Economische groei blijkt nieuwe zeepbel
Vorige week maakten het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Centraal Plan Bureau (CPB) cijfers bekend over de Nederlandse economie. In de media vervolgens juichtonen over de ontwikkelingen. Er werden groeicijfers genoemd van 3,5 procent, meer dan in de ons omringende landen. Ik ga alle cijfers die werden gepresenteerd niet herhalen. Daarover is veel informatie beschikbaar. Maar ik wilde wel eens weten wat er nou precies groeit, en of die juichtonen terecht zijn.
Er is wel linkse kritiek op de eenzijdige gerichtheid op de economische groei met haar gevolgen voor het milieu. Er wordt benadrukt dat het bij al die cijfers om de mensen gaat die dagelijks de eindjes aan elkaar moeten knopen en dat de kloof tussen arm en rijk toeneemt. De gemiddelde inwoner van Nederland profiteert nauwelijks van de toenemende rijkdom.
Woningmarktcrisis
Maar is die toename er eigenlijk wel? Misschien dat mainstream economen daar ook wel iets over te zeggen hebben. Dit artikel is op die bronnen gebaseerd. En ook dan ziet het er niet best uit. Ik heb eens gekeken naar de persconferentie die het CBS organiseerde naar aanleiding van de cijfers. Er was een presentatie van Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. Een groot deel van zijn verhaal zei niet erg veel. Maar het was duidelijk dat Van Mulligen zo zijn bedenkingen had bij de cijfers. Als hoofdeconoom van het CBS presenteer je alleen zogenaamde objectieve cijfers en geef je geen commentaar. Je moest dus bij zijn presentatie een beetje tussen de regeltjes door lezen. Van Mulligen smokkelde twee aardige grafiekjes in zijn betoog, om zijn bedekte bedenkingen voor het voetlicht te brengen. Op ongeveer minuut drie van het filmpje presenteert hij het volgende grafiekje.
Wat zien wij hier? Dit is de ontwikkeling van het Binnenlands Bruto Product (BBP) in Nederland, Duitsland, België en Frankrijk tussen 2008 en 2017. De oranje lijn is de Nederlandse ontwikkeling. We zien hier dat in de jaren 2011-2014 Nederland sterk achterbleef bij de ons omringende landen. Dat had, zei hij, te maken met de woningmarktcrisis. Nederland bleek extra gevoelig te zijn voor de financiële crisis en dat heeft een grote klap betekend voor de woningmarkt. Er werden nauwelijks meer huizen verkocht. In de Nederlandse bouw zijn honderdduizend bouwvakkers ontslagen omdat ook de bouw instortte. Dat zette een sterke rem op de Nederlandse economie.
Bezuinigingen
Wat Van Mulligen niet noemde is dat de Nederlandse regering sterk heeft bezuinigd en dat dit ook de economie sterk heeft afgeremd. Uit verschillende rapporten blijkt dat. In september 2016 presenteerden economen van de ING een rapport met als conclusie: de afgelopen kabinetten onder Rutte hebben onze economie onnodige schade toegebracht. De economie loopt zo’n drie jaar achter op andere landen. Dat was vorig jaar.
Inmiddels lijkt de Nederlandse economie met een inhaalslag bezig, maar we liggen over de gehele periode 2008-2017 gerekend nog wel vijf procent achter op Duitsland en ook op Engeland. Met België en Frankrijk zijn we inmiddels weer op een gelijk niveau. Met andere woorden: door het sterke bezuinigingsbeleid en het steeds afhankelijker maken van de Nederlandse economie van de export zijn in Nederland de conjuncturele dalen dieper en de toppen hoger. In andere landen hebben ze meer een beleid gevoerd om de toppen en de dalen wat af te vlakken.
Nu is er volgens de cijfers een spectaculaire groei van de Nederlandse economie, maar groei van wat? Het blijkt dat met name de investeringen in de woningbouw sterk aantrekken, evenals de verkoop van lease auto’s (lees: autorijden op krediet) Het is duidelijk dat het Nederlandse beleid van kort op elkaar volgende sterke pieken en dalen ontwrichtend werkt op de arbeidsmarkt. In de crisis zijn duizenden bouwvakkers en thuiszorgmedewerkers ontslagen, en nu we weer omhoog gaan zijn er grote tekorten, want al die ontslagen mensen zijn wat anders gaan doen, vervroegd uitgetreden of arbeidsongeschikt geworden.
