CBS-rapport relativeert armoede in Nederland kapot
Over armoede in Nederland is al decennialang veel geschreven en gediscussieerd. Zonder overigens tot veel verandering geleid te hebben. Op 16 december verscheen er een nieuw rapport, met veel cijfers over de actuele stand van zaken: “Armoede en sociale uitsluiting 2015”, afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De voornaamste conclusie daarover: het CBS geeft een te rooskleurig beeld van het aantal armen en de soort armoede.
Globaal heeft een op de tien huishoudens in Nederland een laag inkomen. In totaal gaat het om 734.000 huishoudens. Het aantal mensen dat daarvan deel uitmaakt, steeg in 2014 met 27.000 tot bijna 1,5 miljoen (9,2 procent van de bevolking). Groepen die eruit springen, zijn migranten en eenoudergezinnen in de bijstand. Verder neemt het aantal mensen dat langdurig van een laag inkomen moet leven, gestaag toe. In 2014: 217.000 huishoudens. Dat zijn er 24.000 meer dan in 2013.
Armoede-ontkenners
Kunnen we uit deze cijfers concluderen dat er armoede is in Nederland? In de discussie hierover zijn globaal twee kampen te onderscheiden. Het ene kamp: degenen die de armoede en ellende aan de kaak stellen en bijvoorbeeld via sociale media met duizenden concrete voorbeelden komen, vergezeld door tv-programma’s als “De Monitor” en kranteninterviews die de soms barre leefomstandigheden van veel mensen schetsen. Het andere kamp: de armoede-ontkenners die zich nauwelijks laten beïnvloeden door het eerste kamp. Hun standpunt wordt in het rapport treffend samengevat door de directeur-generaal van het CBS: “Omdat de inzichten van wat armoede precies is subjectief zijn, spreekt CBS niet van arme huishoudens. Door armoede in een breed maatschappelijk perspectief te plaatsen, maakt CBS de complexiteit van het verschijnsel zichtbaar. In Nederland is armoede geen kwestie van fysiek overleven. Iedere burger heeft in beginsel een dak boven zijn hoofd, hoeft geen honger te lijden, kan zich deugdelijk kleden en heeft toegang tot medische zorg. Armoede, of beter gezegd inkomensarmoede, is gedefinieerd als het hebben van onvoldoende geld (inkomen) om een bepaald consumptieniveau te realiseren dat in Nederland als minimaal noodzakelijk wordt geacht.”
Armoede is volgens het CBS dus een relatief begrip en in Nederland zou de lage inkomensgrens hoog genoeg zijn. Ach, die minima, ze klagen wel, maar iedereen heeft alle basisvoorzieningen en vanwege een heel hoog welvaartsniveau kijken ze naar de rijken en zeggen ze dan: dat wil ik ook. En dan voelen die minima zich arm, maar ze zijn het niet. Het is maar een subjectieve interpretatie, omdat ze het hoge consumptieniveau van veel Nederlanders niet kunnen halen. Aldus de insteek van het CBS.
