De 21ste vraag over herstelbetalingen voor kolonialisme en slavernij
Veel witte mensen mogen dan tegenwoordig vrij moeiteloos afstand nemen van slavernij, en iets minder makkelijk ook van het kolonialisme, maar afstand doen van de toen geroofde welvaart, van de materiële erfenis waar we hier in Nederland nog steeds van genieten, dat is natuurlijk een heel ander verhaal. Daar mag nauwelijks over worden gesproken. Dat is een taboe. En niet zo’n kleintje ook. Daarom is het eind vorig jaar verschenen boekje “20 Questions and Answers about Reparations for colonialism” zo belangrijk. Daarmee probeert de Nederlandse wetenschapper en activist Sandew Hira een bijdrage te leveren aan het doorbreken van dat taboe. Hij zet in het boekje – deel twee van een serie in het kader van Decolonizing the Mind – heel helder en scherp uiteen welke schade kolonialisme en slavernij hebben aangericht, hoe die vergoed zou moeten worden, en zelfs om welke bedragen het zou kunnen gaan. Maar de vraag hoe die herstelbetalingen zijn af te dwingen, stelt en beantwoordt hij merkwaardig genoeg niet.
Behalve als een pleidooi voor herstelbetalingen aan de nabestaanden van gekoloniseerde en tot slaaf gemaakte mensen, kan het boekje ook worden gelezen als een heel korte en bondige samenvatting van alle misdaden van het kolonialisme en de slavernij. En ook dat kan geen kwaad, want keer op keer blijkt dat de meeste witte Europeanen nauwelijks een idee hebben van wat hun voorouders allemaal hebben uitgespookt in de rest van de wereld, welke moord- en roofpartijen ze hebben aangericht, eeuwenlang. Moordpartijen die soms zo grondig waren dat er in enkele gebieden, zoals Tasmanië, de Caraïbische en de Canarische eilanden, niet eens meer nabestaanden zijn van de oorspronkelijke bewoners.
Argumenten
Helaas komen nog steeds veel witten met allerlei ‘argumenten’ die de slavernij en het kolonialisme vergoelijken, minder erg moeten doen lijken. En dan gaat het niet alleen om Henk en Ingrid, maar ook – juist ook! – om witte wetenschappers die daaraan meedoen. Zo zijn er witte conservatieve historici, denk aan Piet Emmer, die bijvoorbeeld schaamteloos beweren dat de nabestaanden van de tot slaaf gemaakte Afrikanen de witte slavenhandelaars en -houders van toen eigenlijk dankbaar zouden moeten zijn dat ze nu niet in het arme Afrika wonen, maar in rijke Europese landen. Zonder enig gevoel voor de betekenis van eeuwenlange uitbuiting, onderdrukking en marteling, en gemakshalve vergetend dat Afrika niet zomaar toevallig relatief arm is, maar een door witte macht arm gemaakt werelddeel. Een van de ‘argumenten’ tegen herstelbetalingen én herdenkingen rond slavernij en kolonialisme is dat “ze” niet zo moeten zeuren omdat het al zo lang geleden is. Maar de Tweede Wereldoorlog is inmiddels ook alweer een hele poos geleden, en die herdenken we volop. En als het gaat om herdenkingen en het stilstaan bij pakweg Willem van Oranje, Michiel de Rover en de Grondwet van 1815, dan is het geen probleem dat het lang geleden was. Dan is het plots niet meer zo van “zand erover”. Veel van dit type ‘argumenten’ kennen we van de ‘debatten’ rond Zwarte Piet en Michiel de Ruyter, en Hira weerlegt ze vakkundig in zijn boekje, geduldig, één voor één. Dat is ook belangrijk voor het debat dat moet ontstaan over een nationale herdenkingsdag rond koloniale misdaden. Bijvoorbeeld op 7 mei, zoals we op 4 mei de doden van de Tweede Wereldoorlog herdenken.
