5 juni, Den Haag: actie tijdens Kamerdebat over dwangarbeid

Klijnsma kan de pot op met haar dwangarbeid.
Klijnsma kan de pot op met haar dwangarbeid.

Op 5 juni gaat de Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken praten over verplicht onbetaald werken voor bijstandsgerechtigden en andere zaken die samenhangen met de Wet Werk en Bijstand (WWB). Het comité Dwangarbeid Nee, waar behalve Doorbraak ook de SP, de FNV en de Amsterdamse Bijstandsbond aan deelnemen, roept op om die dag actie te voeren bij de Tweede Kamer en het parlementaire debat bij te wonen. Het ziet er naar uit dat dwangarbeiders uit het hele land, onder meer uit Amsterdam, Zeeland, Noord-Brabant en Friesland, naar Den Haag zullen afreizen om hun stem te laten horen.

Actie tijdens Kamerdebat over dwangarbeid
Woensdag 5 juni, vanaf 9:30 uur
Tweede Kamer-gebouw, Plein, Den Haag

Vanuit Amsterdam gaat bij voldoende deelname (meer dan twintig mensen) een bus naar de actie. Wil je mee? Geef je op bij het comité Dwangarbeid Nee via info@dwangarbeidnee.nl of 020-6898806.

Vanuit Vlissingen gaat ook een bus. Wil je mee? Geef je op bij de SP Vlissingen via p.coret@online.nl.

“Het wordt tijd dat de Tweede Kamer van ons hoort hoe de praktijk echt is!”, aldus het comité Dwangarbeid Nee. “Van mensen die zelf de gevolgen van dwangarbeid meemaken en die in tegenstelling tot een meerderheid van de Tweede Kamer willen dat er zo snel mogelijk een einde komt aan deze dwangarbeid, slechte behandeling, gebrek aan respect en verplicht werken zonder loon en zonder uitzicht op een betaalde baan voor wie dat wil en kan.” Voor de ingang van het Tweede Kamer-gebouw gaat het comité actievoeren met spandoeken. Ook wordt aan politici gevraagd om een grote loonstrook door te knippen, als symbool voor het feit dat dwangarbeiders geen loon ontvangen en dat met dwangarbeid het minimumloon wordt ontdoken. Het comité roept werkende werklozen nadrukkelijk op om de misstanden van dwangarbeid “goed tussen de oren van de Kamerleden te knopen”.

Waslijst aan klachten

Onderdeel van het debat vormt de brief van staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken waarmee ze in april reageerde op het in februari verschenen zwartboek “Werken in de bijstand” van de FNV. Hoewel de vakbond niet eens stelling nam tegen alle vormen van verplicht onbetaald werken met behoud van uitkering, wist Klijnsma zelfs die afgezwakte kritiek nog zodanig af te vijlen dat er niet meer dan wat gruis overbleef. De staatssecretaris verdedigt het systeem van dwangarbeid voor werklozen en haalt zich daarmee de woede van een heleboel dwangarbeiders op de hals. Haar te betitelen als “staatssecretaris van Dwangarbeid” is dan ook volkomen op zijn plaats. Het regent inmiddels klachten over verplicht onbetaald werken. Behalve het FNV-zwartboek heeft Klijnsma onlangs, op 27 mei, ook het SP-zwartboek “Tewerkgestelden aan het woord” aangeboden gekregen, tijdens een chaingang-actie van dwangarbeiders in Bolsward, een actie die vier dagen eerder ook al in Drachten plaatsvond. Dat onderzoek somt de ellende op die werkende werklozen in Zuid-West Friesland moeten meemaken. Uit een recente brief van de Landelijke Cliëntenraad, een belangenorganisatie voor bijstandsgerechtigden, blijkt dat ook gemeentelijke cliëntenraden inmiddels al een hoop kritiek van werklozen op dwangarbeid hebben ontvangen. De FNV heeft onlangs met een enquête nog een vervolg gegeven op het eigen zwartboek. Die inventarisatie bevestigt de bestaande kritieken en ervaringsverhalen.

Het comité Dwangarbeid Nee heeft de waslijst aan klachten nog eens helder op een rijtje gezet, opgesteld vanuit het perspectief van de dwangarbeiders zelf:

  • Het voelt als een gevangenis, het is dwangarbeid.
  • Er is misbruik van macht door de klantmanagers.
  • Er wordt voortdurend gedreigd met straf en die leggen ze ook op, zonder iets te zeggen of te schrijven.
  • Je wordt voortdurend gewantrouwd.
  • Ze gaan ervan uit dat je liegt totdat het tegendeel bewezen is, waarbij je privacy wordt geschonden.
  • Je wordt erg klein gemaakt. “Ik moet voortdurend huilen”, aldus een van de dwangarbeiders.
  • Je komt in de schulden.
  • Je werkt niet alleen gratis, het kost je ook nog geld. Je moet er geld op toeleggen voor reiskosten en kinderopvang, en dergelijke.
  • Er worden beloften gegeven die nooit worden waargemaakt.
  • Ze helpen je niet om je kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Je wordt daarbij eigenlijk tegengewerkt.
  • Je moet aanwezig zijn op de werkplek. Als je ziek bent, dan geloven ze je niet.

Te verwachten valt dat de staatssecretaris nog een heleboel zwartboeken, rapporten, onderzoeken en andere kritieken in ontvangst moet nemen, voordat ze de barre werkelijkheid van de dwangarbeid onder ogen gaat zien en toegeeft dat het hemeltergende systeem van verplicht onbetaald werken helemaal uit de klauwen is gelopen. Maar de dwangarbeiders lusten Klijnsma en andere veelverdieners rauw en zullen dit soort beleidsmakers blijven confronteren met hun protesten.

Verdringing

De FNV heeft in de aanloop naar het debat op 5 juni een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. “Het is jammer dat de staatssecretaris de klachten afdoet alsof slechts een enkeling last heeft van slechte bejegening en alsof een nekeling van mening is dat er wellicht sprake is van verdringing. Onze bevindingen zijn anders”, schrijft de bond. “Als de gemeente iemand van het uitzendbureau moet inhuren om een bijstandsgerechtigde te vervangen die ziek is, dan is er sprake van verdringing. Als een schilder door de gemeente uitgeleend wordt aan een woningstichting om woningen te schilderen, is er sprake van verdringing. Als een bijstandsgerechtigde het werk doet dat voorheen zijn WSW-geïndiceerde vrouw deed, dan is er sprake van verdringing. Als de gemeente niet langer delen van de zorg of groenvoorziening uitbesteedt, maar die taken laat uitvoeren door bijstandsgerechtigden, dan is er sprake van verdringing.” Duidelijke taal, die aansluit bij de boodschap die Doorbraak al twee jaar aan het geven is: dwangarbeid voor werklozen leidt per definitie tot verdringing en vernietigt betaalde banen.

Maar ondanks de terechte kritiek stelt de vakbond zich in zijn brief aan de Tweede Kamer te weinig principieel op, zoals eerder ook al het geval was. In de brief pleit men “voor heldere kaders in de WWB. Bijvoorbeeld hoe lang werken met behoud van uitkering toelaatbaar is. De FNV stelt dat drie maanden voldoende is indien er daadwerkelijk een afstand tot de arbeidsmarkt is.” Maar wie deelneemt aan een comité dat Dwangarbeid Nee heet, zoals de FNV doet, die zou geen genoegen moeten nemen met een beetje minder dwangarbeid voor werklozen. Nee, want elke maand, elke week, elke dag, elk uur en elke minuut dwangarbeid is er een teveel.

Harry Westerink