Werkelijkheid
Het CBS-rapport gaat onder andere over inkomensstatistieken: welke groepen vallen in welke categorie en hoe lang. De mensen en omstandigheden achter die cijfers worden aan de kant geveegd. Hier een blik op de werkelijkheid. Of iedere burger “in beginsel” een dak boven het hoofd heeft, is aan de 25.000 daklozen niet gevraagd. Inderdaad, velen van hen weten voor de nacht een bed te bemachtigen, in de opvang of tijdelijk bij familie en vrienden. Maar daar houdt het dan ook wel mee op. Het aantal klanten van Voedselbanken steeg in 2014 ten opzichte van 2013 met 11 procent, bijna 100.000 mensen. Het CBS meldt dat iedereen toegang heeft tot medische zorg, maar zonder dat te vragen aan de 330.000 mensen die in 2015 hun zorgverzekering niet konden betalen. Ook dat aantal is de laatste jaren sterk gestegen. In 2010 betrof het nog 267.000 mensen. Met een achterstand van zes maanden of meer vallen ze onder de Regeling Wanbetalers en resteert het recht op vergoedingen uit de basisverzekering. En dan zijn er zeker nog tienduizenden onverzekerden, waartoe ook de grote groep van mensen zonder verblijfsrecht behoort. Die groep mag volgens de regels van de bestuurlijke apartheid en de sociale uitsluiting niet in Nederland verblijven, en het CBS veegt die mensen gemakshalve dan ook maar onder tafel. Mensen zonder papieren hebben niet alleen geen enkele vorm van inkomen. Ze missen vaak ook elementaire basisvoorzieningen als bed, bad en brood. Pas na grote internationale druk is de overheid her en der met grote tegenzin overgegaan tot vormen van bed, bad en brood-opvang, die in veel gemeenten bij lange na onvoldoende is of zelfs volstrekt niet van de grond komt. En onlangs hebben de hoogste bestuursrechters die bbb-opvang alweer een flinke slag toegebracht.
Ruim een op de zes mensen heeft schulden. Schattingen spreken van problematische schulden bij ongeveer een half miljoen mensen. Ze kunnen er zelf niet meer uitkomen, maar slechts de helft is betrokken bij de schuldhulpverlening. En wat te denken van de geschatte anderhalf miljoen inwoners van ons land die analfabeet of laaggeletterd is? En wat te denken van de chronische werkloosheid die al voortduurt sinds het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw?
Leven op de grens
Deze verontrustende gegevens zijn in het CBS-rapport niet te vinden en vallen dus buiten de analyse. Toch levert het CBS heel wat cijfers. In de eigen persberichten leiden ze tot koppen als: “Aantal daklozen licht gedaald”, “Werkloosheid behoorlijk minder”. Boven een hoofdstukje in het rapport staat: “Risico op armoede bij huishoudens in 2014 nauwelijks gestegen, lichte daling verwacht in 2015 en 2016”. Kranten als De Telegraaf en De Volkskrant sluiten daar op aan in vette koppen, zoals “Armoede in Nederland in 2014 niet gestegen. Daling verwacht”.
We hebben het over huishoudens, maar zoals al gemeld: het aantal individuen dat op of beneden de lage inkomensgrens moet leven, is in 2014 wel degelijk fors toegenomen. Daarnaast zijn veel feiten over de leefomstandigheden van armen gewoonweg onbekend bij instellingen als het CBS. Naar schatting 134.000 jongeren zijn bij de overheid buiten beeld. Ze werken niet, gaan niet naar school, wonen bij ouders of vrienden of zijn dakloos, leven op de pof zonder uitkering en staan niet ingeschreven als werkzoekend. Alleen al in Amsterdam gaat het om 12.000 jongeren.
De armoede-ontkenners zullen beweren dat er een zekere doorstroom is en dat het allemaal niet zo somber is. Zo is driekwart van de Voedselbank-klanten binnen een jaar weer weg. Maar dat betekent ook dat veel meer huishoudens dan de 100.000 gebruikers van Voedselbanken op een grens leven. Juist door de doorstroom gaat het in de loop der jaren om een veelvoud van dat aantal. Dat veel mensen in Nederland op de rand staan, wordt ook duidelijk als we bedenken dat volgens enquêtes een kwart van de huishoudens in Nederland niet is opgewassen tegen een onverwachte uitgave van 850 euro.
Nadat bijna veertig jaar de VVD vrijwel onafgebroken in de regering heeft gezeten en de PvdA zich aan die partij heeft uitgeleverd, heeft een neo-liberaal beleid van privatisering, bezuiniging en afbraak van de sociale zekerheid diepe sporen nagelaten in de Nederlandse samenleving. Meer dan ooit blijkt het dogma van de zogenaamde vrije markt geen ontplooiingsmogelijkheden te bieden voor iedereen en voor velen alleen maar te leiden tot een perspectiefloos bestaan.
