Cairo in Wisconsin

Een autoritair politicus aan de leiding. Een beleid dat grote aantallen mensen in hun rechten en belangen raakt. Hevige protesten tegen politicus en beleid. Duizenden, tienduizenden protesterende mensen, niet alleen om het overheidsgebouw waar over het beleid gestemd moet worden, maar ook ín dat gebouw. Tegendemonstranten die het voor de plaatselijke machthebber opnemen. Media-aandacht voor en tegen. Over welk land in het Midden-Oosten gaat dit? Welke Arabische staat is nu aan de beurt voor een revolutie? Bovenstaande zinnen gaan over… Wisconsin, in het midden-westen van de VS. Daar vindt een arbeidersopstand plaats die aan het uitgroeien is tot een waar keerpunt in de klassenstrijd in de VS.

De autoritaire leider is gouverneur Scott Walker. Deze Republikeinse politicus wil, zoals vrijwel alle politici trouwens, het begrotingstekort van de deelstaat Wisconsin laten betalen door de mensen onderaan de ladder, in dit geval door arbeiders in overheidsdienst. Daartoe heeft hij besloten tot drastische maatregelen. Arbeiders in overheidsdienst moeten meer gaan bijdragen aan hun pensioen- en gezondheidskostenregelingen. Dat betekent inkomensdaling. Cao’s worden beperkt tot één jaar, loonstijging wordt gekoppeld aan de consumentenprijsindex, en mag dus kennelijk niet boven de inflatie uitkomen. Daarbij komen flinke aantastingen van vakbondsrechten. Bonden van overheidspersoneel mogen nog onderhandelen over lonen, maar niet meer over andere arbeidsvoorwaarden zoals pensioenregelingen. Via jaarlijkse stemming moet bovendien vastgesteld worden of een vakbond het personeel nog wel in onderhandelingen mag vertegenwoordigen. Bij dit alles worden trouwens de bonden van politieagenten en brandweerlieden uitgezonderd. Die houdt de gouverneur blijkbaar toch maar liever te vriend. Grappig is trouwens wel dat ook bonden van zowel de staatspolitie als de brandweer zich tegen de maatregelen hebben uitgesproken. Op werkelijke solidariteit van politiezijde zou ik echter maar niet rekenen.

Het voornemen van gouverneur Walker is een grove aanval, in een politiek klimaat waarin Republikeins rechts kennelijk denkt dat ze alles kan maken, inclusief een oorlog beginnen tegen vakbonden en arbeiders. Daar speelt ongetwijfeld mee dat vakbonden in verkiezingstijd vaak Democratische steunpilaren zijn. Maak de vakbonden stuk, en je verzwakt de Democratische partij, zo is klaarblijkelijk ook de redenering. De werkelijke invloed van vakbonden binnen de Democratische partij is weliswaar beperkt, ze worden er vooral gebruikt om in verkiezingstijd een sterke kiezersbasis te mobiliseren, in ruil voor hooguit beperkte concessies op het punt van bijvoorbeeld sociale wetgeving. Maar zelfs dat is voor voorstanders van een onbeperkte dictatuur van het grote bedrijfsleven al te veel.

Maar Walker en zijn Republikeinse vrienden hebben overduidelijk hun hand overspeeld. Arbeiders gingen protesteren – en hoe! – in en rond het bestuursgebouw in Madison, Wisconsin, waar doorgaans de Senaat bijeen komt. Op 15 februari waren het er al duizenden. Op 17 februari waren het er 40 duizend. Het is een soort permanente demonstratie, kracht bijgezet met een grote strijdbare sit-in. Intussen kan de stemming over het wetsvoorstel niet beginnen. Weliswaar is er een meerderheid van 19 senatoren, Republikeinen, in een senaat van 30 leden. Maar volgens reglementen moeten er 20 senatoren zijn om tot stemming over te kunnen gaan – en vijf Democratische senatoren zijn uitgeweken naar een andere deelstaat om de stemming tegen te houden. Die Democraten vechten daarmee trouwens niet rechtstreeks voor arbeidersrechten. Ze dringen via hun actie aan op een compromis. Te vrezen valt dat zo’n compromis voor een flink deel aan de Republikeinse druk tegemoet zou komen. Ook Democraten verhalen de staatsschuld op arbeiders als ze de kans krijgen. Tegelijk wordt de Democratische macht bedreigd als vakbondsbestuurders hun machtsbasis kwijtraken.