Heel systematisch zet Hira op een rijtje wat het rijke westen haar voormalige koloniën allemaal is verschuldigd als men daadwerkelijk schoon schip zou willen maken en zou willen proberen in de buurt te komen van het morele recht om daadwerkelijk te mogen zeggen: “zand erover”. Hira laat zien dat er nog een rekening open staat voor de huur van de grond die de kolonisten gebruikten, voor het loon dat ze de tot slaaf gemaakten niet uitbetaalden, voor de geroofde grondstoffen en goederen, en dan komt daar bovenop nog een schadevergoeding voor het menselijk leed dat de witte kolonisten eeuwenlang hebben veroorzaakt. Dat kan, zoals Hira de lezer voorrekent, oplopen tot onvoorstelbare bedragen van duizenden miljarden euro’s. En daarnaast moet er dan nog ruimte komen voor de nabestaanden van de slachtoffers, individuen én communities, om alles echt te verwerken, om daadwerkelijk mentaal vrij te kunnen worden van het racisme.
Profiteurs
Hira zet ook kort op een rijtje wie er allemaal in het bijzonder van slavernij en kolonialisme hebben geprofiteerd, zoals monarchieën, banken en verzekerings- en andere bedrijven. Rondom het kolonialisme en de slavernij werd een hele industrie opgebouwd, van de plantages en het transport van de goederen en de tot slaaf gemaakte mensen, tot aan de fabrieken waarin de goederen werden verwerkt en de winkels waarin alles werd verkocht. Het moderne kapitalisme is er feitelijk op gegrondvest. Zonder het via slavernij en kolonialisme vergaarde beginkapitaal had dat systeem nauwelijks van de grond kunnen komen. En de hele economische structuur waar toen de basis voor is gelegd, is vandaag de dag nog steeds bepalend voor de wereldeconomie. Grondstoffen en goedkope arbeid uit arm gemaakte landen worden verwerkt tot te verkopen producten in het rijke westen (en tegenwoordig ook bijvoorbeeld in China, dat haar eigen gigantische achterland en goedkope arbeidskrachten heeft).
Hira laat ook zien dat herstelbetalingen niet ongebruikelijk zijn. Bij de afschaffing van de slavernij kregen echter de slavenhouders een schadevergoeding, en niet de mensen die zij tot slaaf hadden gemaakt. Datzelfde gold voor de slavenkolonie Haïti die na haar zwaarbevochten bevrijding enorme bedragen moest betalen aan de koloniale machten. En Hira noemt het niet, maar nog steeds betalen heel wat voormalige koloniën schulden af aan hun voormalige bezetters, zoals aan Frankrijk bijvoorbeeld.
Shoah
Ook verwijst Hira veelvuldig naar de herstelbetalingen voor de Shoah, van Duitsland aan Joden, Joodse organisaties en Israël. Jammer dat hij daarbij weer op de proppen komt met dat malle en strategisch zeer twijfelachtige ranglijstje van misdaden tegen de menselijkheid dat we al kennen van de anti-racisme discussie die we met hem voeren. Mal omdat men simpelweg tot elke gewenste volgorde kan komen via de a priori keuze van criteria, waardoor zulke lijstjes uitsluitend iets zeggen over de opsteller ervan en niets over de moordpartijen zelf. Strategisch twijfelachtig omdat het groepen mensen die slachtoffer zijn van verschillende vormen van racisme tegen elkaar uitspeelt. Ook blijkt uit zijn passages over de Holocaust weer hoe weinig Hira daar eigenlijk van lijkt te weten. Zo suggereert hij ten onrechte dat Joden zich, anders dan de tot slaaf gemaakten, niet verzetten tegen hun onderdrukkers en moordenaars. Maar Joden hadden aan het begin van de Shoah openlijk knokploegen op straat om hun buurten te verdedigen (bijvoorbeeld in Amsterdam), verzetten zich later ondergronds en in de getto’s (zoals in Warschau), in werkkampen en vernietigingskampen (zoals de tot slaaf gemaakten hun plantages plat brandden) en ook als guerrilla’s in de wouden van Oost-Europa (zoals de Marrons). Het is verbazingwekkend hoe een wetenschapper die zo scherp en stelselmatig racistische vooroordelen over Afrikanen en de slavernij weet door te prikken, op zijn beurt zo gemakkelijk mythen over Joden en de Shoah reproduceert.