Piet van der Lende
Citaat: ” Iedere burger heeft in beginsel een dak boven zijn hoofd, hoeft geen honger te lijden, kan zich deugdelijk kleden en heeft toegang tot medische zorg”
Ik zit al een half leven in de bijstand. ik heb een dak boven mijn hoofd maar onder dat dak is het flink koud want de stook kan ik niet betalen. Kleding is NIET deugdelijk, goedkoop/2e hands, moet jaren mee ook nadat het versleten is. SInds het eigen risico heb ik GEEN toegang tot medische zorg terwijl ik best wat kwaaltjes heb. Ik heb om rond te kunnen komen van armoede maar het maximale eigen risico genomen. Dan kan ik , van wat me dat bespaart, een tandarts betalen (geen kronen uiteraard alleen oplappen).
Voeding is voldoende qua calorieen maar de kwaliteit is matig. Goede voeding is voor mij niet te betalen.
Ik heb thuis geen computer of internet en bellen gaat ook maar mondjesmaat. Allemaal te duur.
Kortom het citaat van CBS klopt totaal niet. En dan heb ik nog niet eens kinderen of schulden, dan is de situatie nog veel erger.
Of je met een minimumuitkering als de Bijstand en Wajong moeilijk of helemaal niet kunt rondkomen, is erg afhankelijk van de persoonlijke situatie. Heb je bijv. hoge zorgkosten t.g.v. een chronische ziekte of een handicap, hoge vaste lasten t.g.v. een huur boven de aftoppingsgrens van de huurtoeslag en/of hoge stookkosten t.g.v. een slecht geïsoleerd huis, dan ben je echt arm. Ook tabak-, drank-, of drugsverslaving leggen een enorm beslag op wat je kunt besteden.
Zelf kom ik met de Wajong nog goed rond, doordat ik sobertjes leef.
Ellen. Of de situatie met kinderen altijd nog armoediger is daar plaats ik wel mijn vraagtekens bij. De bijstandsuitkering voor een alleenstaande zonder kinderen is namelijk extreem laag. Ben je een alleenstaande met kinderen dan is de uitkering wel een stuk hoger plus dat je dan ook recht hebt op allerlei toeslagen zoals kinderkorting, alleenstaanden ouder korting, kinderbijslag, kindgebonden budget en dergelijke. Ik heb laatst een verhaal gelezen van een alleenstaande bijstandsvader op het internet. Die had het inderdaad bepaald niet breed. Maar hij schreef er wel bij dat de echte armoede pas zou gaan beginnen als zijn kind 18 jaar zou worden. Dus ik denk dat een alleenstaande zonder kinderen in de bijstand er wel het meest slecht vanaf komt eerlijk gezegd. Ik weet niet hoe andere lezers van Doorbraak daarover denken? Dat gezegd hebbende leeft elke persoon die minima is (zelfs met een minimumloon) op of onder de armoedegrens natuurlijk.Uit onderzoek is gebleken dat armoede een negatief effect heeft op alle terreinen van het leven. Mensen die arm zijn hebben een slechtere gezondheid, slechtere huisvesting, vaak een kleiner en slechter sociaal netwerk, hebben vaker geen relatie, meer kans op een echtscheiding of overlijden en ook meer kans op geweldsmisdrijven. Dus het onderwerp zelf mag inderdaad zeker niet onderschat worden door het CBS of door wie dan ook!
Ik denk dat het opbieden wie het het slechtst heeft zinloos en, erger, destructief is voor onze strijd. Zoals je al zegt, Raven, gaat het erom dat we het aan de onderkant allemaal slecht hebben. Ik zou toevoegen: in vergelijking met degenen aan de bovenkant van de samenleving. Dat moet ons vergelijkingskader zijn en niet de buurman die mogelijk een tientje meer of minder per maand heeft. Mensen aan de bovenkant hebben duizenden tot honderdduizenden per maand extra, en waar we over moeten denken is hoe we die gelden eerlijker kunnen gaan verdelen, hoe we gaan afdwingen dat dat gaat gebeuren.
