Grijze Wolven aanstichters van rel bij Amsterdams Koerdisch centrum

Recente aanvallen van de Koerdische PKK op het Turkse leger, waarbij 24 soldaten om het leven zijn gekomen, werden door de Grijze Wolven aangegrepen om ook in Nederland de straat op te gaan. In Amsterdam werd op zondag 23 oktober een demonstratie georganiseerd onder het motto “Vervloek de terreur”. Na afloop trok een groep jongeren richting het Koerdisch Nederlands Cultureel Centrum Amsterdam. Daar vielen ze mensen aan die bijeen waren gekomen voor een congres.

In het verleden hebben Grijze Wolven vaker dit soort aanvallen uitgevoerd waarbij ook doden en gewonden vielen. De onderzoeksgroep Turks extreem-rechts heeft op haar website een lijst bijgehouden van aanslagen die door de jaren heen zijn gepleegd door de Grijze Wolven. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat ze ook achter deze nieuwste aanval zitten.

Onzichtbaar actief

Het is vrij lastig om acties van Grijze Wolven direct te linken aan een of andere organisatie. In tegenstelling tot andere politieke bewegingen kondigen de Grijze Wolven hun demonstraties of manifestaties nooit officieel als organisatie aan. Ze nemen nooit verantwoordelijkheid voor hun acties, en bekennen hun politieke kleur ook niet openlijk. Op de officiële websites van Grijze Wolven-organisaties in Nederland – zoals de TFN – is met geen woord terug te vinden dat het gaat om een extreem-rechtse organisatie. Ze plaatsen alleen nette aankondigingen over sociaal-culturele activiteiten.

De TFN heeft naar aanleiding van de recente rellen op haar website een bericht geplaatst dat vooral is gericht op jongeren. Daarin waarschuwt men tegen provocaties, en beweert men dat de rellen uitgelokt zouden zijn door geïnfiltreerde provocateurs. De club doet, zoals verwacht, verder geen mededelingen over wie die provocateurs dan zouden zijn of hoe ze te werk zouden gaan. In het bericht staat ook een waarschuwing aan de organisatie van de demonstratie. Ze zouden zo’n protest niet moeten organiseren als ze niet in staat zijn om de demonstranten onder controle te houden. Ook bezweert de TFN de organisatie om voortaan tijdens demonstraties alleen nog Turkse vlaggen toe te staan. Andere vlaggen, posters of bepaalde handgebaren die verband houden met een bepaalde politieke voorkeur zouden niet meer toegelaten moeten worden. Waarschijnlijk omdat die de politieke herkomst van de demonstratie zouden kunnen verraden.

Volgens de TFN zou de demonstratie spontaan tot stand zijn gekomen. De extreem-rechtse club probeert zo de indruk te wekken zelf niets met de demonstratie en de daarop volgende aanval te maken te hebben. Dat is echter een doelbewuste en goed doordachte strategie die de Grijze Wolven altijd toepassen om achteraf de handen in onschuld te kunnen wassen. In werkelijkheid waren de TFN en de jongerenorganisatie HTGF, die nauwe banden onderhoudt met de TFN, er nauw bij betrokken.

PvdA-er Oguzhan Kilic

Op 19 mei 2011, de dag van het “Turkse nationale jongerenfeest” werd de oprichting van de jongerenorganisatie HTGF aangekondigd. Oguzhan Kilic werd gekozen tot hoofd van de nieuwe organisatie. Kilic is actief bij de PvdA in Noord-Holland. De jonge sociaal-democraat blijkt heel wat minder democratisch te zijn als het om Koerden en andere andersdenkenden gaat, zo blijkt uit zijn verklaringen in de media. Hij hekelt bij zijn toespraken onder meer de pogingen van de regeringspartij AKP om Turkije meer te democratiseren. Dat zou Koerdische separatisten namelijk meer ruimte hebben geboden om aanvallen uit te voeren. Het recente geweld in Turkije is echter opgelaaid nadat een vredesgroep van de Koerdische beweging KCK naar Turkije was teruggekeerd als teken van goede wil. Ze werden onthaald door duizenden Koerden. Dat beviel de regering niet, en daarop belandden tal van democratisch gekozen Koerdische burgemeesters achter de tralies. En na een zoveelste arrestatiegolf werden kort geleden ook de bekende mensenrechtenactivist en uitgever Ragip Zarakolu en academica Busra Ersanli opgepakt wegens “steun aan KCK”. Beiden zitten vast zonder in staat van beschuldiging te zijn gesteld. Daarnaast zitten er ook al tientallen onderzoeksjournalisten vast die onderzoek deden naar onder andere de Gülen-beweging. De Turkse premier Erdogan heeft na de recente PKK-aanvallen een vergadering belegd met mediakopstukken waarbij is afgesproken dat de media geen berichten meer zullen publiceren die nadelig kunnen uitpakken voor de strijd tegen de terreur. Dat komt neer op regelrechte censuur. Van Erdogans beloften over democratisering is weinig over. Maar volgens PvdA-er Kilic gaan de beperkingen allemaal niet ver genoeg. Hij roept op om de BDP, de enige legale Koerdische partij in het parlement, te verbieden, evenals als alle buitenlandse vertakkingen van de PKK.