Los daarvan heeft Hira natuurlijk helemaal gelijk als hij schrijft dat het racistisch is dat Duitsland wél herstelbetalingen doet aan de Joden, maar niet aan de Herero-bevolking van Namibië die men eveneens probeerde uit te roeien, veertig jaar voor de Shoah. En het is ook logisch en terecht dat Hira de herstelbetalingen vanwege de Shoah opvoert als voorbeeld dat het best kan: grote bedragen betalen aan nabestaanden van misdaden tegen de mensheid.
Praktische problemen
Herstelbetalingen voor kolonialisme en slavernij moeten er komen, en de Nederlandse staat, bedrijven en banken zullen daaraan ook fors moeten meebetalen. Op welke manier dan ook. De hemeltergende wereldwijde ongelijkheid in macht en welvaart moet opgeheven worden. Dat is duidelijk. Maar dan de praktijk. Daar stapt Hira mijns inziens een beetje te gemakkelijk over heen. Er zijn grote praktische problemen. Zoals: wie zouden er voor in aanmerking komen en wie niet? We zijn inmiddels heel wat generaties verder en veel mensen zijn zowel nakomeling van tot slaaf gemaakte mensen als van slavenhouders. En veel nakomelingen van tot slaaf gemaakten wonen inmiddels in landen die rijk zijn geworden via kolonialisme en slavernij, en die profiteren daar nu voor een deel ook van. Ook wanneer de betalingen uitsluitend zouden worden gedaan aan communities buiten Europa, dan hebben we niet alleen te maken met armen, maar ook met rijken, waarvan de voorouders mee hebben gedaan aan en hebben geprofiteerd van dat wereldwijde koloniale economische systeem. Daarnaast zijn er ook witte Europeanen tot slaaf gemaakt, zoals bijvoorbeeld de Ieren van wie de nakomelingen nog in de VS en de Cariben wonen. Die hebben dus Europese voorouders, maar een achtergrond van slavernij en kolonialisme. Ierland was immers ook eeuwenlang een kolonie, een wingewest van Engeland. De grenslijnen tussen wie als witten en wie allemaal als zwarten werden beschouwd is in de loop der eeuwen sowieso voortdurend verschoven. Racisme is een sociale constructie die zich voor een deel in samenhang met economische verhoudingen ontwikkelt.
Te gemakkelijk wuift Hira in zijn boekje dit soort problemen weg. De Joodse herstelbetalingen laten volgens hem zien dat alle praktische problemen te overwinnen zijn: waar een wil is, is een weg. Kun je betalingen doen aan mensen die de Holocaust zelf niet hebben meegemaakt? Ja, dat kan, schrijft hij. Maar als de ontvangende staat corrupt is en het geld verdwijnt deels in de verkeerde zakken? Hira’s antwoord: Israël is behoorlijk corrupt, maar dat weerhoudt Duitsland niet van betalingen. Natuurlijk kan het, daarin heeft Hira gelijk, maar dat was de vraag niet. De echte vraag luidt: wil je je als beweging inzetten voor herstelbetalingen, als je vooraf zou weten dat die voor een groot deel aan corrupte strijkstokken gaat blijven hangen? Sterker nog, los van corruptie: moderne staten zijn er om de belangen van de rijken en het kapitaal te behartigen, en ze hoeven dus niet eens corrupt te zijn om de armen te benadelen bij welk beleid dan ook.
Betaling
Zelfs wanneer men het voor elkaar zou kunnen krijgen om het geld precies te doen belanden bij diegenen die er het meest recht op hebben, dan blijft het probleem natuurlijk waar die kapitalen vandaan gaan komen. Onder de huidige kapitalistische machtsverhoudingen zal elke euro, pond of dollar die naar de arm gemaakte voormalige koloniën gaat, hoe dan ook worden terugverhaald op diezelfde mensen daar. De rijkdom van het westen is immers niet alleen in het verleden gegenereerd door en geroofd van de rest van de wereld, maar dezelfde processen van onteigening van grondstoffen en goederen, van onderbetaling van arbeid, liggen nog steeds aan de basis van de wereldeconomie. Met andere woorden: wanneer rijke landen en bedrijven geld zouden moeten gaan dokken, dan zullen ze dat ongetwijfeld via de achterdeur en in veelvoud terughalen. Net als dat gebeurde met de schuldencrisis van de jaren zeventig en tachtig en alle ‘ontwikkelingssamenwerking’ sinds 1945. Zolang de macht niet radicaal is verschoven, kan een massale verschuiving van welvaart simpelweg niet plaatsvinden.