Ben ik met jou eens Eric. Absoluut. Alleen lees ik vaak in artikelen over armoede dat men zegt dat mensen met kinderen het in de bijstand zwaarder hebben dan alleenstaanden in de bijstand zonder kinderen. En ik denk dat dat niet zo is omdat de uitkering voor een alleenstaande bijstandsgerechtigde zonder kinderen zo extreem laag is. En daarom vind ik het een beetje jammer dat dat altijd zo benadrukt wordt. Vandaar mijn reactie op Ellen haar opmerking.
Statistieken zijn er makkelijk te manipuleren en afhankelijk van het model en/of ingangspunt (input) zouden er desnoods gewenste resultaat kunnen opleveren (output).
Daarom zijn in mijn visie CPB en CBS in wezen onderdelen van de reeds beroemde Ministerie van de Waarheid van Orwell.
Hallo Raven, je hebt wel gelijk, ik ben zelf alleenstaand en leef al jaren in zwarte armoede met niet eens genoeg geld voor kleding e.d. Ik bedoelde, dat ik armoede zelf al moeilijk kan verdragen, maar ik zou het nog erger vinden als ik kinderen tekort zou moeten doen.
IK zal het volgende keer wat beter formuleren.
We leven zgn. in een ontwikkeld en beschaafd land maar alleenstaanden in de bijstand merken daar niets van. Hun situatie is niet van deze tijd. Er is niet genoeg geld voor de allereerste levensbehoeften, maar er wordt wel aan je hoofd gezeurd dat je dit en dat zou moeten doen, terwijl ik niet eens geld heb voor de bus of kapper. Afijn jij weet er alles van. Er zou minimaal 300 euro per maand bij moeten voor een eenvoudig leven.
De grootste armoede in de bijstand zit bij de alleenstaanden en dat mag best eens gezegd worden, want veelal wordt dat genegeerd in de gemanipuleerde cijfers van het CBS ed. Zodat altijd de uitkomst is dat bij eenoudergezinnen de grootste armoede heerst. Hiermee is niet gezegd dat bij gehuwden/samenwonenden zoinder kinderen of met kinderen en eenoudergezinnen geen armoede heerst als men op bijstand is aangewezen.
Vaak is er per gemeente nog wat “lapwerk”: de zgn. lokale armoederegelingen, maar wat we hier plaatselijk zien, is, dat deze voor het grootste deel alleen bestemd zijn voor eenoudergezinnen Door veel regelingen waar ook alleenstaanden nog iets aan hadden, uitsluitend te bestemmen voor eenouder gezinnen, werd er op de minimaregelingen hier flink bezuinigd: er zitten procentueel namelijk veel meer alleenstaanden in de bijstand dan eenouder gezinnen. En volgens kon de CDA-wethouder goede sier gaan maken met wat hij allemaal doet voor eenouder gezinnen…
Wat mij voortdurend zo verbaast bij dit soort discussies…., is hoe het bestaat dat een bevolking van een land als Nederland anno 2016 het doodnormaal kan vinden dat grote groepen mensen: niet meer normaal gebruik kunnen maken van gezondheidszorg, niet gezond en volwaardig kunnen eten en 7 dagen in de week in van alles tekort komen dat het leven de moeite waard maakt. In mijn ogen verdient NIEMAND, maar dan ook NIEMAND anno 2016 een dergelijke levenssetting, of-ie nu oud is, werkloos, ziek, in de war, alleen voor kinderen wil zorgen, etc. SCHANDE dat ik mijn huishoudelijke hulp, die in de schuldsanering zit, pakken rijst en extra’s mee naar huis moet geven, omdat ze anders gewoonweg niet genoeg te eten heeft. SCHANDE dat mensen s ‘winters in de kou moeten zitten, dat ze niet naar de kapper kunnen, dat ze zwak en ziek moeten worden door iedere dag blikvoer te moeten eten. Hoorde laatst van iemand die KATTENVOER at. In wat voor land leven wij hier?????