Arrestatie Franse extreem-rechtse katholiek in Oekraïne: lone wolf of netwerk?

In de Nederlandse kranten bleef het begin deze maand bij een berichtje op een van de achterpagina’s. De arrestatie van een vijfentwintigjarige Fransman met extreem-rechtse sympathieën door de SBU, de veiligheidsdienst van Oekraïne. Grégoire Moutaux werd op 21 mei bij een grensovergang tussen Oekraïne en Polen gearresteerd. De uit Nant-le-Petit (in de Elzas) afkomstige Fransman was van plan minstens vijftien aanslagen te plegen tijdens het Europees kampioenschap voetbal in Frankrijk. De SBU vond in de auto van Mountaux wapens en springstoffen en nam later in een garage 5.000 stuks munitie, 125 kilogram TNT, 100 ontstekers, 5 kalashnikovs, en twee anti-tank granaatwerpers in beslag. Volgens de directeur van de SBU had de Fransman bruggen, autowegen, moskeeën, synagogen en banken als doelwit op het oog. Motief voor de aanslagen is het Franse regeringsbeleid ten aanzien van vluchtelingen, de opkomst van de islam, en de globalisering, aldus de veiligheidsdienst.

Veel blijft onduidelijk over de arrestatie van Moutaux en over zijn motieven. De SBU zegt dat de man contact had met militaire eenheden in het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten afscheiding van Oekraïne willen. In Frankrijk is het onderzoek niet in handen van anti-terrorisme specialisten, maar van een eenheid die georganiseerde misdaad onderzoekt. Men houdt dan ook rekening met wapenhandel en niet met een ultra-nationalistische extremist die aanslagen plande.

Reconquista

Saillant is echter dat bij de huiszoeking in de Elzas de politie naast explosieven ook een t-shirt met het logo van de extreem-rechtse Renouveau Français in beslag nam. Dat is een partij die een “nationale renaissance” voorstaat, en ultra-nationalistisch, monarchistisch, traditioneel katholiek, anti-zionistisch en anti-marxistisch is. De traditionalistische club, met lokale afdelingen in onder andere Anjou, Vendée en de Elzas, ziet in Frankrijk (en daarbuiten) de invloed van vrijmetselaars en joden, die “het land in de afgrond dreigen te duwen”. Het zijn de bekende thema’s die we aantreffen bij fundamentalistisch-traditioneel katholieke organisaties en bewegingen, vroeger en nu. Renouveau Français staat in de nationalistische en contra-revolutionaire traditie in Frankrijk. Ze wijst de revolutie van 1789 af en voelt zich verwant met de anti-revolutionaire strijdkrachten die tijdens de Franse Revolutie met name in de Vendée slag leverden met het revolutionaire leger.

De traditionele katholieken manifesteren zich vooral tijdens de bedevaart van Parijs naar Chartres, die ieder jaar met Pinksteren wordt gelopen. Het is ondertussen een internationaal treffen van extreem-rechtse katholieken uit binnen- en buitenland geworden. De delegatie uit de Verenigde Staten, aangevoerd door “The Remnant” (het tijdschrift dat zich opwerpt als hoeder van het traditionele katholieke geloven), is groot. De Pius X Priesterbroederschap (SSPX) is alom aanwezig. De SSPX, afgescheiden van het Vaticaan, is in 1970 opgericht door aartsbisschop Marcel Lefebvre uit onvrede met de uitkomsten van het Tweede Vaticaanse Concilie, met name vanwege de toenadering tot de joden en de dialoog met andere religies, maar ook door allerlei liturgische veranderingen en de rol die gewone gelovigen eindelijk in de kerk kregen. Naast bijvoorbeeld Spaanse carlisten reizen ook steeds meer Vlaamse en Nederlandse traditionele katholieken met Pinksteren af naar Parijs. Naast Pius X (1835-1914), de paus die zich fel keerde tegen het modernisme, is ook Karel Martel (689-741) een patroonheilige van deze internationale katholieke ontmoeting. Martel wordt geëerd omdat hij in 732 in de Slag bij Poitiers de islamitische legers staande hield. In reactionair-katholieke kringen viert men dit als het begin van de “Reconquista”. Men bidt en vecht tegenwoordig voor een nieuwe herovering van het “seculiere en heidense” Europa.