Inflatie
Van Mulligen presenteerde nog een ander aardig grafiekje:
Wat is dit? We zien hier een grafiek over de ontwikkeling van de inflatie in Nederland. Van Mulligen legt eerst uit wat economen onder inflatie verstaan. Velen denken bij inflatie aan de consumentenprijzen, maar de economen hanteren een breder begrip. Zij hebben het over “het algemene prijspeil”. Er zitten in dat prijspeil niet alleen consumentenprijzen maar ook andere zaken, zoals de prijs van arbeid, renteontwikkelingen, prijzen van koopwoningen, beurskoersen, enzovoorts. En die hebben niet allemaal dezelfde ontwikkeling.
In de grafiek zien we drie kleuren: rood is een indicator ervoor dat de inflatie meer dan gemiddeld is, bij blauw is juist sprake van heel weinig tot geen inflatie en geel zit daar een beetje tussenin. We zien veel indicatoren in het blauw. De consumentenprijsontwikkeling van diensten is laag, wat te maken heeft met de lage loonstijgingen, want die lage lonen zijn een belangrijke component van diensten.
Tijdbom
Van Mulligen noemt dit niet, maar vooral vorig jaar dreigden we richting deflatie te gaan. Deflatie is slecht omdat consumenten dan hun aankopen uitstellen in afwachting van nog goedkopere tijden en dan dreigt de economie verlamd te raken. En nu komt het: het feit dat we nog inflatie hebben komt door de weer omhoog vliegende huizenprijzen en door de hogere AEX-koersen. Veel economen, zegt Van Mulligen, zien hierin de hand terug van het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) die door “kwantitatieve verruiming” zorgt voor lage rentes, waardoor geld lenen goedkoop is en dit zorgt weer voor hogere huizenprijzen en hogere beurskoersen. Die kwantitatieve verruiming heeft betrekking op de astronomische bedragen die de ECB in de Europese economieën pompt door staatsobligaties op te kopen, dus schulden op te kopen. In het verlengde van de huizenprijzen en de goedkope kredieten is er een geweldige groei van de consumptie door nieuwe woninginrichting, nieuwe keukens, enzovoorts.
Met andere woorden: we verkeren in mijn ogen nog steeds in een crisis, met dreigende deflatie, die wordt getemperd door het opkoopprogramma van de ECB met astronomische bedragen. Er is een nieuwe zeepbel gecreëerd, die ieder ogenblik weer kan instorten. Klaas Knot van de Nederlandse Bank meldt al dat de ECB moet stoppen met haar beleid. Eind 2017 moet het afgelopen zijn. De tijdbom onder de Nederlandse economie zal dan tot uitbarsting komen. Een nieuwe tijdbom, maar weer zijn het de huizenbubbel en de kredietexplosie die hem doen afgaan…
Piet van der Lende
(Dit is een geredigeerde versie van een artikel dat eerder verscheen op Konfrontatie.)
Ik ben het volkomen met Piet eens. Men duikelt nogal graag over elkaar heen en de verdeel en heers tactiek die Rutte heeft toegepst, genaamd de ‘participatie maatschappij’, is een lont in een kruitvat. Het probleem is namelijk dat Balkenende en Donner hebben ingezet op het loslaten van maatschappelijke cohesie, een absolute voorwaarde voor kracht & groei, dus welvaart en Mark Rutte dit verder heeft opgeschroefd. Wat de bancaire schulden betreft, die worden beetje bij beetje door het ECB opgekocht en het ECB? Dat zijn wij, belastingbetalers. Zij laten de bankenschulden dus uiteindelijk gewoon door belastingbetalers financieren en er komt een moment dat er iemand is die die schulden niet meer betaald krijgt, de belastingbetaler. Die cijfers zie je nergens verdisconteert.
