Column: De Donald Duck-praatjes van De Haan en Van Es

“In een slobbertrui vind je ook werk”, kopte de NRC gisteren boven een artikel waarin de Leidse wethouder Jan-Jaap de Haan en zijn Amsterdamse collega Andrée van Es hun zogenaamde bedenkingen mochten uiten tegen de verschrikkelijke bijstandsplannen van staatssecretaris Jetta Klijnsma. De beide wethouders, lokale kampioenen van de dwangarbeid die in het openbaar maar al te graag verkondigen hoe fantastisch ze bezig zijn, probeerden zich in het artikel te ontpoppen tot critici die bijstandsgerechtigden liever “fatsoenlijk” naar betaald werk zouden willen begeleiden. Maar laten we onszelf geen rad voor de ogen draaien: deze bestuurders en beleidsmakers zijn allemaal één pot nat, bezien vanaf de onderkant van de samenleving.

Met het mes op de keel, de botte bijl, het huichelachtige smoel of de geniepige grijns. Hoe ze ook te werk gaan, de dames en heren in de kringen van De Haan en Van Es willen uiteindelijk allemaal dat bijstandsgerechtigden worden gedrild en klaargestoomd voor lullige flexbaantjes aan de absolute onderkant van de arbeidsmarkt of, erger nog, voor dwangarbeid zonder loon en arbeidscontract. De reïntegratie-industrie levert een heel leger aan ambtenaren die onder verantwoordelijkheid van figuren als De Haan en Van Es bijstandsgerechtigden bespioneren, koeioneren, commanderen, controleren, disciplineren en verbaliseren door hen strafkortingen op hun uitkering te geven. De werklozen krijgen dagelijks te horen dat ze rechtop moeten zitten, kauwgom uit hun mond moeten halen, beleefd moeten luisteren, netjes moeten praten, en er verzorgd uit moeten zien. Ze worden heropgevoed door een horde consulenten en klantmanagers die zich gedragen alsof ze de vader, moeder, schoolmeester of schooljuf van de werklozen zijn. Ze moeten zich met honderdduizenden tegelijk suf solliciteren naar die paar openstaande vacatures. En ze moeten enthousiast worden als ze gratis mogen werken via een stage, een leerwerkplek of een werkervaringsplaats om zo te leren dat een betaalde baan voor hen alleen maar in de verre toekomst in het verschiet ligt.

Schoenen poetsen

“Moet ik straks iemand beboeten die solliciteert in een Donald Duck-trui?”, vroeg de leukerd De Haan zich af in het NRC-artikel. Nee, De Haan, onder jouw bewind delen jouw ambtenaren zelfs al kortingen uit zonder enige aanleiding. Gewoon, als ze zin hebben om een werkloze te laten voelen dat ze hem kunnen maken en breken, zoals met dwangarbeider Achmed gebeurde. Onder jouw verantwoordelijkheid krijgen migranten en vluchtelingen aangeleerd dat ze beter een andere achternaam op hun cv kunnen zetten, want anders worden ze nooit uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Ze moeten zich dus zelfs een andere identiteit aanmeten. Dat is nog eens wat anders dan “een Donald Duck-trui”. En Van Es, onder jouw bewind werd een dwangarbeider onlangs gedwongen om schoenen te poetsen, bedoeld als pure pesterij van de kant van “de werkmeester”. Maar die realiteit ontkennen jullie steevast.

De Haan en Van Es, jullie fatsoensrakkerij is enkel voor de bühne. Jullie proberen je publieke imago op te krikken, landelijke bekendheid te krijgen. Handig voor jullie verdere carrière, bij jullie ‘sociale’ partijen CDA en GroenLinks. Doen alsof je ook op een “fatsoenlijke” manier “resultaten kunt boeken”. Want daar worden jullie natuurlijk op afgerekend aan het einde van deze rit: hoeveel mensen hebben jullie kunnen buitensluiten en afknijpen. Want daar gaat het jullie natuurlijk echt om, dát spreekt echt aan in jullie kringen: de cijfers en de centen, het aandraaien van de duimschroeven. Jullie proberen met man en macht om “de instroom” van nieuwe bijstandsgerechtigden te beperken door “drempels” op te werpen. En jullie proberen om “de uitstroom” uit de uitkering met alle beschikbare middelen te verhogen. Juist ook met straf en intimidatie. Wij, strijdbare dwangarbeiders en andere bijstandsgerechtigden, hebben schoon genoeg van jullie loze praatjes. Wij kennen de werkelijkheid van de reïntegratie-industrie en de dwangarbeidsector op ons duimpje. Hou jezelf maar voor de gek, want wij laten ons niets wijsmaken.

Harry Westerink