Vingerscanners tegen papierlozen
Sinds november 2011 gaan in een paar politieregio’s agenten de straat op met mobiele vingerafdruklezers. Die worden ingezet om papierloze migranten op te sporen en het land uit te bonjouren. Als de proef slaagt, dan worden alle politiekorpsen met de scanners uitgerust én kan op termijn iedereen gedwongen worden de vingers te laten scannen.
Op bevel van de ministers Ivo Opstelten en Gerd Leers is in november 2011 in een aantal politiekorpsen begonnen met een proef met mobiele vingerscanners. Het gaat om de korpsen Amsterdam-Amstelland, Rotterdam-Rijnmond, Hollands Midden en Noord-Oost-Gelderland. In die regio doet ook de Koninklijke Marechaussee mee. In de vier korpsen zijn 125 agenten en marechaussees uitgerust met Blackberry’s en daarbijhorende randapparatuur waarmee op straat legitimatiebewijzen en vingerafdrukken van “vreemdelingen” gescand worden. De vingerafdrukken worden daarna direct via een online verbinding vergeleken met de vingerafdrukken die in de database “Basisvoorziening vreemdelingen” zitten. Daarin staan de vingerafdrukken van alle migranten die ooit asiel hebben aangevraagd. Ook koppelt men ter plekke met het Visum Informatie Systeem. In dat systeem staan de vingerafdrukken van iedereen die ooit een visum voor Europa heeft aangevraagd. Zo verkrijgt de politie informatie over de verblijfsstatus van “de vreemdeling”. Als een migrant hier volgens de staat niet thuishoort, dan wordt die direct in hechtenis genomen en begint de deportatieprocedure.
Machtsmisbruik
Volgens de betrokken ministers mag de politie op straat digitale vingerafdrukken afnemen van alle mensen waarvan men “een gegronde reden” heeft te denken dat ze illegaal in het land zijn. “Een gegronde reden” is een zinsnede die voor velerlei uitleg vatbaar is en waarbij de agenten een grote mate van vrijheid hebben. Machtsmisbruik en racisme liggen dan ook op de loer. Het niet kunnen tonen van een geldig identiteitsbewijs is overigens ook “een gegronde reden”. Dat betekent dat ook witte Nederlanders door zulke controles getroffen zullen worden. De vingerafdrukken die met de scanners verkregen zijn, worden volgens Justitie enkel gebruikt ter verificatie van de identiteit van een verdachte “op dat moment”. De op straat verkregen vingerafdrukken van onschuldigen worden volgens de staat niet bewaard, maar de ministers stellen wel dat uit de proef nog maar moet blijken of er toch niet “onbedoeld sporen van vingerafdrukken achterblijven”. Als de systemen naar tevredenheid werken, dan zullen alle politiekorpsen in het land in de nabije toekomst de beschikking over de vingerscanners krijgen. De proef is in eerste instantie bedoeld voor de opsporing van illegalen en uitgeprocedeerde vluchtelingen, maar als de proef succes heeft, dan wil het ministerie het gebruik uitbreiden om bijvoorbeeld te achterhalen of iemand nog een boete heeft openstaan.
De inzet van de mobiele vingerscan sluit naadloos aan bij de steeds verdergaande Stasi-ficatie van Nederland. De laatste 10 jaar wordt de burger bedolven onder een stortvloed van privacybeperkende maatregelen, zoals de identificatieplicht, de bewaarplicht van telecomgegevens en de opslag van de reisbewegingen van reizigers met het openbaar vervoer. En per 1 januari 2012 wil de staat een camerasysteem aan de grens installeren. Die gaat alle passerende voertuigen automatisch controleren. Vooral de mededeling dat als de proef succes heeft, de politie met de vingerscanner ook wil controleren op uitstaande boetes, is een duidelijke vingerwijzing dat het kabinet onverdroten streeft naar een nationale databank met daarin de foto’s en vingerafdrukken van alle inwoners van Nederland.
Mordicus tegen
De komst van de mobiele vingerscanners leidt tot de nodige kritiek. De Rotterdamse afdelingen van GroenLinks en de SP spraken zich er tegen uit. In Leiden toonde GroenLinks-raadslid Pieter Kos zich “mordicus tegen” de proef. Volgens hem “probeert het gedoogkabinet Wilders tevreden te stellen door maatregelen te nemen die het wantrouwen tegen vreemdelingen versterken”. Hij ziet de proef als “een vorm van verkapt racisme die niet past in de tolerante samenleving waar GroenLinks voor staat”. Ook de burgerrechtenorganisatie Privacy First is het oneens met de vingerscanners. Met de proef wordt er “collectief inbreuk gemaakt op andermans privacy en lichamelijke integriteit”. Ook zal het volgens de organisatie “hoogstwaarschijnlijk gepaard gaan met discriminatoire ‘handhaving’, etnische profilering en toenemende stigmatisering van bepaalde bevolkingsgroepen”.
Verder is bekend dat dit soort systemen vaak ook grote technische gebreken kennen, waardoor ze nog meer slachtoffers maken dan al de bedoeling is. Onlangs besloot minister Donner nog om de opslag van vingerafdrukken bij de aanvraag van identiteitsbewijzen tijdelijk stop te zetten wegens het enorme foutenpercentage in de biometrische techniek. Dat percentage bedroeg bij een proef maar liefst 21 tot 25 procent. Door dergelijke fouten komen massaal onschuldige mensen in het verdachtenbankje terecht. In het geval van de vingerscanner geldt hetzelfde. Niet iedereen die ooit in een Europees land asiel heeft aangevraagd (en heeft gekregen of niet gekregen), staat met zijn of haar biometrische gegevens in de “Basisvoorziening vreemdelingen”. Aan het ontbreken van een match in de database mag dus sowieso geen enkele conclusie verbonden worden. Laat staan dat het een reden zou mogen zijn om iemand te arresteren en voor langere tijd op te sluiten in een illegalenbajes. Er wordt gesuggereerd dat de politie in zulke gevallen een ‘eerlijke’ afweging zal maken, maar dat is in deze context natuurlijk een volkomen cynisch concept. Tegenwoordig worden ook perfect Nederlands sprekende en ‘uitziende’ actievoerders in illegalenbajessen opgesloten, enkel en alleen omdat ze zichzelf niet wensen te legitimeren. En vluchtelingen en migranten hoeven zich al helemaal geen illusies te maken. De maatregel zal zodoende hoogstwaarschijnlijk het aantal slachtoffers van het repressieve beleid van migratiebeheersing nog weer verder doen oplopen.
Gerrit de Wit