Solidariteitsboodschap vanuit Egypte

Die vakbondsbestuurders weten dat ze met de rug tegen de muur staan. Daarom brengen ze nu hun achterban – sowieso laaiend vanwege de dreigende forse aantasting van levenspeil en organisatievrijheid – stevig op de been, iets dat ze bij andere gelegenheden maar in veel beperkter mate doen. Voor vakbonden is het recht om hun achterban te vertegenwoordigen aan de onderhandelingstafel de kern. Voor die achterban – docenten, ambtenaren in het bestuursapparaat, allerlei groepen – gaat het om veel meer, en speelt vooral de directe afbraak van hun levensstandaard. Te vrezen valt dat vakbondsbestuurders veel van die achteruitgang zouden accepteren, als ze in ruil ervoor maar erkend blijven worden als onderhandelaars, als hun recht om cao’s af te sluiten voor hun leden maar niet verloren gaat. Het is dan ook belangrijk dat arbeiders hun strijd in eigen hand houden, gaan voor effectieve druk en niet voor zwakke onderhandelingen en een nog zwakker compromis waarin vakbonden hun cao-overleg gegund wordt, maar arbeiders wel inkomen en dergelijke kwijt raken.

Scholieren doen mee

Walker houdt echter voet bij stuk. Hij heeft zelfs al gedreigd de Nationale Garde in te zetten om eventuele stakende ambtenaren te vervangen. En ja hoor, ook de plaatselijke variant van de ‘pro-Mubarak-aanhangers’ is opgedoken: Tea Party-aanhangers demonstreren ook, tegen de vakbondsdemonstranten. Het conflict slaat al over naar andere staten. In Ohio wordt al geprotesteerd, daar betoogden vorige week donderdag ook al vijfduizend mensen. In Ohio, Tennessee en Indiana werken Republikeinse bestuurders ook aan wetten die vakbondsrechten voor groepen ambtenaren en dergelijke inperken. In Tennessee gaat het bijvoorbeeld om leraren. In Pennsylvania zijn vakbondsleden van plan om hun solidariteit te tonen met de betogers in Ohio door rood te dragen deze week. Hier en daar worden opmerkelijke parallellen getrokken. “De beelden uit Wisconsin deden meer denken aan het Midden-Oosten dan aan het Midden-Westen”, schreef de New York Times. Even verderop in het artikel: “De parallellen werpen de onvermijdelijke vraag op: wordt Wisconsin het Tunesië van collectieve onderhandelingsrechten?”

Gigantische protesten

Actievoerende arbeiders leggen zelf het verband ook. “Impeach Scott Mubarak”, stond op een bord dat een demonstrant bij zich had. Rechts waarschuwt al voor rellen in Cairo-stijl. “Als er een grote Tea Party-demonstratie is in Madison, dan krijgen we wellicht een directe botsing te zien, net zoals in Cairo”, zei Norman Ormstein, van de rechtse denktank American Enterprise Institute. Republikeins woordvoerder Paul Ryan zegt over gouverneur Walker: “Hij krijgt rellen. Het is alsof Cairo naar Madison is verhuisd dezer dagen.” Iemand merkte al gevat op dat er in Wisconsin alleen wat moeilijker aan kamelen te komen is. Grappig is het trouwens dat juist Republikeinen met deze vergelijking komen. Hun tegenhangers, de Cairo Tea Party, heeft immers de strijd verloren en zag haar grote leider Mubarak het veld ruimen. Intussen komt er veel solidariteit los richting de strijdende arbeiders in Wisconsin. Solidariteit van verre, internationale solidariteit… uit Egypte zelfs! Kamal Abbas, coördinator van het Egyptische Centrum voor Vakbonden en Arbeidersdiensten (CTUWS) stuurde vanuit Cairo een solidariteitsverklaring. Daarin stond onder meer: “Zoals onze strijd voor vrijheid, democratie en rechtvaardigheid succes had, zo zal jullie strijd succesvol zijn. De overwinning behoort toe aan jullie als je niet wankelt en standvastig blijft in het eisen van jullie rechtvaardige rechten.” En weer een heel andere vorm van solidariteit: mensen uit allerlei landen bestellen pizza’s bij een plaatselijke pizza-winkel, om die af te laten leveren bij demonstranten in Madison! Hier de Facebook-pagina van de pizzeria.

De brandweer doet ook mee

De strijd in Wisconsin is belangrijk. Arbeiders en vakbonden vechten nu eens hard terug tegen een grove rechtse aanval. Het opent de mogelijkheid voor de arbeidersklasse, om na decennia van rechtse aanvallen, na keer keer op keer concessies door vakbondsbestuurders, met hun gehavende bonden het initiatief te heroveren. Een goed achtergrondartikel over de mogelijkheden schreef Dan La Botz. Het is, ook in Nederland waar de strijd tegen bezuinigingen altijd extra inspiratie kan gebruiken, goed om te zien en te horen hoe die strijd nu al prachtige hoogtepunten beleeft.

Peter Storm
Maker van het weblog http://peterstormschrijft.wordpress.com