Witte terreur in opkomst?
Extreem-rechts terrorisme komt in Europa de laatste jaren regelmatig voor. In Noorwegen doodde de lone wolf en rechts-extremist Anders Breivik 77 mensen. Breivik wilde zo een daad stellen tegen de vermeende islamisering van het land. In Duitsland werd eind vorig jaar bekend dat de Nationalsozialistische Untergrund (NSU) verantwoordelijk was voor een hele reeks moorden op veelal Turkse migranten door heel Duitsland heen. Om hun activiteiten te financieren overviel de NSU ook meerdere banken. In het Italiaanse Florence schoot een fascist van de Casa Pound-beweging eind 2011 twee Senegalese straatverkopers dood. Ook in Rusland worden met regelmaat migranten en linkse opponenten door extreem-rechtsen afgeknald.
Volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Erik Akerboom wordt via het internet “duidelijk dat er wel een bepaald draagvlak” bestaat in Nederland voor de “extremistische ideeën” van Breivik en aanverwanten. Breiviks gedachtegoed vertoont volgens hem “grote overeenkomsten” met de opvattingen van verschillende groepen “die ijveren tegen de islam, de multiculturele samenleving en het ‘linkse establishment’”. Hier lijkt Akerboom mede te doelen op de PVV van Geert Wilders, maar expliciet stelt hij dat niet. De coördinator is voorts van mening dat “de extreem gewelddadige doorvertaling die Breivik maakte” in Nederland “nauwelijks steun krijgt, niet in woord, niet in daad”. Toch denkt hij dat “sommigen wel een stap verder willen gaan, getuige de jaarlijks diverse keren dat moskeeën in Nederland worden beklad, ontheiligd of zelfs met brandstichting geconfronteerd”. Kortom, er lijkt in Nederland toch wel enig begrip te zijn voor extreem-rechtse terreuraanslagen.
In Nederland is het de laatste decennia niet voorgekomen dat extreem-rechtsen vanuit terroristische motieven migranten of tegenstanders dood schoten. Wel zijn er al sinds jaar en dag wapens bij extreem-rechts in omloop. Zo werd eind 2011 door de politie een lading vuurwapens aangetroffen bij leden van de nazistische groep Ulfhednar. Die wordt gevormd door een vriendengroep uit de omgeving van Alkmaar. Aanvankelijk vormden ze een afdeling van het nazistische netwerk Blood & Honour (B&H), maar sinds 2011 zijn ze een onafhankelijke groep met een nieuwe naam. In oktober 2011 voerde de politie naar aanleiding van een AIVD-tip een observatie uit bij de woning van Ulfhednar-lid Rory de Koning. De politie zag die dag een groep van vier mannen met een grote tas de woning verlaten. De mannen werden gevolgd en aangehouden. Het bleek dat in de tas diverse vuurwapens zaten. Bij het doorzoeken van De Konings woning werden meer wapens en munitie gevonden. Na drie dagen werden de nazi’s vrijgelaten, maar de zaak is nog onder de rechter. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding denkt vooralsnog niet dat die wapens bedoeld waren voor het plegen van aanslagen, maar slechts voor de doorverkoop. Daar kunnen vraagtekens bij gezet worden.
De leden van Ulfhednar zijn namelijk geen onbekenden voor Justitie en hebben uitdijende strafbladen. Zo hebben ze zich eerder – veelal in extreem-rechtse context – schuldig gemaakt aan poging tot doodslag, zware mishandeling, bezit van gevaarlijke stoffen, brandstichting en openlijk geweld. Het verzamelen van vuurwapens is echter wel verbazingwekkend, omdat het zo naïef is. Ulfhednar is namelijk een van de weinige extreem-rechtse groepen in Nederland die zich oriënteert op gewapende strijd als onderdeel van hun nationaal-socialistische gedachtegoed. De groep kan er daarom van uitgaan dat zij speciale aandacht van de AIVD krijgt. Waar Ulfhednar het geld en de inspiratie vandaan heeft gehaald en hoe ze aan de contacten voor het verwerven van deze vuurwapens komen, is niet duidelijk. Wat wel vast staat, is dat de groep internationale contacten onderhoudt met voormalige leden van Bloed, Bodem, Eer en Trouw (BBET) uit Vlaanderen. Een kleine 20 leden van die groep werden eind 2006 gearresteerd op verdenking van het plannen van terroristische aanslagen. Bij huiszoekingen werden honderden wapens in beslag genomen, waaronder pistolen en uzi’s. Ook trof Justitie kogelvrije vesten, ontstekingsmechanismen voor landmijnen, nachtkijkers, geluidsdempers, een brief waarin een aanslag wordt opgeëist, en een rugzak met een bom aan.
