Activisten in Afrika protesteren tegen Europese migratiebeheersing
De Europese beleidsmakers op het gebied van migratiebeheersing proberen niet alleen Turkije voor hun karretje te spannen. Ook met Afrikaanse landen wil de EU “deals” afsluiten om zoveel mogelijk te voorkomen dat “ongewenste” migranten en vluchtelingen Europa bereiken en om mensen zonder verblijfsrecht gemakkelijker te kunnen deporteren naar hun land van herkomst. Activisten uit diverse Afrikaanse landen leveren forse kritiek op dat soort akkoorden.
Een tamelijk recent voorbeeld van dergelijke “deals” is het migratie-akkoord dat in november 2015 in Valetta op Malta werd afgesloten tussen de EU en een aantal Afrikaanse landen. Onder zware druk zegden de Afrikaanse regeringen toen toe om hun grenzen te sluiten als doorgangsroute voor vluchtelingen uit andere Afrikaanse landen. Ook dwong de EU af dat de Afrikaanse landen vaker de eigen staatsburgers zouden gaan “terugnemen” die zich zonder verblijfsrecht in Europa bevinden. Daarvoor zou de EU die regeringen gaan belonen met een noodfonds van twee miljard euro voor ontwikkelingsprojecten. Tijdens de Valetta-top en ook daarna riepen Afrique-Europe Interact (AEI) en andere mensenrechtenorganisaties op om dit soort plannen af te wijzen, omdat ze uitsluitend en onvoorwaardelijk uitgaan van de belangen van de EU en zijn politiek van migratiebeheersing.
Schandpaal
AEI is een transnationaal georganiseerd netwerk dat in 2010 werd opgericht. Het heeft twee doelen: ten eerste het aan de schandpaal nagelen van het Europese migratiebeheersingsbeleid, en ten tweede het aandacht vragen voor de structurele redenen waarom mensen migreren en voor de noodzaak om een zelfbepaald leven te kunnen leiden. Voor AEI staat een duurzame ontwikkeling van de gehele bevolking voorop, evenals respect voor de rechten van migranten en vluchtelingen. Bij het netwerk zijn activisten van onderop aangesloten uit Mali, Togo, Duitsland, Oostenrijk en Nederland. Velen van hen zijn migranten en vluchtelingen. Vanuit Nederland zijn activisten van de organisatie All included bij het netwerk betrokken. Op 13 september organiseerde All Included een bijeenkomst met Alassane Dicko uit Mali. Dicko is actief binnen de Malinese sectie van AEI. Eerder was hij secretaris van de Association Malienne des Expulsés, een belangenorganisatie van en voor mensen die zijn gedeporteerd. AEI ondersteunt ook acties tegen de militarisering van de Europese buitengrenzen, onder meer tegen Frontex.
Met een belangrijke open brief richtte AEI zich in november 2015 tot de Afrikaanse regeringen. Zij zouden volgens AEI voortaan resoluut moeten weigeren om de rol te spelen van grenspolitie in dienst van het Europese migratiebeheersingsbeleid. “Zeg nee!”, aldus AEI, “tegen elk beleid dat is gericht op het sluiten van de grenzen aan de periferie van de EU, en dat vluchtelingen en migranten – zowel mannen als vrouwen – dwingt gevaarlijke land- en zeeroutes te nemen. En nee! tegen de steeds hardere militaristische maatregelen die genomen worden om mensen te verhinderen de EU binnen te komen (zoals bijvoorbeeld de operatie EUNFVOR aan de Libische kust). Duizenden dode Afrikanen vormen een verschrikkelijke catastrofe voor de betrokken families, vrienden en buurten. De voortdurende externalisering en dus afschaffing van de bescherming van vluchtelingen moet tegemoet getreden worden met vastbesloten weerstand. Enorme vluchtelingenkampen, zoals bijvoorbeeld gepland in Niger, kunnen het probleem niet oplossen – ook omdat Niger bekend staat als de armste economie van de wereld. In plaats van een oplossing zullen ze een catastrofe worden, vergelijkbaar met de zogenaamde ‘hotspots’ op Lampedusa, het Griekse eiland Lesbos of aan de Servische grens. In dit kader willen we ook een beroep doen op de Noord-Afrikaanse landen om af te zien van hun rol als grenspolitie voor de EU. De verschrikkelijke taferelen bij de hekken van Melilla en Ceuta en de deportaties naar woestijngebieden vertrappen het idee van transafrikaanse solidariteit. En hetzelfde gold voor de dramatische ervaringen met het kamp Choucha op de grens tussen Tunesië en Libië (2011-2014).”