Tegen homohuwelijk

Hoewel het principieel monarchistisch is – het huis Bourbon moet weer op de Franse troon – en contra-revolutionair, wijzen Renouveau Français en verwante katholieke organisaties samenwerking met het republikeinse Front National van de familie Le Pen niet af. De partij roept haar leden op om tijdens de presidentsverkiezingen hun stem te geven aan Le Pen, ofschoon men het parlementaire systeem en de “fundamenteel maçonnieke, seculiere en kosmopolitische Republiek” afwijst. De reactionaire katholieken liepen zij aan zij met de Le Penisten tijdens de grote anti-homohuwelijk demonstratie in Parijs begin 2013.

De partij staat in de traditie van Charles Maurras (leider van de conservatieve reactionaire beweging Action Française), Édouard Drumont en Maurice Barres, stuk voor stuk reactionaire katholieke auteurs, die het antisemitisme niet schuwden. Deze traditie kreeg haar grootste invloed tijdens het Vichy-regime onder leiding van Philippe Petain en Pierre Laval. “Travail, Famille, Patrie” (“Werk, Familie, Vaderland”) waren de leuzen van dat antisemitische regime dat collaboreerde met nazi-Duitsland. Tijdens de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog (1954-1962) deed een aantal collaborateurs uit de Vichy-tijd weer van zich horen. Zij waren actief in de extreem-rechtse Organisation Armée Secrète (OAS), die zich met bloedige aanslagen in Algerije en Frankrijk keerde tegen de onafhankelijkheid van de Franse kolonie. Het logo van de OAS was het Keltisch kruis, dat naderhand weer opduikt bij veel extreem-rechtse bewegingen. Een aantal oudgedienden van de OAS is als auteur verbonden aan de website van Renouveau Français.

Front National

Dat de politie thuis bij de extreem-rechtse Grégoire Moutaux een t-shirt met het embleem van een fundamentalistisch-katholieke partij aantreft, moet enkele (internationale) alarmbellen laten rinkelen. Extreem-rechts in Frankrijk timmert de laatste jaren stevig aan de weg. De familie Le Pen en haar Front National doen het in de verkiezingen goed. De Identitaire beweging, die haar oorsprong vindt in Frankrijk, is fanatiek, juist ook in de Elzas, de geboortegrond van Moutaux. Maar Renouveau Français was ook verbonden aan het Europees Nationaal Front (FNE, logo: het Keltisch Kruis), een extreem-rechtse Europese coalitie van allerlei radicale partijen die bestond tussen 2004 en 2009. Roberto Fiore, leider van de Italiaanse fascistische partij Forza Nueva (FN), voerde de FNE aan en was enige tijd Europees parlementariër voor de coalitie. Die bestond naast Renouveau Français en de FN onder andere uit de Duitse NPD, de Griekse Gouden Dageraad, de Spaanse Falange en de Nederlandse Nationale Alliantie, ooit in het nieuws vanwege aanwezigheid op een trainingskamp van extreem-rechtse Belgen in Spa. Een aantal partijen uit de FNE heeft zich aangesloten bij de Alliance for Peace and Freedom (APF), begin 2015 opgericht. Daar vinden we Roberto Fiore weer, maar ook Nick Griffin, ooit leider van de fascistische British National Party, en neo-nazi Hervé van Laethem, die zich “militant solidarist en identitair” noemt en overtuigd katholiek is.

Grégoire Moutaux voelt zich op zijn minst aangetrokken tot het racistische, nationalistische, identitaire, katholiek-fundamentalistische gedachtegoed. Onduidelijk op dit moment is in hoeverre hij daadwerkelijk actief was binnen deze bewegingen. Maar de Duitse krant Die Welt vraagt zich in een commentaar wel af of Moutaux “een lone wolf is of dat hij steun van anderen heeft”.

Rutilio Grande