Column: Laten we ons bezig houden met onze vrijheden, niet die van fascisten

Deze column is twee weken geleden geschreven door een van de Franse werklozen-activisten die bijna twee jaar terug in Nederland op twee bijeenkomsten spraken. Ze is ook actief in de anti-fascistische beweging in Parijs, en schrijft hier over de discussie die in Frankrijk losbrak na het verbieden door de staat van enkele shows van de antisemitische cabaretier Dieudonné. Yves Coleman en Eric Krebbers hebben haar column vertaald als verdere bijdrage aan het debat dat daarover plaatsvindt op deze site.

Ik heb de afgelopen jaren vaak op het internet zitten kijken naar de video’s van Dieudonné en Soral.(1) Geschokt, boos en vernederd ook. Hoewel nostalgiepolitiek niet zinvol is, en we vaak ons eigen verleden reconstrueren, met inbegrip van ons recente verleden, kan ik het niet helpen dat ik moet denken aan de reacties die enkele jaren geleden nog zouden zijn losgekomen door zelfs maar een van die video’s. Toen extreem-rechts nog niet zoveel politieke ruimte had ingenomen overal in Europa. Toen er geen Gouden Dageraad was, geen Breivik, geen Beppe Grillo of Dieudonné. Toen ik geen foto’s zag van hakenkruizen, minstens eens per week, geklad op een moskee, een synagoge of op een lokaal links pand. Minder dan tien jaar geleden.

En op een dag, o verrassing, had plots iedereen het erover. Veel mensen, die helemaal niet zo gefascineerd leken door politiek, toonden zich geschokt en verafschuwd… een neo-nazi kan zijn show een paar avonden niet presenteren.

Sinds gisteravond is de Franse republiek in gevaar, de vrije wereld trilt op haar grondvesten, 1984 bonst op de deuren van onze vreedzame huizen. Een neo-nazi wordt door de staat tegengehouden om tegen de slachtoffers van de Holocaust te zingen. Dat is een serieuze zaak. Echt?

Sommige intellectuelen leggen zelfs uit dat onze eigen vrijheid van meningsuiting wordt bedreigd, en dat we van nu af aan niet meer kunnen demonstreren en onszelf kunnen uiten zoals we willen. Nee, echt?

Vorig jaar besloot een groep arbeidsmigranten zonder papieren iedere zaterdag te gaan demonstreren op het plein voor de Bastille. De minister van Binnenlandse Zaken Manuel Valls, die in diezelfde buurt woont, besloot die demonstraties te verbieden. Daarom werden de illegale arbeidsmigranten enkele weken lang iedere zaterdag voor een paar uur omsingeld door de smeris, “gekooid” in het politiejargon. Vaak werden ze ook in elkaar geslagen, beledigd en naar het politiebureau meegenomen. Dat alles in een klimaat van desinteresse van de kant van de media. Het klopt dat deze buitenlandse arbeiders geen neo-nazi’s waren, en dus waren ze niet interessant voor de media. Het klopt ook dat migranten zonder papieren zichzelf vaak op traditionele manieren uiten, en zelden de uitdagende en eigenzinnige humor vertonen die de moderne neo-nazi’s zo karakteriseert. Maar goed, als de migranten liederen gezongen hadden als “Hier zijn we, maarschalk”, ter ere van maarschalk Pétain (2), en de uniformen van de Charlemagne Divisie (3) gedragen zouden hebben, dan zouden journalisten snel ter plekke zijn geweest, en zouden waarschijnlijk wel enkele eerbare stemmen hun vrijheid van meningsuiting verdedigd hebben.

Laten we duidelijk zijn: niemand is gedwongen om de vrijheid van meningsuiting van arbeiders zonder papieren te verdedigen. Niemand hoeft zich er zelfs maar vagelijk zorgen over te maken tijdens het drinken van een aperitiefje. We leven in een democratie: iedereen heeft feitelijk het recht om te denken dat sommige mensen minder gelijk zijn dan anderen, of om te denken dat we deze situatie maar moeten accepteren omdat we de wereld toch niet kunnen veranderen, óf om zich er een paar minuten zorgen om te maken en het dan te vergeten.

Maar wanneer er een plotselinge koorts uitbreekt in Franse politieke kringen en media omdat het een neo-nazi verboden wordt om een avondje te zingen, en wanneer op dat moment plots het grote woord “vrijheid” wordt geroepen, dan moeten we ons echt afvragen wie er het meest hypocriet is. De minister van Binnenlandse Zaken, die er zeker een ambitieuze verborgen agenda op na houdt en wiens plotselinge anti-racistische houding wel erg scherp contrasteert met zijn normale praktijken. Of zijn vele critici, de goede zielen onder de linksen, democraten, liberalen en republikeinen die morgen hun ogen weer sluiten als de vrijheden van linksen of vakbonden worden beperkt, omdat dat nu eenmaal is hoe de wereld werkt? Waarschijnlijk beide.

Natuurlijk, net zoals veel andere activisten, had ik liever dat er morgen duizenden mensen voor het Zenith-theater in Nantes zouden zijn om de neo-nazi’s de toegang te belemmeren tot Dieudonné’s show. Natuurlijk, net als veel kameraden, denk ik ook niet dat het klapje dat Dieudonné gisteren kreeg het tij van het neo-fascisme zal tegenhouden, laat staan dat het deze regering zal veranderen in een efficiënt wapen tegen racisme in het algemeen.

Maar ik zou graag willen snappen welke verschrikkelijke klap onze vrijheden gisteravond hebben gekregen, toen enkele zielige bruinhemden huiswaarts keerden, een beetje teneergeslagen omdat ze niet met hun ananas (4) hebben kunnen zwaaien, vrolijk dansend op de herinnering aan een genocide.

Zeker als we weten dat hun leider de volgende ochtend wel een nieuwe video op het internet zal gooien. En zelfs als Dieudonné’s inspiratie een beetje beïnvloed zou worden door het wat lagere saldo op zijn bankrekening, veroorzaakt door het verbod, zelfs al zou hij vierentwintig uur zwijgen, dan kunnen zijn volgelingen zichzelf alsnog troosten met de video’s van Le Pen, Eric Zemmour (een racistische tv- en krantenjournalist), Alain Soral, Fdesouche (een fascistische website) of “Gelijkheid en verzoening” (de website van Soral).

Laten we rustig doorademen, laten we kalmeren, het fascisme is er nog en de democratie is gered.

Sujette Sensible

Noten
1. Dieudonné is een Franse stand-up cabaretier en politicus. Alain Soral is een fascistische schrijver met charisma die veel video’s op internet plaatst en die vaak op de Franse tv komt.
2. Staatshoofd van Vichy-Frankrijk dat collaboreerde met de nazi’s.
3. Franse SS-divisie die in Rusland vocht.
4. Bij zijn optredens laat Dieudonné het publiek zijn lied “Shoananas” meezingen.