaar op te stellen tegenover zijn meerderen en als een ‘grootvader’ te zorgen voor zijn ondergeschikten. Als je maar je best doet en braaf blijft, dan slaag je uiteindelijk wel in het leven, aldus de boodschap van de machthebbers aan armen, onaangepasten en opstandigen. Wij hebben maling aan die boodschap en kiezen voor verzet tegen de heersende maatschappelijke verhoudingen. We strijden voor een vrije en solidaire samenleving, dus zonder racisme, seksisme en kapitalisme.
Het steeds opnieuw verheerlijken van zeeschurken die in de zogenaamde Gouden Eeuw door verovering, plundering, roof, slavernij, dwangarbeid en genocide de belangen dienden van de toenmalige koloniale wereldmacht Nederland, komt onze neus uit. Het steeds weer opdringen van het nationalistische rolmodel van De Ruyter aan iedereen die in Nederland leeft, vormt een belediging voor de nazaten van tot slaaf gemaakten en voor allen die zich verzetten tegen racisme en kolonialisme. De actiegroep Michiel de Rover wijst verering van De Ruyter af en kiest voor andere helden, voor vrijheidsstrijders als Boni, Tula en andere tot slaaf gemaakten die in opstand kwamen tegen het gruwelijke regime van terreur waarmee de Nederlandse kolonisatoren hun leven tot een hel maakte.”
Harry Westerink
Volgens wikipedia heeft Michiel de Ruyter maar enkele jaren in West Afrika gezeten. Net zoveel jaren heeft hij tegen Noord-Afrikaanse piraten gevochten die in Europese slaven handelden.
Slavernij was toen net zo gewoon als koffiedrinken nu is, iedereen deed het. De slaven in de forten in Goudkust werden aangedragen door de lokale stammen (Ashanti bv.)
Tijdens een bezoek aan Ghana had ik een schuldgevoel, echter toen ik over dit zwarte verleden vragen stelde aan een lokale taxichauffeur, bleek al snel dat ze er daar vele malen minder mee zitten als hier. Daar is het sentiment dat iedereen er aan heeft mee gedaan, en dat iedereen er van moet leren. Van deze opvatting kunnen we hier in Nederland nog veel leren, het sentiment lijkt hier zelfs ongepast.
kan wezen, maar het past niet om zo iemand nu volop te gaan zitten verheerlijken.
De slavernij kan niet goed gepraat worden. Echter met de wijsheid van 2015 de historie beschoren en beoordelen is ronduit onwetenschappelijk (namelijk niet interessant want tijd en cultuur afhankelijk=relatief ) en simplistisch (want de context verandert nogal ; in 1530 stierf de helft voor hun 18-de dus werd iedereen voor hun 16-e zwanger , men streelde bedroog en loog om te overleven. Conclusie: onze huidige waarden en normen zij niet toepasbaar op het verleden. Hoe graag men dit ook zou willen.
Groet
Gerard
Beste Gerard, ik denk dat je ook wel begrijpt dat we niet tegen Michiel de Rover protesteren, dat zou zinloos zijn want die is dood.
Je hebt helemaal gelijk dat we hem niet moeten beoordelen met de normen en waarden van nu (hoewel het vermoorden van mensen en roven van hun spullen toen door de slachtoffers net zo vervelend gevonden werd als nu, dat kan ik je verzekeren). Waar we juist tegen protesteren is dat de filmmakers (en de nationalistische propagandisten eromheen) De Rover en zijn normen en waarden ten voorbeeld stellen aan ons. Zij willen het heden meten aan de koloniale (VOC en slavernij) normen van toen!
Wij leggen het verleden niet langs de maatlat van het heden, maar nationalisten willen aan het heden wél de normen van het verleden opleggen.
Een dergelijke actie vereist ook de participatie van de grote groep Nederlandse nazaten van door Nederland tot slaaf gemaakte Afrikanen.
Door deze groep niet te benaderen bij deze actie wordt afbreuk gedaan aan haar overtuigingskracht.
Mijn voorstel is om D’HERO via haar website te benaderen om te bezien hoe in deze voor maximaal effect kan worden samengewerkt.
