Agressieve reacties op demonstratie tegen racistisch Pietendorp, maar ook hoopvolle discussies (met video)

Gisteren demonstreerden twintig mensen, waaronder ik, tegen het Pietendorp, een onderdeel van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. In dat Pietendorp lopen honderden Zwarte Pieten rond die ondanks de discussie van de afgelopen jaren over de racistische karikatuur op geen enkele manier zijn veranderd. Ze zijn zelfs nog zwarter en karikaturaler dan op veel andere plekken. In het museum wordt onder andere getoond hoe het leven aan het IJsselmeer er aan het eind van de negentiende eeuw uit zag. Blijkbaar heeft men er geen enkel probleem mee om met het Pietendorp ook het racisme uit die tijd schaamteloos te reproduceren.

Onze boodschap was simpel: een zwarte huidskleur en afrohaar zijn geen kostuum. Het Sinterklaasfeest moet een feest zijn voor alle kinderen. Dus niet alleen voor Lonneke en Bart, maar ook voor Kwame en Rachida. Dat valt te bereiken met een simpele aanpassing van het Sinterklaasfeest: de afschaffing van de Zwarte Piet-figuur.

Koloniaal verleden

We liepen op weg naar het museum door het oude centrum van Enkhuizen. Een wrange gewaarwording, want de stad was in de Grauwe Eeuw een van de belangrijkste uitvalsbases van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC). In het centrum staan veel gebouwen die stammen uit de koloniale tijd en die zijn gebouwd over de ruggen van gekoloniseerde mensen aan de andere kant van de wereld. Gekoloniseerde mensen van wie de nazaten gisteren dus door de straten liepen om met de erfenis van honderden jaren koloniale uitbuiting af te rekenen. Enkhuizen heeft er overduidelijk moeite mee om kritisch naar zijn eigen verleden te kijken en daar lessen uit te trekken.

Aangekomen bij het Pietendorp bleken de volwassen bezoekers van het blackface-spektakel niet op de komst van demonstranten te zitten wachten. We deelden flyers uit met informatie over het racistische karakter van Zwarte Piet. Veel ouders gaven hun kinderen ‘het goede voorbeeld’ door ons uit te schelden, te beledigen, hun kinderen te verbieden om flyers aan te nemen, en blijk te geven van hun enorme onvermogen om naar de ervaringen en argumenten van zwarte mensen te luisteren. Hoe mensen na een aantal jaar heftige discussie in vrijwel alle mainstream-media nog steeds met het ‘argument’ ”maar het is een traditie” aan durven komen, is toch wel een raadsel. Helaas bleef het niet bij verbale agressie en onderhuids racisme. Enkele zwarte demonstranten werden uitgescholden voor “apen” en “katoenplukkers”, en sommige voorbijgangers vonden het nodig om een vreedzame demonstrant een duw te geven. Op die manier bewezen de racisten weer eens de noodzaak van de strijd tegen het Zwarte Piet-racisme en alle andere vormen van alledaags racisme.

Kinderen

Een veelgehoord verwijt was dat we ons protest “niet over de ruggen van kinderen mogen doen”, waarbij de zwarte kinderen blijkbaar niet werden meegerekend. Overduidelijk bleek weer dat vooral de volwassenen met een verandering van Zwarte Piet in hun maag zitten. Terwijl de volwassenen langs ons snelden, gedreven door irrationele haat en angst, namen veel kinderen graag een flyer van ons aan. En terwijl de vastgeroeste volwassenen geen enkele discussie aan konden, durfden of wilden gaan, konden we met diverse jongeren levendige gesprekken voeren, met wederzijds respect.

De terugweg leidde ons een paar honderd meter langs het museum, en onze leuzen als “Zwarte Piet kan niet”, “No more blackface” en “Ook een feest voor Kwame!” schalden over het hele terrein van het Pietendorp. Geen ouder of blackface-acteur kan de leuzen hebben gemist. Hopelijk gaan ze snappen dat het verdwijnen van de Zwarte Piet-figuur niet valt tegen te houden, ook niet in Enkhuizen, en dat we niet zullen rusten totdat de racistische karikatuur uit heel Nederland is verdwenen.

Uiteraard zijn er ook in Enkhuizen zwarte en witte mensen die het helemaal hebben gehad met het Zwarte Piet-racisme. We hebben een aantal van die mensen gesproken en hopen dat we hen een hart onder de riem hebben gestoken. Al met al was het een inspirerende en strijdbare demonstratie. Laten we hopen dat er nog vele gaan volgen. Zoals een van de demonstranten zei: “Ze moeten weten dat op alle plaatsen waar Zwarte Piet de kop opsteekt, ook wij er zullen zijn met een tegenprotest”.

Joris Hanse

Aanstaand weekend vinden er weer twee demonstraties plaats tegen Zwarte Piet. Komende zaterdag bij het winkelcentrum Reigersbos in Amsterdam, en zondag bij het Zapp Sinterklaasfeest in de Jaarbeurs in Utrecht.