“Zwarte Piet is een slaaf. We moeten de slavernij afschaffen”
Al voor aanvang van het programma zat de strijdbare stemming er goed in. Twee hufterige journalisten van het rechts-populistische PowNews, gewapend met een camera en een microfoon, bleken uit te zijn op een relletje. De organisatie had hen van tevoren laten weten dat ze niet welkom waren. Toch probeerden ze opnamen te maken, wat tot een opstootje leidde waarbij ze de zaal en de gang werden uitgewerkt. Daarmee was de toon van de bijeenkomst gezet: racisme moet uit de samenleving worden gestoten.
Boycot
Ter introductie werd een kort filmpje vertoond waaruit bleek hoe het Sinterklaasfeest vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw als pedagogisch instrument werd ingezet om kinderen te drillen tot nette, brave en gehoorzame burgers. Sinds die tijd werd het feest ook steeds meer een hulpmiddel bij het versterken van het Nederlandse nationalisme. In de eerste helft van de twintigste eeuw groeide de figuur Zwarte Piet uit tot de blackface-karikatuur die tot op de dag van vandaag in Nederland populair is gebleven, in tegenstelling tot de rest van de wereld. “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zwarten als ik zich op 5 december niet hoeven te verbergen, maar ook kunnen deelnemen aan een feest dat voor ons allemaal zou moeten zijn”, zo opende Kno’ledge Cesare de discussie. Hij en Quinsy Gario hadden het initiatief tot de bijeenkomst genomen. Sinds de zomer van 2011 zijn ze bezig met de T-shirtcampagne “Zwarte Piet is racisme”. In november werden ze hardhandig gearresteerd toen ze tijdens de intocht van de witte baas en zijn zwarte knechten actie voerden tegen het Zwarte Piet-racisme. Onlangs hebben ze over dat keiharde politie-optreden een klacht ingediend.
Het enerverende debat kwam op gang door bijdragen van Robert Coblijn, oprichter van de politieke partij Bijlmerstyle, Ernestine Comvalius, directrice van het Krater Theater in Amsterdam Zuidoost, Annet Zondervan, directrice van het Centrum voor Beeldende Kunsten in Zuidoost, en Iwan Leeuwin, voorzitter van GroenLinks Zuidoost en actief binnen het Landelijk Platform Slavernijverleden. “Zwarte Piet is racisme, en racisme verdient geen plek in Zuidoost”, stelde Coblijn. “We moeten de winkels aanpakken die het Zwarte Piet-racisme bevorderen. Zwarte Piet moet weg uit de winkels. Gebeurt dat niet, dan beginnen we met boycotacties. Als Zwarte Piet een slaaf is, dan moeten we de slavernij afschaffen.” Speerpunten van zo’n boycotactie zouden Hema en Albert Heijn kunnen worden, zo opperden sommigen. In Groot-Brittannië, zo vertelde weer een ander, houdt Hema er rekening mee dat het Zwarte Piet-racisme, dat daar in de Golliwog-pop is terug te vinden, op veel weerstand stuit. Daarom worden de Pieten in Engelse Hema-winkels wit geschminkt. Maar in Nederland doet het bedrijf juist volop mee met het promoten van de racistische karikatuur. “Hema en ook andere winkelketens moeten beseffen dat het Zwarte Piet-racisme ook hier fel wordt bekritiseerd, zeker in Zuidoost”, klonk het strijdbaar.
Verlinkt
Comvalius vertelde hoe in de jaren 50 Surinaamse studenten in Nederland zich op 5 december dermate onveilig voelden op straat dat ze zich gedwongen zagen om thuis te blijven. Een vrouw in het publiek liet weten dat haar dochter vorig jaar meerdere keren was uitgescholden voor “vieze Zwarte Piet”. “Op 5 december gaat mijn kind niet naar school, als protest tegen het Zwarte Piet-racisme. De school van mijn kind weet dat. Daarom kreeg ik een brief van de leerplichtambtenaar waarin stond: ‘Als u besluit om uw kind thuis te houden, dan krijgt u een boete’. De school had me dus verlinkt.”
Gaandeweg de avond werd steeds duidelijker hoe groot de behoefte in Amsterdam Zuidoost is om meer structuur aan te brengen in de opkomende beweging tegen Zwarte Piet. Herhaaldelijk werd benadrukt hoe belangrijk het is om onszelf als anti-Zwarte Piet-activisten te organiseren, en om meer draagvlak te scheppen onder de bevolking, in ons eigen netwerk, op ons werk, in het onderwijs, onder winkeliers. “We moeten ophouden om eilandjes te zijn en beginnen om onszelf te verenigen.” Zwart en wit samen tegen Zwarte Piet dus. De komende bijeenkomsten, die nog nader worden aangekondigd, zijn bedoeld om de beweging meer van de grond te krijgen. Met als inzet: de Bijlmer uit te roepen tot de eerste Zwarte Pietloze zone. En daarna de rest van Nederland.
Harry Westerink
Een discussie is toch als er ook oppositie is?!
Hoe kom je daar nu bij?
Er zijn veel meer soorten van discussies!
Het was geen discussie over het al dan niet racistisch zijn van Zwarte Piet. Daar zijn er al zoveel van. In die discussie raken wij steeds minder geïnteresseerd. Veel voorstanders van de Nederlandse blackface-traditie hebben zich namelijk nogal ingegraven in hun nationalistische stellingen, en gaan over het algemeen nauwelijks in op rationele argumenten.
Dit was een discussie van anti-racisten, en dat zijn er gelukkig nog heel veel, over hoe Zwarte Piet te verwijderen valt, als eerste uit de Bijlmer. Da’s pas een spannende en belangrijke discussie! Met praktische consequenties.