Alleen een bijzonder machtige beweging zou zo’n radicale verschuiving kunnen afdwingen, maar over de noodzaak en methoden van het opbouwen van zo’n tegenmacht laat Hira weinig tot niets los. Ja, hij komt met de voormalige Libische dictator Gadaffi aanzetten die zich voor herstelbetalingen uitsprak toen hij aan het hoofd stond van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE). En hij laat doorschemeren dat de Verenigde Naties een grote rol zouden moeten spelen, ook niet bepaald een voorbeeld van een progressieve kracht, maar eerder een geval van wereldwijd samenwerkende onderdrukkers. Toch lijkt Hira op zulke grote instellingen zijn hoop te vestigen, en dat doet opvallend genoeg een beetje denken aan de top-down filosofie van het type socialisten waar hij terecht zo op afgeeft in onze anti-racisme discussie.
Mannen
Al deze praktische problemen hangen samen met een keuze voor een strijd (herstelbetalingen eisen), zonder dat men zich er werkelijk analytisch rekenschap van lijkt te hebben gegeven hoe de wereldwijde racistische verhoudingen nauw zijn verweven met de kapitalistische en patriarchale verhoudingen. Nu geeft het natuurlijk geen pas om de strijdbare activisten en wetenschappers die zich sterk maken voor herstelbetalingen te verwijten dat ze geen wereldrevolutie nastreven. Dat is iets waar sommige, meestal witte, anarchisten en radicaal-linksen helaas wel een handje van kunnen hebben. Ze willen altijd met “het hele verhaal” komen, met als gevolg dat anti-racisme bij hen vaak op het tweede plan komt of helemaal uit beeld verdwijnt. Maar kritieken op de tekortkomingen van deze sympathieke campagne moeten mijns inziens wel geleverd kunnen worden, ook door een witte mannelijke activist als ik.
Misschien is het een idee om in de tweede druk van het boekje een eenentwintigste vraag toe te voegen: hoe bouwen we de macht op die we nodig hebben om herstelbetalingen ook daadwerkelijk te kunnen opleggen of afdwingen? Je kunt als activist gelijk hebben, maar hoe zorg je ervoor dat je het ook krijgt? Ik denk dat men bij het beantwoorden van die vraag ook eerlijk zal moeten nagaan wie de campagne trekken, welke maatschappelijke posities zij bekleden, welke mogelijkheden ze zodoende hebben en welke niet, en welke discussies ze willen en welke juist niet.
Dat een bepaalde groep wetenschappers ervoor kiest om juist racisme en herstelbetalingen centraal te stellen in hun strijd is goed begrijpelijk. Ze willen hun communities steunen en kiezen de middelen die hen als intellectuelen ter beschikking staan, en dat is voornamelijk onderzoek. Hira gaat zelf nadrukkelijk verder: hij probeert samen met anderen van onderop een anti-racistische beweging op te bouwen, voert actie op straat en is daarvoor ook gearresteerd. Maar mijn indruk is dat het bij de wereldwijde initiatiefnemers voor de campagne voor herstelbetalingen over het algemeen gaat om bruine en zwarte mannen met een middenklasse- of zelfs hogere klasse-achtergrond. Het prettige voor hen aan het pleidooi voor de herstelbetalingen is dat de aandacht ermee wordt gericht op een verleden waarin de verhoudingen veel duidelijker en eenvoudiger leken: communities werden als geheel onderdrukt door de witten. Onderlinge machtsverschillen, tussen rijkere en armere zwarte en bruine mensen, tussen mannen en vrouwen in de communities, worden in hun vertoog steevast als veel minder relevant afgedaan. Een campagne met zo’n blik richting verleden laat logischerwijs onbesproken dat er nu (net als vroeger trouwens) wel degelijk onderling grote machtsverschillen zijn tussen de klassen en seksen in de voormalige koloniën, en onder de nabestaanden van de tot slaaf gemaakte mensen. Dat zien we overal, van India tot Brazilië, en van Indonesië tot reeksen van Afrikaanse landen. Er vinden daar voortdurend grote protesten en zelfs opstanden plaats, van arme mannen en vrouwen tegen de huidige machthebbers, en die zijn in veel gevallen niet wit. Het komt de activistische wetenschappers vast niet slecht uit dat bij hun campagnes hun eigen privileges als relatief bemiddelde middenklasse-mannen buiten beschouwing blijven.