Deportatiemachine
AEI dringt er bij de Afrikaanse regeringen ook op aan om niet mee te werken aan de Europese deportatiemachine. “Zeg nee! tegen elke vorm van gedwongen repatriëring vanuit Noord-Afrika of Europa – teken geen overname-overeenkomst of overeenkomsten over de erkenning van EU-transitpaspoorten (“laisser passers”). De echte donoren zijn de vrouwelijke en mannelijke migranten, die ondanks hun vaak zeer precaire bestaan, meer geld naar Afrika overmaken dan alle ontwikkelingshulp van de industriële landen tezamen. De nu in het vooruitzicht gestelde verdubbeling van het aantal legitieme visa – onder andere aan Afrikaanse studenten – is een grap, en biedt geen echte oplossing voor de werkelijke behoeften van Afrikaanse migranten als het gaat om adequate opleiding en arbeidsomstandigheden.”
Tot slot laat AEI in de open brief een “krachtig ja!” horen, “een ja dat aan de ene kant solidariteit wil bereiken en een eerlijke regeling van de belangen van Afrika en Europa (systematisch rekening houdend met de Europese historische verantwoordelijkheid voor de lange termijn-gevolgen van de slavernij, het kolonialisme en de klimaatverandering), en aan de andere kant het bewerkstelligen van vrije beweging van personen en duurzame mensenrechten. Het kan niet genoeg benadrukt worden dat het niet mogelijk is om mobiliteit te beheersen of te stoppen! In plaats daarvan zou moeten worden benadrukt dat de enige effectieve alternatief voor het afdichten van de grenzen en deportatie bestaat uit ongehinderde en/of circulaire migratie, zoals die al decennia en eeuwen cultureel diep geworteld is in alle Afrikaanse regio’s.”
Koehandel
Tijdens een regeringsbijeenkomst van de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS) begin 2016 namen tien ngo’s uit West-Afrika het initiatief om de “Observatoire Ouest Africain des Migrations” op te zetten, een monitoring van het Valetta-actieplan. De ngo’s brachten naar voren dat de eis van “migratiemanagement” de ECOWAS enorme schade zou toebrengen. Het overgrote deel van de West-Afrikaanse migranten migreert namelijk naar een ander ECOWAS-land. En door het Valetta-akkoord dreigt die interne West-Afrikaanse migratie zoveel mogelijk aan banden te worden gelegd, omdat de regeringen die het akkoord hebben ondertekend, zich ertoe verplichten om geen doorgangsroute te vormen voor mensen uit andere West-Afrikaanse landen. Als West-Afrikaanse staten het onder druk van de EU voor de eigen staatsburgers moeilijker maken om te migreren naar buurlanden, dan kunnen die mensen nog moeilijker vluchten voor armoede, oorlog en ander geweld. Uiteindelijk kunnen ze dan ook moeilijker de buitengrenzen van Europa bereiken. En daar gaat het de EU-beleidsmakers om.
In de eerste helft van 2016 was Nederland voorzitter van de EU. In april 2016 deelde PvdA-minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders in diverse Afrikaanse landen Valetta-ontwikkelingsgeld uit, in ruil voor toezeggingen om migratie vanuit Afrika naar Europa verder in te perken. Door activistische druk vanuit de bevolking had de Malinese regering tot dan toe nooit een “terugname-overeenkomst” ondertekend. Want de inkomsten uit migratie zijn voor de Malinezen essentieel. Maar Koenders kreeg het toch voor elkaar om de Malinese premier om te kopen. Het schijnt dat de Malinese regering heeft toegezegd om “immigratiemissies” te sturen naar Europese detentiecentra. Die missies moeten uit te zetten mensen zonder verblijfsrecht gaan identificeren, zodat ze gemakkelijker kunnen worden gedeporteerd. Ook zou Mali met de EU zijn overeengekomen om de grenscontroles te versterken en mensensmokkel tegen te gaan. Tegen dit soort vormen van koehandel rijst in West-Afrika flink wat protest. Het is duidelijk wat er hier, in Europa, en daar, in Afrika, moet gebeuren: de strijd van onderop versterken tegen de smerige EU-politiek van migratiebeheersing.