Syrië

Kilic is doordrongen van een ziekelijke angst voor buitenlandse indringers die zijn vaderland kapot zouden komen maken. Syrië, dat de PKK onderdak heeft geboden, beschouwt hij als een imperialistische indringer met plannen om Turkije in stukken te hakken. Het komt bij hem niet op dat de rollen momenteel enigszins zijn omgedraaid. Want de Turkse premier benoemt de huidige Syrische onrust als een binnenlands probleem en biedt onderdak aan de Syrische oppositie. Overgelopen Syrische soldaten komen vaak de Turkse grens over om veiligheid te zoeken. Dat is voor Kilic geen reden om Turkije juist te zien als imperialistische kracht die Syrië probeert uiteen te scheuren. Het draait bij Kilic allemaal om de PKK. Geïnspireerd door het ‘democratische model’ van de AKP uit hij kritiek op de volgens hem veel te slappe aanpak van de Koerdische organisatie door Nederland. Hij pleit voor een harder optreden en meer actie. Nederland zou volgens hem de PKK de hand boven het hoofd houden. De PKK staat al lange tijd op de Europese lijst van terreurorganisaties, maar Nederland heeft de club pas in 2007 verboden, aldus Kilic. Vanzelfsprekend kan van iemand met extreem-nationalistische ideeën die warme contacten onderhoudt met Grijze Wolven, niet verwacht worden dat hij kritisch kijkt naar de vuile oorlog die de Turkse staat voert tegen de PKK, en waaraan de Grijze Wolven zelf actief meedoen. Nederland en Europa hebben de PKK op hun terreurlijst staan, en ze hebben de mensenrechten hoog in de vaandel als het aankomt op onderhandelingen over toetreding van Turkije tot de EU. Maar tot echte sancties of maatregelen is het nooit gekomen. Om economische en strategische redenen zijn goede relaties met Turkije belangrijker dan mensenrechten. Geen Europese kritiek dus op het langzaam afglijden van Turkije richting een politiestaat waarin “nu elke burger schuldig is totdat zijn/haar onschuld is bewezen”, zoals het onlangs zo mooi verwoord werd in een artikel.

Daad bij woord

De HTGF zegt net als de TFN dat de Amsterdamse actie spontaan tot stand is gekomen. Dat valt sterk te betwijfelen, gezien de ontwikkelingen sinds de oprichting van de jongerenclub. De afgelopen maanden is er een toenemend aantal demonstraties onder het motto “Vervloek de terreur”. Meteen na de oprichting op 28 augustus werd er een demonstratie georganiseerd in Rotterdam, naar aanleiding van de door de PKK gedode soldaten, oftewel ‘de martelaren’. Op onder meer de Turkstalige Grijze Wolven-website wordt de actie aangekondigd onder het kopje “De HTGF organiseert ‘Vervloek de terreur’-demonstratie”, met daaronder een verklaring van de HTGF zelf. Daarin reageert de organisatie op kritiek vanuit de eigen achterban die dit protest te snel en ongecoördineerd vond. Men belooft om voortaan brede lagen van de achterban erbij te betrekken, en beter en sneller te coördineren. Als inspirerend voorbeeld noemt de HTGF de “Turkish coalition of Amerika (ATAA)”, en er zou een “Turkse coalitie van Nederland” moeten komen. Alleen zo zou men het vroegere activisme kunnen terugwinnen, zo zegt de HTGF. Men besluit met de opmerking dat de jongeren individueel aan de demonstraties zullen deelnemen, in plaats van als organisatie. Zo kan die dus buiten schot blijven.