Hoi Stewart,
bedankt voor je reactie. Er doen ook nazaten van door Nederland tot slaaf gemaakte Afrikanen mee maar als jullie ook mee willen doen dan zijn jullie welkom natuurlijk! Ik zal contact met jullie opnemen.
Dirk,
Je schrijft:
Dus omdat hij ook iets goeds gedaan zou hebben, was het verder prima dat hij beschermheer van de transatlantische slavernij was? Onder die Noord-Afrikaanse piraten die hij bestreed bevonden zich overigens ook weer andere Nederlandse zeeschurken. Lees bijvoorbeeld in de wikipedia: “Suleyman Reis ‘De Veenboer’, die in 1617 admiraal van de Algerijnse kapersvloot werd, en zijn rechterhand Murad Reis, geboren Jan Janszoon van Haarlem. Beiden werkten voor de beruchte zeerover ‘Simon de Danser’, die een paleis bezat. Ook Claes Compaen was een zeerover die in Marokko kwam. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog ging de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bondgenootschappen aan met Barbarijse zeerovers om afbreuk te doen aan Spanje en Portugal, beide koninkrijken onder Habsburgs bewind.” Principieel was De Rover’s strijd tegen zijn landgenoten aan de Noord-Afrikaanse kust dus niet, want net zo makkelijk trokken ze weer samen op tegen Spanje en Portugal.
Dat anderen ook mensen vingen en tot slaven bombardeerden, maakt het niet minder erg, me dunkt. Het laat alleen maar zien hoe groot het probleem was waar Nederlandse zeeschurken aan meededen. Trouwens: niet “iedereen deed het”. De slachtoffers niet, en die waren er vast ook niet enthousiast over. Maar hun ervaringen en gedachten spelen in het hele heldenverhaal rond De Ruyter geen rol, en dat komt door het racisme en het meedenken met de zeeschurk.
Het zal best dat die taxichauffeur dat gezegd heeft. Hij gaat zijn rijke klant natuurlijk niet tegenspreken. Maar sowieso lijkt me dat de opvatting van één persoon niet echt de doorslag geeft. Dit argument geeft zo’n beetje dezelfde smaak in de mond als dat van de “Antilliaanse vrienden” van Rutte die onze jaarlijkse blackface-traditie ook zo leuk vinden. Alsof elke zwarte persoon namens alle andere zou kunnen/moeten spreken…
laatste argument was wat zwakjes erik, maar met de voorgaande heb je jezelf qualitatief overtroffen, erg sterk.
Ja, daar heb je helemaal gelijk in, Fix. Ik bedacht me later dat ik beter had kunnen eindigen in de trend van dat niet “iedereen er aan heeft meegedaan”, de naar Amerika versleepte mensen in ieder geval niet. En dat het aan de zwarte activisten hier zelf is om te bepalen waar ze actie tegen voeren. Hun situatie is sowieso ook heel anders dan die van de mensen die nu in Ghana wonen. Maar duidelijk is dat de huidige armoede in Ghana grotendeels het gevolg is van de koloniale geschiedenis waar de mensenroof ook een onderdeel van vormde.
nee, punt is, wat dirk dus ook aandroeg, dat slaven iets heel gewoons was, en juist met name daar. bij ons was dat gewoon verboden, ook toen, maar om aan de lukratieve slavenhandel mee te kunnen doen, wat andere europese naties dus ook al deden, werd er voor zwarten gewoon een uitzondering gemaakt, door ze bijvoorbeeld niet als echte mensen te beschouwen. dat er dan in het huidige afrika mogelijk nog steeds gemakkelijk over gedacht word doet niets af aan het feit dat wij er tegen behoren te zijn, en daarop moet je je baseren in je argumentatie. hoe ze er daar in afrika toevallig nog over denken is gewoon niet relevant, zo simpel is het.
Ik geloof niet zo in dat verhaaltje dat de slavenhandelaars van vroeger niet beter wisten en dat we hen daarom niet met hedendaagse normen kunnen beoordelen. Dat is een populair praatje van reactionaire Nederlandse historici dat ook werd herkauwd in de bekende tv-serie over het slavernij-verleden.