Banken Unie
Om het allemaal verder geloofwaardiger te maken is men druk bezig met de formering van een Banken Unie. Dat is namelijk de enige manier die schuldenberg uit te smeren over de hoofden van alle mensen die daar feitelijk, weinig mee te maken hebben gehad maar dat wel mogen gaan betalen. De eerste signalen zijn er al. De banken zijn nu druk bezig met promoten van electronisch geld, de opmaat voor afschaffing van contant kapitaal. Het financiele 1984 scenario staat voor de deur. De financiele dictatuur is feitelijk al feit. Eens moet de bubbel barsten.
Prachtige uitspraak, Nederland is nooit de crisis echt uit geweest.
Dat de bezuinigingen onder Rutte de economische groei zouden hebben geremd, wat waren de effecten van de stevige bezuinigingen onder Lubbers en Balkenende voor de economische groei?
Ik heb sterk de indruk dat het zogenaamde koophuisvolk dat nu massaal geld uitgeeft aan nieuwe keukens en woninginrichting, vooral VVD- en PVV-stemmers zijn.
Wij, de normale burgers, zijn helemaal niet uit de crisis. Er word wel wat meer verkocht op de binnenlandse economie maar daar komt de groei niet vandaan. Het is voornamelijk de export die flink gegroeid is. De banengroei mag dan wel uit een dal komen, de meeste banen nu zijn maar van tijdelijke en vaak parttime van aard en daar staat tegen over dat ruim 3 miljoen mensen werkzoekend zijn. 1/3 van de beroepsbevolking komt niet rond van het werk dat ze hebben.
Tel daarbij dat de sociale zekerheid steeds verder afgebroken word en dat betekend dat er qua werk en uitkeringen voor de burgers ook steeds minder te besteden is en als de burgers minder kunnen besteden zal er uiteindelijk ook minder geld in de economie komen. De instroom in de bijstand loopt nog altijd op en zo ook het beroep op bv. de voedselbank.
Natuurlijk zijn het allemaal mooie verhaaltjes die de politici voorschotelen want ze willen draagvlak hebben voor nog verdere hervormingen die uiteindelijk weer ten koste gaan van de burgers en ja, de burgers zullen dadelijk voor alles moeten gaan betalen. De politiek en de rijken zijn zich gewoon aan het indekken voor de volgende bubbels die gaan klappen.
R.Civile haalde al 1 voorbeeld aan, de banken zijn nu druk bezig met promoten van electronish geld. Naast dat de banken en ook de overheid volledig zicht hebben op alles wat jij via een electronische weg doet, is er nog iets waar iedereen aan voorbij gaat en daarvoor hoef je maar naar Cyprus te kijken, waar de overheid 4 jaar geleden de burgers van 1 op de andere dag hun bankrekeningen afroomde nadat men eerst de geld uitgifte beperkte zodat het niet mogelijk was om grote bedragen van de bank te halen. En dit alles om de banken en ook de overheid te beschermen. En hun rijke vriendjes? Die hadden hun geld allang ergens anders geparkeerd.
En ook hier staat in een wet dat de overheid van 1 op de andere dag je geld kan afpakken en ongeldig kan laten verklaren. Als alle geld verkeer electronisch gebeurd kan men dat met 1 druk op de knop gewoon afpakken. En Dijselbloem heeft al gezegd dat als het nodig is deze wet ook uit te voeren in andere EU landen.
Men kan wel de papieren euro afschaffen maar laten we eerlijk zijn, dan komt daar weer iets anders voor in de plaats.
Interessant artikel. Ik verheug me op de volgende analyse!
Mario Draghi is heden supertevreden omdat hij nu mag beweren dat naar aanleiding van zijn “kwantitatieve verruiming” oftewel het feit dat de Europese bank in de hoogste segmenten van de economie jarenlang enorme hoeveelheden geld heeft gepompt, heeft op zijn beurt geleid dat er voldoende geld heden bij de oligarchen aanwezig is om steeds diensten en materialen voor productie in te kopen.
Kwantitatieve verruiming heeft bijgedragen aan het stabiliseren van de structuur van de economie waarbij de hoogste segmenten enkel op papieren cijfers berusten, doch zijn ze bepaald voor het aanschaf van diensten.
Dit is in een klein notendop de reden dat er met de economie op dit moment goed gaat.
Wat CBS en CBP zeggen zijn beweringen met zeer grote marges.