Demonstraties

Op 28 augustus verzamelden zich ongeveer 500 mensen in het Rotterdamse Delfshaven om te protesteren tegen de aanvallen van de PKK. GroenLinks Delfshaven-raadslid Burhan Kocak hield daar een toespraak namens het organiserende comité, zo valt te lezen in Turkse kranten. In dat comité nemen N. T., Gulhan Kayhan, Nuray Murat en Hatice Karakoc deel. De organisatie gaf aan te betreuren dat Kocak als een van weinige Turkse raadsleden positief had gereageerd op het verzoek om mee te doen. Hoofdbestuurslid S. Karacayir reageerde na afloop positief op de demonstratie. Hij feliciteerde de organisatie en benadrukte nogmaals het belang van het opzetten van een coördinatie onder de naam “Turkse coalitie van Nederland” om nog sneller en breder te kunnen organiseren.

Op 21 oktober organiseerde HTGF in Amsterdam een tweede demonstratie, dit keer wegens de 24 dode Turkse soldaten. De kersverse voorzitter Kilic trad als spreker op en HTGF-vice voorzitter Imdat Kaymaz was medeorganistor van de actie, zo valt te lezen in diverse Turkstalige media. Tijdens de demonstratie werd traditiegetrouw het volkslied gezongen. Ook werden de namen van de omgekomen soldaten opgesomd, door de menigte beantwoord met nationalistische leuzen en – net als in het leger – met “aanwezig!”. Na afloop vertrok een groep van 100 á 200 leuzen roepende jongeren met vlaggen richting de gemeente Haarlemmermeer, naar het monument voor de slachtoffers van de Turkish Airlines-crash. Op de site valt te lezen dat de TJF-demonstratie succesvol is verlopen en dat de organisatoren, waaronder Kaymaz, iedereen oproepen om ook te komen naar een volgende demonstratie, twee dagen later, wederom in Amsterdam, dit keer op het Museumplein. Later zal blijken waarom er ineens zo haastig binnen twee dagen nog een actie moest komen.

Op die 23 oktober stonden maar liefst twee demonstraties gepland, in Rotterdam en in Amsterdam. Officieel hadden ze niets met elkaar te maken, maar ze kwamen duidelijk uit dezelfde koker. Aan de organisatie van de Rotterdamse demonstratie waren vrijwel dezelfde namen verbonden als aan de actie in augustus: N. T., Gulhan Kayhan, Nuray Murat en Hatice Karakoc. In Amsterdam krioelde het bij de demonstratie op die dag van de TFN-“Reis-en” (“grote broers”). Op de podium stond alweer Kilic. Maar er waren meer sprekers. Naast oud-TFN-bestuurders Recep Kuzluk en Sahbaz Aribas, ook Salih Akbucak, een woordvoerder van de Nijmeegse Grijze Wolven-afdeling. Opvallend was het grote aantal Azerische sprekers onder de genodigden.

Kilic benadrukte weer het verband dat er volgens hem is tussen het democratiseringsproces dat de AKP op gang gebracht zou hebben, en de toename van het aantal terroristische aanslagen. De democratisering zou de PKK en haar legale buitenlandse nevenorganisaties bemoedigd hebben om meer activiteiten te ontplooien. Kilic drong weer aan op het verbieden van de BDP. Tot slot benadrukte hij dat alle Turken broeders zijn, en dat de HTGF zich keert tegen elke vorm van seperatisme, racisme, geweld en andere onwettige activiteiten. Hij bedankte daarna de aanwezigen dat ze hun stem hadden laten horen, en zich niet hadden laten provoceren.

Aanval

Ondanks de waarschuwingen voelden de met nationalisme opgefokte jonge Wolven zich toch geprovoceerd, en wie geschiedenis van de beweging kent, zal zich daarover niet verbazen. Een flinke groep zag na afloop van de demonstratie kans – dankzij medewerking van de Amsterdamse politie – om bij het Koerdische centrum te komen. Ze vielen direct de mensen aan die binnen deelnamen aan een bijeenkomst over de aardbeving in Turkije. Op de website van het Koerdische culturele centrum wordt HTGF terecht aangewezen als organisator van de demonstratie en verantwoordelijke voor de aanval. Daarnaast uit men kritiek op het eenzijdige politieoptreden, namelijk tegen de aanwezigen in het centrum. Daarbij zouden tenminste twee mensen gewond zijn geraakt door politiehonden, en meerdere mensen zouden onwel zijn geworden door de pepperspray die de politie rond spoot. Van de groep aanvallers – die door de politie naar het centrum waren begeleid – werd niemand gearresteerd. Er werden daarentegen wel 5 van de in het centrum aanwezige Koerden opgepakt. Het centrum zou nu overwegen om een klacht in te dienen.