De wetenschappers lijken te geloven in de eenheid van communities, in samenwerking van klassen en seksen. En vrouwenstrijd, homostrijd en arbeidersstrijd worden daarom vaak weggezet als westerse, koloniale uitvindingen die communities alleen maar kapotmaken. Het is zo bezien ook logisch dat er geen plannen lijken te zijn voor een massabeweging voor herstelbetalingen. Voor massa’s heb je immers ook arbeiders en vrouwen nodig, maar voor het losmaken van hun krachten van onderop zijn middenklassers over het algemeen begrijpelijkerwijs nogal huiverig, omdat die niet altijd goed beheersbaar blijven. Daarom staan vooral hun morele argumenten – die op zich goed steek houden – centraal bij de campagne voor herstelbetalingen, en dus niet het organiseren van massa’s mensen. Men heeft meer vertrouwen in grote globale instituties en machtige mannen dan in massabewegingen. De geschiedenis laat zien dat dit type campagnes vooral in de aandacht komen wanneer bewegingen van onderop in het defensief zijn, en ze raken weer wat op de achtergrond wanneer die bewegingen opnieuw serieuze machtsvragen kunnen gaan stellen, als het verzet bloeit.
Kapitalisme en patriarchaat
Het zou mooi zijn als er vanuit de feministische beweging, al was het maar bij wijze van oefening, eens een vergelijkbare argumentatie en berekening kwam rond herstelbetalingen. Of misschien is dat al eens gebeurd. Vrouwen zijn minstens zesduizend jaar onderdrukt en uitgebuit via het patriarchaat. Vrouwen moesten en moeten vaak het meeste en het zwaarste werk doen, kregen en krijgen het minste betaald (of helemaal niet, zoals bij reproductieve arbeid en slavernij), zijn al die tijd blootgesteld geweest en nog steeds aan seksueel en ander geweld, door mannen binnen en buiten de familie. Vrouwen doen wereldwijd momenteel naar schatting twee derde van al het werk en verdienen ongeveer tien procent van al het inkomen. Bezitten doen ze verhoudingsgewijs bijna niets. En het was in de meeste perioden van de geschiedenis nog veel en veel schever verdeeld. Ik ben benieuwd hoe hoog een herstelbetaling van mannen aan vrouwen zou kunnen oplopen.
En het kapitalisme, dat is gebaseerd op de uitbuiting van loonarbeiders (en dwangarbeiders, tot slaaf gemaakten, boeren, en eventuele partners die thuis voor de reproductie zorgen). Het zou interessant zijn om te zien hoe hoog een naheffing zou kunnen oplopen van alle door hen geproduceerde meerwaarde die de afgelopen paar eeuwen in de zakken van de kapitaalbezitters is verdwenen. Er is vast al eens een ijverige marxist geweest die dat allemaal heeft zitten becijferen. Waar dat kapitalisme in ieder geval toe geleid heeft, is dat momenteel de rijkste 1 procent van de wereldbevolking bijna de helft van alle rijkdom bezit. En dat wordt allemaal van generatie op generatie doorgeërfd.
