“Daar wordt op de deur geklopt, hard geklopt!”

Vandaag hebben zo’n honderdvijftig actievoerders voor en in het Amsterdamse stadhuis hun ongenoegen laten blijken over de huichelachtige houding van burgemeester Eberhard van der Laan in de strijd rond Zwarte Piet. Een bekend Sinterklaaslied werd ter plekke omgedoopt tot actieleus. Een indruk van een paar uur krachtig protesteren tegen de racistische karikatuur die steeds meer onder vuur komt te liggen.

De opkomst was boven verwachting hoog. Op een doordeweekse dag rond het middaguur, wat op zich niet zo geschikt is als actiemoment, waren er toch veel strijdbare en in meerderheid zwarte mensen naar de protestactie toe gekomen. Ook activisten van Doorbraak en de Internationale Socialisten deden mee. De actie was georganiseerd door het pas opgerichte comité D’HERO (Decades of Heroes for the Elimination of Racism and Oppression). Voor de ingang van het stadhuis gingen de demonstranten in een grote kring staan, wat het gevoel van onderlinge verbondenheid versterkte. Er kwamen diverse sprekers aan het woord, die met luide bijval en aanstekelijk enthousiasme werden begeleid door de menigte. Het moet voor de burgervader en zijn ambtenaren binnen bijzonder zichtbaar en hoorbaar zijn geweest dat zich vlak voor hun neus een groep boze tegenstanders van Zwarte Piet bevond met wie het kwaad kersen eten is. Zo werd Van der Laan te verstaan gegeven dat hij maar eens moet ophouden met zijn achterbakse gemarchandeer.

Rotstreek

De eerste spreker sprak schande van “de rotstreek” die de burgemeester in 2013 had geleverd door alleen de oorbellen van de Zwarte Piet-figuur te verwijderen en de rest van de vernederende karikatuur intact te laten. “Wat is de bedoeling daarvan? Wil de burgemeester het goud van de oorbellen van Zwarte Piet laten omsmelten, zoals witte Nederlanders in de koloniale tijd ook al goud en zilver roofden?” Op zijn aangeven scandeerden de demonstranten keihard: “Rotstreek, rotstreek”, ongetwijfeld tot ergernis van Van der Laan, die zich misschien ergens in een hoekje van het stadhuis zat te verbijten. Een spreker namens het Landelijk Platform Slavernijverleden benadrukte dat de transatlantische slavernij pas sinds 2001 officieel wordt erkend als misdaad tegen de menselijkheid. Onder die misdaad valt ook het gebruik van raciale stereotyperingen, zoals Zwarte Piet. “Desondanks heeft de burgemeester aangegeven dat hij nog een paar jaar doorgaat met die misdaad. Want hij wenst de Zwarte Piet-figuur alleen maar geleidelijk af te gaan bouwen, in plaats van hem meteen af te schaffen.” Hij vergeleek dat hedendaagse “gedoogbeleid”, dat racisme dus in stand houdt, met de vroegere overheidsmaatregel om na de afschaffing van de slavernij in 1863 de voormalige tot slaaf gemaakten nog tien jaar te verplichten om voor de voormalige slavenhouders te blijven werken. De slavenhouders kregen zelfs financiële compensatie van de Nederlandse overheid voor het verlies van hun “eigendom”.

Een vertegenwoordiger van GroenLinks hield een wat minder boeiend en nogal parlementair gericht betoog. Dat kwam erop neer dat de activisten tegen Zwarte Piet vooral moesten doorgaan met demonstreren, omdat daarmee GroenLinks extra steun zou kunnen krijgen in de gemeenteraad. Hij had die “actie op straat staat in dienst van het parlement”-houding beter kunnen laten varen. Al jaren is immers zonneklaar dat maatschappelijke veranderingen op straat, op de werkvloer, in de levens van mensen zelf zal moeten worden bevochten, van onderop dus, in plaats van dat over te laten aan volksvertegenwoordigers die onze belangen voortdurend aan het verkwanselen zijn. Een andere spreker wees er nog fijntjes op dat Van der Laan in het defensief zit en aan het terugkrabbelen is. Eerst had de burgemeester immers een overgangstermijn van tien jaar genoemd, maar onder druk van het aanhoudende protest had hij later aangegeven dat Zwarte Piet in vier jaar afgebouwd zou gaan worden. Tot slot riep een spreekster ouders op om begin december hun kinderen zoveel mogelijk thuis te houden, als boycotactie tegen Zwarte Piet op school. Ouders die dat eerder al deden, hebben daardoor nogal eens te maken gehad met gezeur van leerplichtambtenaren. Soms kregen ze zelfs boetes. Als dat opnieuw zou gaan gebeuren, dan zou ook actie tegen die ambtenaren moeten worden gevoerd. Ouders zouden elkaar in die strijd flink moeten steunen.

(artikel gaat onder de video door)

Vier minuten

Daarna gaf het actiecomité aan een behoedzaam naar buiten gekomen ambtenaar een brief die was bestemd voor de burgemeester. Die overhandiging deed de menigte meer naar de ingang van het stadhuis trekken. Spontaan besloten de demonstranten om naar binnen te gaan en de burgemeester maar eens te gaan opzoeken om met hem een hartig woordje te spreken. Een vrolijke en energieke meute nam daarop beslag van de hal van het stadhuis, die in een mum van tijd het aanzien kreeg van een soort bruisend actiecentrum. In feite werd het stadhuis bezet. De activisten eisten dat Van der Laan naar hen toe zou komen. Toen dat blijkbaar niet ging gebeuren, brak er een hels kabaal los. Terwijl een aantal demonstranten ging bonzen op de inmiddels gesloten deuren van de rest van het stadhuis, riepen velen luidkeels en al lachend, joelend en toeterend: “Daar wordt op de deur geklopt, hard geklopt!”. De stemming zat er goed in. Een van de sprekers riep door de megafoon: “We stellen de burgemeester een ultimatum. Hij heeft nog vier minuten de tijd om hier bij ons te verschijnen.” Ironisch doelde hij op de vier jaar die Van der Laan nodig denkt te hebben om Zwarte Piet af te bouwen. “Als hij er na vier minuten nog niet is, ja, dan weet ik ook niet wat er gaat gebeuren”, liet hij er grinnikend op volgen. Hoewel de druk op de burgervader zo werd opgevoerd, bleef die het verdommen om zijn gezicht te laten zien. “Sint en Piet, daar komen we samen wel uit”, huichelde Van der Laan aan het begin van de afgelopen Keti koti-herdenkingsmaand. Uiteraard komen “we” daar juist niet samen uit. De burgervader is immers een vervelende sta-in-de-weg richting afschaffing van de racistische karikatuur. Maar hij wordt wel meer in het nauw gebracht, mede dankzij de succesvolle en inspirerende actie van vandaag.

Harry Westerink