Rechter stelt Nederland aansprakelijk voor massamoord in Indonesië

Prachtig en verrassend nieuws: de Nederlandse staat moet zeven weduwen uit het Indonesische dorp Rawagede een schadevergoeding betalen als compensatie voor het verlies van hun man. Dat heeft de Haagse rechtbank gisteren bepaald in de zaak die de weduwen hadden aangespannen in samenwerking met het Comité Nederlandse Ereschulden. De beslissing is historisch: na 64 jaar wordt de staat voor het eerst aansprakelijk gesteld voor oorlogsmisdaden die door het Nederlandse leger zijn begaan tijdens de vuile koloniale oorlog tegen de Indonesiërs.

Op 9 december 1947 richtten Nederlandse militairen een bloedbad aan in het Javaanse dorp Rawagede, nu Balongsari. Vrijwel alle mannelijke dorpsbewoners, meer dan 400, werden gruwelijk afgeslacht. De massamoord maakte deel uit van de eerste “politionele actie”, waarmee de Nederlandse staat probeerde om het onafhankelijkheidsstreven van de Indonesiërs de kop in te drukken. Hoewel de overheid later erkende dat er sprake was van oorlogsmisdaden, is er geen enkele Nederlandse militair strafrechtelijk ooit vervolgd en veroordeeld voor die misdaden. Bovendien liet de overheid weten geen schadevergoeding aan de nabestaanden van de slachtoffers te willen betalen, omdat hun eis zou zijn verjaard. Volgens de Haagse rechter is het beroep op die verjaring “onaanvaardbaar”, gezien de ernst van de feiten. De weduwen en het comité wilden dat Nederland ook strafrechtelijk zou worden vervolgd, maar die eis wees de rechter af.

De weduwen konden het nieuws (filmpje Aljazeera) eerst niet geloven. “Niemand had verwacht dat we een rechtszaak tegen een land konden winnen”, aldus comité-voorzitter Jeffry Pondaag. “Maar toen het echt doordrong, is er feest gevierd. Ze hadden het al op de televisie gezien toen ik belde.” Met zijn comité heeft Pondaag sinds 2005 gestreden voor het aansprakelijk stellen van de overheid voor de begane oorlogsmisdaden. “Het kon toch niet zo zijn dat bij een gebeurtenis waarbij zoveel mensen zijn gestorven, niemand verantwoordelijkheid draagt en niemand wordt bestraft. Ik ben blij met dit eerherstel. Ik had het niet verwacht.” Volgens hem is de Nederlandse staat op de vingers getikt. “Maar we moeten wel beseffen dat Rawagede niet op zichzelf staat. Destijds is er zoveel gebeurd in Indonesië. Ik hoop dat mensen zich nu meer bewust worden van deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis.” Liesbeth Zegveld, de advocate van de weduwen, hoopt dat de staat niet in hoger beroep gaat. “Als de overheid de uitspraak aanvecht, dan gaan veel nabestaanden schadevergoeding en definitieve erkenning niet meer meemaken. De meesten staan aan het eind van hun leven, ze zijn eind 80, begin 90. Gun die mensen hun laatste dagen een beetje geld.”

Harry Westerink