Wanneer we eens drie eisen tot herstelbetalingen naast elkaar zouden leggen, dan zouden we zien dat het voor een flink deel om dezelfde mensen gaat, dat er een grote overlap is: zwarte en witte, mannelijke en vrouwelijke boeren en arbeiders. Met natuurlijk hun onderlinge tegenstellingen, maar ook met veel parallel lopende belangen. Ik steun de strijd voor herstelbetalingen voor kolonialisme en slavernij volledig, maar denk dat die uiteindelijk alleen succesvol kan zijn in solidaire gezamenlijkheid met arbeiders- en vrouwen- en andere bewegingen.
“20 questions and answers about reparations for colonialism”, Sandew Hira. Uitgeverij: Amrit, € 7,50. ISBN: 9789074897808.
Eric Krebbers
Interessant prikkelend stuk, ben benieuwd naar reactie van Sandew Hira! Ik zag één kleine onjuistheid. Ik citeer: “Moordpartijen die soms zo grondig waren dat er in enkele gebieden, zoals Tasmanië, de Caraïbische en de Canarische eilanden, niet eens meer nabestaanden zijn van de oorspronkelijke bewoners.” Klopt voor Tasmanië, en ik vermoed ook voor de Canarische Eilanden waarvan ik de geschiedenis trouwens helemaal niet ken. Voor de Caribische eilanden klopt het gelukkig niet helemaal.
Er zijn kleine groepen nakomelingen – geheel of gedeeltelijk – van de oorspronkelijke bevolking van Cuba en enkele andere eilanden. Ik ben even gaan snuffelen, en vond in de gauwigheid: “An autosomal study from 2014 has found out the genetic ancestry in Cuba to be 72% European, 20% African and 8% native American.”Wat ‘autosomal’ is weet ik niet precies, ik vermoed zelf-benoeming, dus je vraagt: ‘van welke herkomst bent u?”of “tot welke bevolkingsgroep rekent u zichzelf? ‘. Dus 8 procent van de bevolking noemt zich volgens dit onderzoek dus nakomeling van de oorspronkelijke bewoners. Bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Cuba#Demographics
Een van de oorspronkelijke bevolkingsgroepen op Cuba vormden de Taino’s. vrijwel uitgeroeid, maar er zijn gemeenschappen die stellen dat zij nakomelingen zijn, en die proberen iets van de culturele erfenis van de Taino’s voort te zetten. Er zijn in ieder geval; kleine aantallen mensen voor wi het echt aannemelijk is dat ze ook werkelijk nakomelingen zijn. Bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Ta%C3%ADno#Ta.C3.ADno_heritage_in_modern_times
En op Porto Rico is een half procent van de bevolking van oorspronkelijk-Amerikaanse herkomst, volgens een census waarin mensen hun eigen etnische categorisering aangeven. Onderzoek op basis van genetische informatie komt echter tot een percentage van 11 procent. Bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Puerto_Rico#Population_and_racial_makeup
Over Aruba lees ik: “De bevolking van Aruba stamt af van de oorspronkelijke Indiaanse bewoners, Europeanen (voornamelijk Nederlanders), Afrikaanse slaven en in mindere mate Sefardische Joden.” Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Aruba#Bevolking Daar is kennelijk de oorspronkelijke bevolking niet totaal uitgeroeid, maar opgegaan in een meer en meer uit immigranten gevormde bevolking, zoals in grotere delen van Midden- en Zuid-Amerika.
Feit blijft dat de oorpronkelijke bevolking van de Caribische eilanden vrijwel volledig is uitgeroeid. Maar er zijn dus wel degelijk nabestaanden.
Hum, dat klopt dus ook niet helemaal voor Tasmanië en zelfs niet voor de Canarische Eilanden.
Wat niet meer bestaat zijn mensen die voor honderd procent afstammen van de oorspronkelijke bevolking, maar dan heb je het dus over noties als “raszuiverheid” en die vind ik zelf nogal griezelig. Er zijn enige duizenden mensen die deels afstammen van de oorspronkelijke bevolking van Tasmanië. En voor de hedendaagse bevolking van de Canarische Eilanden geldt, dat uit recent genetisch onderzoek blijkt dat een onduidelijk maar kennelijk vrij groot percentage deels afstamt van de oorspronkelijke bewoners.