Persbericht

Vijf dagen later verscheen er een persbericht in een Turkstalige krant waarin wel vaker aandacht wordt besteed aan activiteiten van de Grijze Wolven. De krant kondigde het zo aan: “Naar aanleiding van ongeregeldheden tijdens de manifestatie die door de HTGF in Amsterdam is georganiseerd, legt HTGF de volgende verklaring af.” Onder het bericht staat: “Namens het organiserende comité van de manifestatie: Oguzhan Kilic, voorzitter van de HTGF. Dat laat geen twijfel bestaan over de spontaniteit van, en organiserende kracht achter, de demonstraties van eind oktober en daarvoor.

Maar er is meer. In het persbericht staat een aantal opvallende tegenstrijdigheden. Zo wordt de TFN in het bericht neergezet als een centrum-rechtse organisatie in de Nederlandse politiek. Wel wordt er – weliswaar tussen haakjes – bij vermeld dat de TFN een “Ulkuculer” (“idealistische”) organisatie is, en dat de TFN en haar onderafdelingen niet verantwoordelijk zijn voor het organiseren van de manifestatie en wat er daarna is gebeurd. Het is fijn dat Kilic eindelijk duidelijkheid verschaft over de ideologische achtergrond van de TFN en van de HTGF. Want officieel was het nog niet bekend dat de TFN een politieke organisatie is, noch dat die extreem-rechts en idealistisch is. Het zou mooi zijn als dat meteen ook even op de TFN-website werd gezet. Dat de TFN dus naast het organiseren van bedevaarten en slachtfeesten ook streeft naar Pan-turkisme. Maar dat is misschien teveel gevraagd.

De bewering dat de TFN niet verantwoordelijk zou zijn voor de manifestatie is natuurlijk volstrekt ongeloofwaardig, nadat men zich eerder met naam en toenaam bekend gemaakt heeft als organisator. De TFN heeft de actie in tientallen media aangekondigd, mensen opgeroepen en aangemoedigd, verklaringen erover afgelegd, en dan kan men niet verwachten dat een ontkenning nog serieus wordt genomen. Beweren dat het hele gebeuren het werk zou zijn van provocateurs, en dan roepen dat instanties dat zouden moeten onderzoeken, is simpelweg lachwekkend.

De HTGF is medeverantwoordelijk voor de rellen die na de demonstratie hebben plaatsgevonden. Organisatoren en sprekers van de manifestatie waren er nota bene bij aanwezig en minimaal twee ervan maakten zich schuldig aan gewelddadigheden. En achteraf deed de HTGF alsof hun neus bloedde.

Vol trots wordt in het persbericht beweerd dat de groep onder politie-escorte al leuzen roepend naar het centrum is gelopen en daar werd aangevallen door mensen van het centrum. De vraag wordt ook gesteld waarom de politie niet heeft ingegrepen. Over het geweld van de groep Grijze Wolven wordt met geen woord gerept. Integendeel, diegenen die de aanval uitvoerden worden neergezet als slachtoffers waarop zou zijn geschoten, die bekogeld zouden zijn met stenen, en bijna zijn gelyncht. Het is goed denkbaar dat de bereidwillige medewerking van de politie bij de hele aanval de Grijze Wolven een gevoel van triomf geven, en hen zal motiveren tot verdere acties.

Media

Op enkele uitzonderingen na, hebben de mainstream media na afloop gedaan alsof Turken en Koerden met elkaar slaags waren geraakt. Er werden nauwelijks vragen gesteld of nader onderzocht welke organisaties en personen achter de demonstratie en aanval zitten. De media leken allemaal van elkaar over te schrijven. Mede daardoor kunnen de Grijze Wolven anoniem zulke acties blijven plannen, zonder zich voor hun daden te hoeven verantwoorden. In Nederlandstalige media houden ze zich stil, maar in Turkstalige media komen ze veelvuldig aan het woord.

De Grijze Wolven zijn uiterst gewelddadig en gevaarlijk, en daarom is het belangrijk dat ze continu gemonitord worden zoals de onderzoeksgroep Turks Extreem-rechts dat deed. Ook moet er meer werk gemaakt worden van diepgaand onderzoek en analyse, zoals Mehmet Ulger en Stella Braam dat deden, vooral rond de banden van Turks extreem-rechts met de Nederlandse landelijke en lokale politiek. Anders staat Nederland straks weer vol verbazing en verontwaardiging te kijken bij een volgende aanval.

Bülent Yilmaz

Op 5 februari 2021 hebben een van de namen hierboven vervangen door initialen.