Volgens de anti-fascistische onderzoeksgroep Kafka gaan er al jaren wapens rond binnen extreem-rechts en gebruiken aanhangers van tijd tot tijd grof geweld tegen politieke tegenstanders, migranten en islamitische doelen. Volgens Kafka vielen vooral in het begin van de jaren 80 een aantal forse incidenten met extreem-rechtse skinheads op. Zo werd in 1983 Kerwin Duinmeijer doodgestoken door een extreem-rechtse man. En drie jaar later werd een alternatief geklede jongen doodgestoken door skinheads. Ondanks de ernst van de incidenten, ging het in beide gevallen om spontaan geweld met steekwapens. In de tweede helft van de jaren 80 kreeg het geweld ogenschijnlijk wel een georganiseerder karakter. Leden van het Jongeren Front Nederland (JFN) pleegden een bomaanslag op een Turks theehuis. Dat zorgde voor veel schade, maar er vielen geen slachtoffers. Tijdens het politieonderzoek bleken de daders ook vuurwapens te bezitten en die onderling verhandeld te hebben. In dezelfde periode pleegden twee JFN-sympathisanten aanslagen in Deventer. Opmerkelijk was dat het hier twee soldaten betrof. Ze stichtten brand in een moskee en bij enkele allochtone ondernemers gooiden zij de ruiten in. Ze bleken ook pistolen, een machinegeweer en munitie gestolen te hebben uit hun kazerne.
In de jaren 90 raakten volgens Kafka veel leden van de CP’86 in opspraak wegens betrokkenheid bij allerlei geweldsincidenten. Zo deden CP’86-leden enkele pogingen om, gewapend met slagwapens, anti-racistische bijeenkomsten aan te vallen. Ook bij de minder radicale CD bleken in die periode wapens voorhanden. CD-bestuurslid Richard van der Plas werd gearresteerd wegens wapenbezit. Een ander CD-kopstuk, fractievoorzitter in de Amsterdamse gemeenteraad Yge Graman, kwam in dezelfde tijd met veel heftigere acties in beeld. Hij bekende voor een verborgen camera in de jaren 70 twee brandaanslagen tegen gebouwen van migranten te hebben gepleegd. Daarbij vielen verschillende gewonden. Na deze bekentenis werd Graman gearresteerd. De politie vond daarbij in zijn huis drie vuurwapens en munitie. In 1995 viel voor het eerst in dat decennium een dodelijk slachtoffer. In Drachten ontstond een vechtpartij tussen een groep extreem-rechtse jongeren en een andere jongerengroep. Eén van de extreem-rechtsen, een lid van het Nederlands Blok, stak daarbij een jongen in het hart. Die overleefde dat niet. Bij het daarop volgende politieonderzoek werd een grote partij wapens in het huis van de dader gevonden.
Blood & Honour
Na de moord op Pim Fortuyn in 2002 werden drie neo-nazi’s gearresteerd die verdacht werden van het plannen van een aanslag op linkse politici. Zij probeerden daarvoor wapens te regelen. Deze aanslagplannen zijn echter nooit voor de rechter gekomen. In 2005 kwam B&H in het nieuws nadat een aantal leden in de Ardennen was gearresteerd. Zij beschikten over zeven militaire voertuigen, ze waren gemaskerd, gekleed in gevechtstenue en bewapend met nachtkijkers en stiletto’s. In 2007 werd de neo-nazi Arris de Bruin gearresteerd, nadat de politie een verzameling vuurwapens en munitie bij hem vond, waaronder een automatisch wapen en een aantal spijkerbommen. Bovendien probeerde hij een raketwerper te kopen. Hij had op dat moment al een lang strafblad met geweldplegingen op zijn naam staan. En eind 2011 werden er dus weer leden van de Ulfhednar-groep gearresteerd wegens het bezit van vuurwapens.
Bovenstaande voorbeelden zijn nog maar het topje van de ijsberg. Hoe afschuwelijk ook, daarmee is niet gezegd dat er sprake is van wit terrorisme waarbij met vuurwapens en bommen dood en verderf wordt gezaaid. In rapportages van de veiligheidsdienst AIVD wordt het wapenbezit binnen extreem-rechts steevast getypeerd als activiteiten in de hobbysfeer, het zou vooral om de symbolische waarde gaan. Volgens Kafka lijkt de recente geschiedenis ze daarbij op het eerste gezicht gelijk in te geven. Vuurwapens worden door extreem-rechtsen veel gebruikt om elkaar mee op de foto te zetten, af en toe mee te schieten op afgelegen plaatsen en vooral om stoer mee te doen. Maar vooralsnog niet om te gebruiken voor het plegen van politieke terreuraanslagen. Alleen de aanslagen van Yge Graman en de bomaanslag van het JFN zijn volgens de onderzoeksgroep als dusdanig te kwalificeren, hoewel daar weer geen vuurwapens aan te pas kwamen. Maar volgens Kafka blijft waakzaamheid geboden. Sommige extreem-rechtsen hebben immers nog steeds een grote fascinatie voor wapens en, gecombineerd met hun wereldbeeld en gewelddadige acties, brengt dat grote risico’s met zich mee. Daarbij hoeft er maar één persoon naar de wapens te grijpen om een aanslag te plegen.
Gerrit de Wit