Ten eerste las ik ergens dat tijdens de Tachtigjarige Oorlog (dat wil zeggen de bloedige burgeroorlog waar Nederland uit is ontstaan) al sprake was van propaganda waarin er schande van werd gesproken dat de Spanjaarden in slaven handelden. Daaruit blijkt dat mensen het als iets slechts zagen (zolang de vijand het deed – toen ze er zelf ook geld mee konden verdienen vergaten ze dat weer).
Ten tweede was er geen eenduidig verhaal van de Nederlandse gereformeerde dominees, die destijds toch de hoeders van de publieke moraal waren. Dat wil zeggen dat de slavernij aan de ene kant met de bijbel in de hand werd goedgepraat, maar dat er aan de andere kant ook belangrijke dominees waren die haar veroordeelden. Het is dus niet zo dat er niemand was die er wat van zei en mensen konden in principe een keuze maken.
Ten derde was de slavernij op het Nederlandse grondgebied over het algemeen niet toegestaan (er was dan geen sprake van een eenvormige rechtsstaat zoals wij die nu kennen en er zijn dus uitzonderingen geweest, maar dit was de algemene tendens). Anders dan bijvoorbeeld in Engeland waren er in Nederland zelf geen slavenmarkten. Dat het in de kolonies wel was toegestaan aan Nederlandse handelaars getuigt natuurlijk van hypocrisie, maar ook dat men in Nederland ergens wel voelde dat het niet klopte.
En tot slot denk ik dat er een algemeen menselijk gevoel is dat ontstaat doordat de mens nu eenmaal een sociaal wezen is en dat weerzin oproept wanneer je een ander mens ziet lijden. De slavernij ging met gruwelijk veel wreedheden gepaard en mensen moeten dan moeite doen om die weerzin te onderdrukken ter wille van een andere menselijke drift: de hebzucht. En om die hebzucht gaat het hele verhaal, men was ook niet uit noodzaak of om te overleven gedwongen om anderen tot slaaf te maken.
Tot zover mijn overwegingen, met als conclusie: men wist destijds wel degelijk waar men mee bezig was.
Beste Harry,
Als je dingen schrijft, verdiep je dan in het onderwerp, want:
1. Het verhaal dat De Ruyter een ander woord voor “kaper” zou zijn is een mening van slechts één historicus/archiefmedewerker, die bovendien zélf het bijvoegsel “wellicht” gebruikt. Bron: http://www.zeeuwsarchief.nl/media/uploads/nieuwsbrieven/nieuwsbrief33.pdf tweede pagina, rechts bovenaan.
2. Als je het dan toch hebt over bijnamen, waarom dan niet de naam “Trouwhand” genoemd? Zelfde document.
3. De Ruyter heeft altijd in dienst van de staat gewerkt, nooit voor de VOC of de WIC, de organisaties die juist wél in slavenhandel deden. In een veelheid van bronnen staat zelfs opgetekend dat De Ruyter bekend stond om het vrijkopen van slaven.
4. Je doet het voorkomen alsof De Ruyter een bandiet, een misdadiger is. Als ik jouw logica gebruik bestaat de volledige hedendaagse Belastingdienst uit misdadigers, aangezien de status van De Ruyter in die tijd hetzelfde was. We hebben het over gebeurtenissen van ruim 300 jaar geleden, dus als je, zoals jij duidelijk laat blijken, geen flauw idee hebt van wetgeving en mores van die tijd kun je onmogelijk een oordeel geven.
5. Mocht je oprechte interesse hebben in hoe het allemaal echt zit, raadpleeg dan eens het werken van Luc Panhuysen of Ronald Prud’homme van Reine, specialisten in alles wat met de Nederlandse zeevarende historie te maken heeft. Boeken vind je onderaan dit artikel: http://www.nd.nl/artikelen/2007/maart/23/een-man-van-de-praktijk
Nogmaals, je doet je voor als een man van principes, verzamelt wat loze woorden in een artikel en denkt dat je er goed aan doet om te laten zien hoezeer je begaan bent met mensen die in jouw ogen achtergesteld zijn, maar je maakt je met het bovenstaande artikel onsterfelijk belachelijk.
Groet,
MD
Beste MD, Even in het kort wat antwoorden op je punten.
