Drie bedrijven verwijderen racistische producten na druk van activisten

Geplaatst op door

Racistische Van der Valk-beker (foto: Reinier de Vries)
Racistische Van der Valk-beker (foto: Reinier de Vries)
Activisten signaleerden afgelopen weken racistische producten bij hotelketen Van der Valk en in de winkels van Seats and Sofas. Kinderen bleken hun ijsjes bij Van der Valk te krijgen in een Zwarte Piet-beker, en bij Seats and Sofas stond een reclamepop in de vorm van een soort blackface-butler. Een foto daarvan was ook te vinden in de flyer van het bedrijf. De bedrijven werden aangesproken, en met positief resultaat!

Blackface-butler bij Seats and Sofas.
Blackface-butler bij Seats and Sofas.
Nadat ze waren ontdekt, verspreidden de berichten over de racistische voorwerpen zich snel op Facebook, samen met foto’s en de contactgegevens van de betrokken bedrijven. Er werd getwitterd, gemaild en gebeld naar Van der Valk, naar groothandel Koppen Speelgoed (de producent van de beker), en Seats and Sofas. En met opvallend snel resultaat. Binnen een paar dagen zegde Van der Valk toe om de beker terug te halen uit alle vestigingen, haalde Koppen de beker uit het assortiment, en haalde Seats and Sofas de borden weg uit alle winkels. De flyer met de afbeelding is nog wel online en in de winkels te vinden. Het terughalen van wat stukjes papier gaat dan blijkbaar weer te ver.

Verschuiving

Deze relatief gemakkelijke overwinning laat zien dat er de afgelopen tijd een verschuiving heeft plaatsgevonden. Allereerst zijn er nu meer activisten die zich uitspreken tegen racisme en die racistische uitingen van bedrijven signaleren en aankaarten. Daarnaast geven de bedrijven sneller toe. Blijkbaar zien ook zij dat het not done is om racistische producten in de schappen of als promotie te hebben. En vrezen ze dus imagoschade als ze die niet direct verwijderen. Een gevolg van de groeiende kracht van een opkomende anti-racistische beweging in Nederland.

De blackface-beker maakte onderdeel uit van de serie wereldbekers. De overgebleven bekers zijn ook niet bepaald gevrijwaard van stereotypen.
De blackface-beker maakte onderdeel uit van de serie wereldbekers. De overgebleven bekers zijn ook niet bepaald gevrijwaard van stereotypen.

Volgens racisten zou het bestaan van “rassen” onmiskenbaar zijn en “common sense”. Een marsmannetje dat voor het eerst de aarde bezoekt, zou vanwege de huidskleuren meteen zien dat er verschillende “mensenrassen” zijn, zo betogen ze. Maar niets is minder waar. Toen Columbus in Amerika aankwam, vond hij niet dat de mensen er daar anders uitzagen dan hijzelf. Hij beschreef de huidskleur van de Indianen als “niet donker, maar licht”. Later hadden andere Europeanen het over “witte” Indianen. Weer andere tijdgenoten meenden “zwarten” te zien. Ook werden “bruine” Indianen beschreven. “Wit” kwam echter het meest voor. Pas eind achttiende eeuw begon men Indianen als het “rode ras” te zien. Sommige Indianen verfden zich rood, en hoewel de Europeanen ter plaatse heel goed wisten dat het om cosmetica ging, kwam toch de term “roodhuiden” in zwang. Het “gele ras” blijkt al evenzeer een sociale constructie. Europese reizigers noemden de Chinezen in de zestiende eeuw een “withuidig volk” en vergeleken hen met Duitsers, Spanjaarden en Italianen. Sommige reizigers achtten Chinezen zelfs witter dan Europeanen. Pas twee eeuwen later begon men over “het gele ras” te fantaseren. Dat kwam waarschijnlijk door een samengaan van allerlei associaties. Geel was in China namelijk de kleur van alles dat keizerlijk was en werd zodoende veel gebruikt. De keuze voor “geel” als “dominant raskenmerk” was dus evenmin als bij de Indianen gebaseerd op daadwerkelijke waarneming. Lees verder in “‘Mensenrassen’ zijn een verzinsel van racisten” (Gebladerte Archief).

Aan de andere kant is er nog een lange weg te gaan. De bedrijven lieten bijvoorbeeld weten dat de racistische producten “niet zo waren bedoeld”, maar dat ze, nu ze erop werden gewezen, ook wel zagen dat de beker “overeenkomsten met het uiterlijk van Zwarte Piet vertoont en de racistische kenmerken daarvan heeft”. Waarmee ze dus meteen ook erkennen dat Zwarte Piet racistisch is. Dat de producten niet meteen worden herkend als racistisch, of dat dat beweerd wordt, laat zien dat er nog veel strijd valt te leveren.

Hoe dan ook, deze overwinning biedt perspectief op meer. De komende maanden zullen de blackface-figuren weer en masse in de Albert Heijn, de V&D, op straat en overal in de openbare ruimte verschijnen. Nu is gebleken dat deze bedrijven met een paar telefoontjes kunnen worden overgehaald om de racistische afbeeldingen te verwijderen. Met de huidige drie succesvoorbeelden van bedrijven die overstag zijn gegaan, kunnen we andere weer onder druk zetten. Als ze weigeren de racistische voorwerpen uit hun winkels te verwijderen, dan kunnen ze onder druk worden gezet door ze publiekelijk aan de schandpaal te nagelen, of met verdere acties, zoals boycots.

Onder andere op Facebook groeit het aantal anti-racistische initiatieven. Zo waren bijvoorbeeld de Facebookgroepen MAD Mothers en Reason Against Racism bij deze actie betrokken. Het is belangrijk dat deze beweging niet op social media blijft hangen, maar ook daarbuiten macht gaat opbouwen. En deze actie is daar een prima voorbeeld van!

Kom je racistische afbeeldingen of objecten tegen in winkels? Maak er dan een foto van en plaats het op social media, samen met de contactgegevens van het betreffende bedrijf. Je kunt het ook delen op Facebook met bijvoorbeeld MAD Mothers of Corna Dirks.

Frodo Tromp