Harry Westerink
Stelling : Vluchten voor armoede : als er nog meer mensen in de kracht van hun leven en geschoold weg gaan uit die landen dan zal de armoede daar nog moeilijker op te lossen zijn . Ook gezien de vele Aids doden in die landen die ook vooral vallen in de groep mensen in de kracht van hun leven. Kort werken enkele maanden bijvoorbeeld en dan weer terugkeren naar Afrika moet mogelijk zijn. Maar het werk is er niet in Europa afgezien van werk ver onder de legale arbeidsvoorwaarden. In Europa wachten vooralsnog uitbuiting met name in de landbouw bijv. in Italie of uitbuiting als sex slaaf. Ook wel als huishoud hulp. Als er een verbetering plaats vind van de wettelijke positie van Afrikaanse migranten dus niet langer een leven in de ” illegaliteit ” dan is de vraag of ze nog aantrekkelijk zijn voor ” werkgevers ” ze moeten dan concureren met Polen Bulgaren en dergelijke en ook met de plaatselijke bevolking voor verdwijnend laag geschoold werk. In de IT worden met name specialisten uit Azie gehaald heb ik de indruk als het van buiten Europa is. Het lijkt mij een slechte zaak als artsen en ander hoog geschoolden als braindrain uit Afrika vertrekken. De Afrikaanse landen kunnen voorlopig niet bieden aan beloning in geld wat er in het Westen word geboden.
Grotendeels klopt het wel wat je beschrijft, maar het klinkt me persoonlijk wat te ‘neutraal’ en van bovenaf. Het verhaal wordt toch wat scherper wanneer je positie kiest. Ben je solidair met de Afrikaanse vluchtelingen dan leidt je verhaal tot heel andere conclusies dan wanneer je meedenkt met de staten en het kapitaal. Sterker nog: een ‘neutraal’ verhaal bestaat niet in deze oorlog. De EU voert oorlog tegen de vluchtelingen en daarbij vallen duizenden doden. Wie ‘neutraal’ kijkt kiest de kant van de staten.
Als de EU een oorlog tegen vluchtelingen voert, dan doen ze een verrekt slecht werk. De vluchtelingen worden dagelijks bij duizenden binnengelaten door ze voor de kust op te pikken in Libië. Het kapitaal is overigens maar wat blij met deze goedkope ongeorganiseerde arbeidskrachten. Alle werkgeversorganisaties en banken zijn voor meer migratie. Ik heb nog nooit een groot bedrijf of een bank horen zeggen dat de grenzen dicht moeten, alleen laagopgeleide werknemers wiens lonen worden ondergraven door een overvloed aan arbeidskrachten.
Ik denk overigens ook dat het vertrek van de kansrijken in Afrika de ontwikkeling van dat continent in de weg staat. De echte armen blijven immers achter. Begin een betere wereld bij jezelf: Afrika heeft zoveel mogelijkheden om een niet-kapitalistische alternatieven van de grond te krijgen, juist vanwege het zwakke overheidsgezag daar. Migranten hier naartoe laten komen is ze in een kapitalistisch systeem op laten slokken.
@Sandra, die oorlog wordt wel degelijk gevoerd en er vallen jaarlijks duizenden doden bij. Dat de bazen best goedkope (geïllegaliseerde) arbeidskrachten kunnen gebruiken staat buiten kijf, en er zijn inderdaad bazen die pleiten voor gecontroleerd toelaten van bepaalde “bruikbare” vluchtelingen en migranten. Het zoveel mogelijk (met militair geweld) sluiten van de grenzen is een oorlogsdaad jegens vluchtelingen en migranten en functioneert als een soort selectiemechanisme waarmee de zwaksten weg gehouden worden.
Deze zin van jou zal nooit uit mijn mond komen: “Migranten hier naartoe laten komen is ze in een kapitalistisch systeem op laten slokken.” Want het praten over al dan niet “laten komen” is praten vanuit een positie van macht, van staat en kapitaal. Ik denk niet mee met de staat, kijk niet door de bril van de staat, maar probeer zoveel mogelijk mee te denken met de vluchtelingen en migranten, van onderop dus. Zij willen komen, zij komen, hoe dan ook, en wij steunen hen. Grote verhalen over bijvoorbeeld een Afrikaanse brain drain hoor je bij de staat, als rechtvaardiging van de oorlog tegen vluchtelingen.
Voor mij is het duidelijk: er is een oorlog gaande tegen vluchtelingen en de vraag is welke kant kies je. Ga je concreet vluchtelingen steunen om hun autonomie te vergroten om te gaan waar ze kunnen overleven, of ga je met de staat en de bazen meedenken óver de vluchtelingen, wat het beste voor hen zou zijn, en of we ze wel moeten “laten komen”?