1. Je levert zelf eigenlijk het bewijs al voor mijn stelling. De naam De Ruyter was volgens de historicus waarnaar je verwijst een bijnaam. Kreeg De Ruyter die bijnaam omdat hij zo bekend is geworden door de paardensport? Of omdat hij op een paard ten strijde trok tegen vijandelijke legers? Ik dacht het niet. Leg jij zelf maar eens uit hoe die bijnaam anders verklaard kan worden dan door de uitleg die ik eraan geef. Overigens is die historicus niet de enige die mijn verklaring ondersteunt.
2. Ja, ook hier ligt het antwoord voor de hand. Ik noem het beestje bij de naam (die hem is gegeven), namelijk De Ruyter/De Rover. Als anderen hem eerder in zijn leven de bijnaam Trouwhand hebben gegeven (gesteld dat dat zo is), dan wil ik er nog wel aan toevoegen dat die bijnaam mijn stelling ondersteunt dat hij een plichtsgetrouwe loopjongen was van de Nederlandse koloniale machthebbers.
3. Wat de staat was en wat een particuliere onderneming was, dat vloeide in die tijd nogal in elkaar over. Zo mochten de VOC en de WIC, dacht ik, in opdracht van de Nederlandse staat oorlog voeren. Ik heb het daarom vooral over koloniale machthebbers, dus over de top van de hele Nederlandse koloniale infrastructuur. De enige slaven die De Ruyter heeft vrijgekocht (overigens deels met geld van de Nederlandse kerken), waren wit en christelijk. Tijdens zijn militaire zeereizen moet hij vele duizenden zwarte slaven hebben gezien en meegemaakt. Hij heeft aan hen geen woord vuil gemaakt. Geen woord. En kom nu niet aan met die tranentrekker dat De Ruyter een zwarte vriend had. Dat is waarschijnlijk mythevorming waarvoor nauwelijks bewijs is.
4. De Belastingdienst? Grappige vergelijkingen maak je. Hoe kun je nu het systeem van koloniale overheersing en onderdrukking (verovering, plundering, roof, ontvoering en vrijheidsberoving, mensen tot slaaf maken, verkrachting, genocide) op een lijn stellen met de Belastingdienst? En dan nog: was De Ruyter maar een heel gewone derderangs belastingambtenaar? Kom nou, hij had de leiding over heel veel militaire infrastructuur op zee. Door zijn bevelen zijn 40.000 tot 50.000 ‘vijanden’ van Nederland gestorven (aldus Busken Huet, negentiende eeuw). Door zijn overwinningen werd de Nederlandse slavenhandel veilig gesteld. Zomaar een belastingambtenaartje?
5. Ik heb de biografie van Prudhomme gelezen. Toevallig las ik vandaag nog een passage uit dat boek, geciteerd in dit artikel: http://socialisme.nu/blog/nieuws/44081/michiel-de-ruyter-een-typisch-nederlandse-schurk
Citaat uit het boek: “De Ruyter schijnt zijn bemanning te hebben toegesproken zoals een vader zijn kinderen. Hij trad streng doch rechtvaardig op. In een brief aan Johan de Witt uit 1665 beschreef hij zonder enig mededogen hoe vijf matrozen die als deserteurs tot de doodstraf werden veroordeeld op Texel waren opgehangen, “naerdat den oppersten belhaemer eerst sijn 2 voorste vyngers sijn affgecapt”.” Einde citaat. Tja, zoals een vader zijn kinderen toespreekt, zo liet De Ruyter matrozen ophangen… Ik wil maar zeggen: die Prudhomme heeft nogal last van de glorierijke en nationalistische beeldvorming rond De Ruyter. Zelfs als de feiten een heel andere richting opgaan, zelfs dan moet en zal De Ruyter in de ogen van zijn biograaf een man blijven die het beste voor zou hebben gehad met zijn bemanning.
Tot slot: hoe komt het toch dat je meteen denkt dat ik geen kennis van zaken heb? Ken je mij? Als ik een andere mening heb dan jij (en die heb ik), dan zou je dat op z’n minst kunnen respecteren. Of heb je soms de waarheid in pacht?
kapitein michiel trouhant uit kortemark is iemand anders, die door de engelsen abusievelijk voor de ruyter werd gehouden en waarom zijn schip in beslag werd genomen op beschuldiging van piraterij