6 november, Utrecht: vertoning van film tegen Zwarte Piet
Op 6 november vertonen de Kritische Studenten Utrecht (KSU) de film “Read the masks. Tradition is not given”, gemaakt door de kunstenaars Annette Krauss en Petra Bauer. Deze anti-racistische documentaire maakte deel uit van hun bijdrage aan “Be(com)ing Dutch”, een tentoonstelling over de veronderstelde Nederlandse identiteit die in 2008 was te zien in het Van Abbemuseum in Eindhoven. Een ander onderdeel van hun bijdrage, een protestmars tegen Zwarte Piet, werd op het laatste moment afgelast wegens de vele bedreigingen van blackface-fans. Na afloop van de filmvertoning volgt een debat onder leiding van Abulhassan Al-Jaberi.
Filmvertoning en discussie
Donderdag 6 november, vanaf 19:30 uur
Kargadoor
Oudegracht 36, Utrecht
Bij de totstandkoming van de film hebben Krauss en Bauer nauw samengewerkt met Doorbraak en andere critici van de Zwarte Piet-figuur. In 2008 was er nog geen sprake van de brede beweging tegen Zwarte Piet zoals we die vandaag de dag kennen. Wel ondervonden activisten tegen de racistische karikatuur ook toen al enorm veel agressie van blackface-fans. Krauss en Bauer waren stomverbaasd, geschrokken en boos over het massale en openlijke racisme dat elk jaar met de komst van Sint en Piet het openbare en privéleven in Nederland doordrenkt. Ze grepen de expositie in het Van Abbemuseum aan om daar fundamentele kritiek op te leveren.
Paternalistisch
“In de afgelopen 50 jaar zijn er regelmatig protesten geweest tegen het typisch Nederlandse fenomeen van Zwarte Piet, waarbij het koloniale verleden en de racistische structuur daarvan aan de oppervlakte is gebracht. Hoewel er wat veranderingen in de traditie zijn aangebracht, blijft die problematisch”, zo stelden de kunstenaars. Ze vroegen zich af of het mogelijk was om de discussie te heropenen over de Zwarte Piet-traditie. “Het is moeilijk om hierover te discussiëren in Nederland, omdat veel mensen de traditie in ere willen houden.” Dat ondervonden ze aan den lijve toen ze hun idee bespraken met allerlei Nederlanders in de kunstwereld en daarbuiten. Ook veel progressieve mensen bleken hun project niet te kunnen waarderen. “Jullie komen uit andere landen. Jullie kijken er van buitenaf tegenaan en daarom kunnen jullie het Sinterklaas-feest niet begrijpen”, aldus het paternalistische verwijt dat Krauss en Bauer, afkomstig uit Duitsland en Zweden, vaak te horen kregen.
Samen met Doorbraak en het Van Abbemuseum organiseerden de kunstenaars ook een actie, een protestmars op 30 augustus 2008. De aankondiging van die actie leidde tot zoveel bedreigingen van blackface-fans dat het Van Abbemuseum eenzijdig besloot om de actie af te gelasten. Ook Doorbraak en de kunstenaars ontvingen veel haatmail, -telefoontjes en -smsjes. Later publiceerde Doorbraak daar een overzicht van, een staalkaart van scheldpartijen, verwensingen en bedreigingen die sterk lijkt op wat activisten tegen Zwarte Piet ook vandaag de dag naar hun hoofd krijgen geslingerd.
Harry Westerink