Gerepareerde Alphense uitzetgevangenis blijft hel voor illegalen

Deportatiegevangenissen zijn levensgevaarlijk om in te worden opgesloten. Ze lekken, zijn brandonveilig, hebben een slechte luchtkwaliteit en maken mensen zonder papieren ook geestelijk kapot. Dat laten de vreselijke ervaringen zien met detentiecentra in Schiphol-Oost, Zaandam, Zeist, Rotterdam en elders. In oktober dreigt in Alphen aan den Rijn de grootste illegalenbajes van Nederland opnieuw in gebruik te worden genomen, na twee jaar dicht te zijn geweest wegens allerlei mankementen.

Vorige week had dat detentiecentrum weer opgeleverd moeten worden, maar de voltooiing van de reparaties is nog een maand uitgesteld. Volgens een woordvoerder van Rijksgebouwendienst zijn “nog niet alle systemen” in de gevangenis “uitgetest”. De huurder van de bajes, de Dienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie van Veiligheid en Justitie, wil er over twee maanden weer volop mensen zonder papieren in gaan opsluiten, maximaal zo’n dertienhonderd.

De bouw van de Alphense gevangenis begon in 2005. In dat jaar bleek bij de verschrikkelijke brand in het detentiecentrum in Schiphol-Oost hoe onveilig illegalenbajessen zijn. Velen waren daar volkomen terecht woedend over. De overheid kwam onder druk te staan om de veiligheidseisen van die gevangenissen eindelijk eens wat serieuzer te gaan nemen. Maar omdat de Alphense bajes snel af moest zijn, ging het toch weer mis en bleek de gevangenis allerlei gebreken te hebben. Dat moest na verloop van tijd zelfs voormalig minister Piet Hein Donner toegeven. Hij at er zelf geen boterham minder om, maar liet mensen zonder papieren wel levensgrote veiligheidsrisico’s lopen.

Bij de herstelwerkzaamheden aan de Alphense gevangenis kwamen niet alleen grote brandveiligheids- en bouwtechnische problemen aan het licht, maar ook gebreken aan de electriciteitskabels en waterleidingen buiten het bajescomplex. Nog steeds zijn niet alle mankementen verholpen, maar de overheid neemt doodleuk opnieuw de gok dat het verkeerd gaat en zet het sjoemelen met mensenlevens voort. De reparaties kosten 15 miljoen euro. De vraag is wie dat gaat betalen: de overheid of aannemer Van Wijnen Timmers die de gevangenis heeft gebouwd. Tijdens ellenlange onderhandelingen hebben ambtenaren geprobeerd om de aannemer de zwarte piet toe te spelen en hem op te laten draaien voor die kosten. De overheid doet tot nu toe schimmig over het bereikte onderhandelingsresultaat. Maar wie er ook voor het schandalige deportatiebeleid in de portemonnee moet tasten, duidelijk is in elk geval dat de mensen zonder papieren de grote verliezers zijn. Want hun bestaan wordt op het spel gezet. Hun hoop op een beter leven wordt de grond in geboord, of de detentiecentra volgens de beleidsmakers nu meer of minder onveilig zouden zijn geworden.

Harry Westerink