“Autosomal” heeft te maken met een bepaalde vorm van genetisch onderzoek naar afstamming (en dus zeker niet met de zelf-identificatie van mensen!), maar het fijne daarvan snap ik ook niet helemaal – dan moet je je gaan verdiepen in de genetica.
Voor alle duidelijkheid, deze bewering over die eiland-bevolkingen die jullie nu weerlegd hebben, was afkomstig van mij en niet van Hira. Ik heb me onvoldoende goed geïnformeerd, blijkt dus nu.
En je hebt helemaal gelijk Sandra, op zulke discussies over “raszuiverheid” zitten we niet te wachten.
Autosomaal heeft inderdaad niets met zelfrapportage te maken maar is, zoals Sandra al aangaf, een begrip uit de genetica. Hiermee bedoelt men de niet-geslachtsbepalende chromosomen. De helft van dit erfelijk materiaal komt van je vader, de andere helft van je moeder. Het is evenwel niet het geval dat je vier grootouders elk 25% van dit materiaal aanleveren: zo kan de 50% die je van je moeder krijgt heel wel grotendeels afkomstig zijn uit de 50% die zij van haar vader heeft ontvangen. Dit effect is cumulatief; gaat men gaat zo’n tien generaties terug dat treft men tussen de 512 voorouders personen aan van wie men in het geheel geen genetisch materiaal meer bezit. Twintig generaties terug geldt dit zelfs voor de meeste van je voorouders. De meeste genealogische voorouders zijn dan ook geen genetische voorouders en dat maakt dergelijke verwantschapsonderzoek uiteindelijk een volstrekt onbetrouwbare maatstaf voor afstamming. Met de wetenschap dat het DNA van de gemiddelde Cubaan anno 2014 is samengesteld uit 72% Europees, 20% Afrikaans en 8% Indiaans materiaal kun je dus betrekkelijk weinig. Een aandeel in kolonialistisch dader- of slachtofferschap valt op basis van dergelijke onderzoek niet te baseren. Exit genetica dus.
een voorspelbare fout. je moet niet te graag willen overtuigen.
Wat me opvalt is dat de meeste opmerkingen over details gaan, die afleiden van het belangrijkste punt. Wordt het niet eens tijd voor herstelbetalingen en zo ja, hoe dan? Ik ben helemaal voor, maar wel goed discussiëren over de uitvoering. Maar dat mag geen excuus zijn om het proces niet op gang te brengen.
Herstelbetalingen zijn civielrechtelijk in orde. Wat naslaven (= gefrustreerde nakomelingen van negerslaven) vragen, zweemt naar financiële tegemoetkoming voor gefingeerd leed.
Dusdoende beloning van hun jaloezie: die categorie burgers zoekt namelijk, zonder dat zij er kennelijk erg in hebben, compensatie voor hun falen in de vaart der volkeren. Daarmee continueren zij in elk geval de voorouderlijke conditie; verklaren ze ondoordacht zichzelf tot slaaf!
Dat moet hen onbeschroomd maar ondubbelzinnig aan het verstand gebracht worden. Kunnen wetenschappers dat dan niet? Evenals het gros der journalisten, wordt wetenschappers in de pretvakrichtingcategorie het vuur na aan de schenen gelegd. Met als resultaat: zelfcensuur! De New York Times noteerde in 1969 uit de mond van een aan Maarten Luther King gelieerde heer, genaamd Bayard Rustin: “Als mijn overgrootvader 50 jaar lang katoen heeft geplukt, dan verdient hij misschien wat geld, maar hij is dood en weg en niemand is mij iets verschuldigd.”
Het tijdschrift Time liet in 2019 een Tory-minister aan het woord, wiens naam me niet te binnen wil schieten. Hij had het over het helpen van de armste mensen ter wereld. Herstelbetalingen vond hij absurd. Mede vanwege de gedachtekronkel dat 300 tot 400 jaar koloniale geschiedenis hersteld wordt door cheques uit te schrijven aan naslaven.
Ook ik draag de erfenis van mijn voorouders op de Nederlands-Guyanese slavenplantages in mijn rugzak. Maar ik zou me beledigd voelen met een cheque. Mijn ouders hebben kromgelegen om mij te begeleiden naar een zelfbewuste, nijvere, evenwichtige wereldburger. Hen ben ik eeuwig dankbaar. Overigens, het siert niemand om met de kennis van nu te veroordelen wat eeuwen geleden usance was.
Excuuseisers en reparatieprotagonisten die zich tooien met het predicaat ‘wetenschappelijk’ maken zichzelf tot en een smaad van hun ‘wetenschap’.
Ik ben niet erg enthousiast over sommige van je beweringen en formuleringen. Natuurlijk kan men wel degelijk de slavernij van vroeger veroordelen. Die was misschien “usance” in sommige kringen, maar ook toen waren heel veel mensen op tegen. (Alleen al de slaafgemaakten natuurlijk.) Zo was slavernij hier in Nederland al eeuwen daarvoor afgeschaft en moesten slavenhouders en hun aanhangers zich in allerlei bochten wringen om slavernij te rechtvaardigen (ook juridisch), juist omdat het in de ogen van de meerderheid ongewenst en immoreel was. Daarnaast ben ik tegen het gebruik van het ‘n-woord’, vind ik “naslaven” en ontzettend denigrerende en onverdiende term, en is “gefingeerd leed” echt volkomen bullshit in deze context. En tenslotte vind ik het behoorlijk pedant om de problemen die veroorzaakt worden door racistische achterstelling af te doen als “falen” van de slachtoffers, zeker als je jezelf tegelijk afschildert als superieur (“zelfbewuste, nijvere, evenwichtige wereldburger.”).
Maar goed, ook ik heb enige moeite met “herstelbetalingen”, maar dan om een andere reden dan jij zoals je in mijn recensie hierboven kunt lezen.
Natuurlijk zit er wel enige logica in de redenering van de voorstanders. Waren alle totslaafgemaakten destijds als ‘vrije arbeiders’ in dienst geweest en hadden ze ‘regulier’ loon gekregen, dan hadden ze meer kapitaal kunnen doorgeven aan hun kinderen en die weer aan hun kinderen, enzovoorts, en dan was de bezitsongelijkheid tussen witte en zwarte mensen nu een stuk kleiner geweest. Zo bekeken zijn herstelbetalingen moreel volkomen terecht, een ietsje recht trekken van wat volkomen scheef is.
Maar het probleem met die redenering is dat iedereen die destijds ‘gewoon’ loon kreeg, net als nu ook maar een heel beperkt deel kreeg van de waarde die men creëerde voor de bazen. Die staken het verschil in hun zak, investeerden dat en gaven dat door aan hun kinderen, en die weer aan hun kinderen, enzovoorts, waardoor de klassenmaatschappij dieper en dieper verankert raakte.
Dus eigenlijk zou dan iedereen die nakomeling is van mensen die werkten in vroeger tijden (dat is vrijwel iedereen) herstelbetalingen zou moeten krijgen. Dan is het veel logischer om te streven naar een anti-kapitalistische, anti-racistische en anti-patriarchale revolutie en voor eens en altijd alle welvaart collectief en toegankelijk te maken voor iedereen die er behoefte aan heeft. Dus geen check – die jij ook niet wilt – geen kruimels, geen brood, maar samen de bakkerij beheren en alles eerlijk delen.
PS Natuurlijk gaat die onbekende Tory die je aanhaalt “de armste mensen ter wereld” niet helpen. Het zijn de mensen van zijn partij en vergelijkbare partijen, van zijn klasse, die eeuwenlang de wereldwijde plundering van de koloniën georganiseerd hebben en de mensen daar juist tot “de armste mensen ter wereld” gemaakt hebben. Lees dit eens: “How Britain stole $45 trillion from India”
Herstelbetalingen zijn niet het rechtzetten van de honderden jaren uitbuiting en vernietiging, het is een voorzichtige poging zich uit te drukken in de enige taal die de Nederlandse Staat lijkt te verstaan.
Mooi gezegd!