Even naar een achterkamertje voor wat gratis arbeiders
Let’s Gro, een inspiratiefestival over de toekomst van Groningen, trok ruim 8.500 bezoekers naar 120 verschillende activiteiten op 36 verschillende locaties. Er was een keur van talkshows, workshops, exposities, wandelingen, fietstochten, lezingen en debatten. Ik bezocht er twee, niet geheel toevallig twee waarbij “werk” in verschillende uitvoeringen centraal stond: “Maak er werk van” en “Toentje”. Pas achteraf besefte ik dat Let’s Gro ook een presentatie is van allerhande activiteiten waar een werkzoekende-met-uitkering uit zou kunnen kiezen om zich te laten enthousiasmeren, activeren en inspireren tot een plek ergens op het spectrum tussen al dan niet verplicht vrijwilligerswerk en onbetaalde arbeid. Ik had met “Maak er werk van” geen demotiverender onderdeel uit kunnen zoeken!
Dat bleek toen ik me de volgende dag onderdompelde in de activiteiten van “Toentje”, een stadstuinbouwproject dat draait op de vrijwillige inzet van uitkeringsgerechtigden en dat bestemd is voor mensen die het financieel nog beroerder hebben: klanten van de voedselbank.
Bij “Toentje” trof ik mensen die samen, geïnspireerd en met passie ter plekke iets moois neerzetten. Er was een gratis kennismaking met “high tea” van prachtige zelf geplukte en gedroogde kruidentheemengsels, er was ambachtelijk gerookte vis uit een kweekvijver, waarvan de vissenpoep de amsoy tot groei stoeit, en er was natuurlijk het toentje zelf waar elke moestuinder schele ogen krijgt van schoonheid en jaloezie.
Er was vooral voortdurende activiteit van mensen die bezig waren om hun omgeving aan te passen aan hun wensen. In een workshop Aquaponics (de kringloop van kleinschalige visteelt en tuinbouw) werden in tien centimeter dikke rubberen buizen ronde gaten uitgesneden waar later perspotten in werden gezet waarin planten zouden groeien, bemest en bewaterd uit een grote visvijverbak. Forellen werden te drogen gehangen aan een zelf vervaardigd rek voor een ventilator die duidelijk eerder een ander leven had geleid. Op een later tijdstip zouden de forellen worden gerookt en gepresenteerd aan de gelukkige bezoekers.
Bij “Maak er werk van” was de zaal gevuld met lokale politici, zelfstandigen en enkele lastpakken die zich bogen over de vraag “Where the twain would meet”. Aan de ene kant de lokale politiek die (onbetaald) potentieel uit te zetten heeft, aan de andere kant zelfstandige ondernemers die graag gebruik maken van gratis arbeidskrachten. Daarnaast ook gedreven ambachtsmensen die zich inzetten voor nut en schoonheid (museumrestauratiewerken) en evenzo gebruik maken van gratis arbeid.
De lastpakken die kritische vragen stelden en opmerkingen maakten als “Wat is werk en wie bepaalt dat?” en “Werken met behoud van uitkering is dwangarbeid!”, waren ver in de minderheid en ook niet uitgenodigd. Wel uitgenodigd waren twee schoolvoorbeelden van hoe het ook kon: twee modeluitkeringsgerechtigden die de loftrompet schalden omdat ze met behoud van uitkering mochten werken en zo een dagbesteding hadden! Wat was daar nou op tegen?
Hij leek een doodgewone werknemer, de arbeidsbeperkte NOVO-medewerker die samen met een handjevol anderen onbetaald bij de Makro werkte. Ook de Makro-medewerkers zagen hem als een echte collega, vertelde hij trots. Dat hij geen loon ontving maar een uitkering, leek hem niet te deren. Hij probeerde de eveneens aanwezige Makro-manager te betrekken bij zijn verhaal. Dat leek niet de bedoeling, want die verkoos liever om anoniem te blijven. De arbeidsgehandicap… sorry, -beperkte werknemer struikelde zich door de opsomming van zijn werkzaamheden heen, verzekerend dat die toch echt additio…ehh zouden zijn. Het was duidelijk dat hem dat was ingeprent: “Wel zeggen dat het additionele werkzaamheden zijn, hè!” Hij vertelde hoe zijn begeleider hem ’s morgens aanwees welke paden die dag onder zijn verantwoordelijkheid zouden vallen. Ik mag echt hopen dat hij een vergoeding heeft gekregen voor deze zware presentatie, zoals zijn bovenbazen ongetwijfeld wel!
De andere werkneemster-met-behoud-van-uitkering onderstreepte in een professioneel geschreven en voorgelezen column dat haar baan haar redde van de chaos in haar geest die haar beslist zou bespringen op het moment dat zij niet meer zou mogen werken. Opvallend was dat beide onbetaalde werknemers scherp voor ogen hadden hoezeer ze dat hen gegunde werk nodig hadden. Dat tegenover dat werk een normaal loon zou behoren te staan, leek nauwelijks bij hen opgekomen. Mensen met een beperking worden kennelijk niet geacht zelfstandig een huishouding te kunnen of willen runnen, inclusief de kosten daarvan. Zo krijgt iedereen op den duur wel een beperking. Zo worden mensen grootgebracht om klein gehouden te worden, maar dat weten we al sinds de zeventiger jaren.
Het was wel duidelijk zo, besloot de organisatie. De gemeente had wat te bieden (al dan niet verplichte vrijwillige arbeid), en uitkeringsgerechtigden stonden te trappelen om aan het werk te mogen, dus waar bleven de werkgevers om die stumperds zinvolle arbeid te gunnen? Er meldde zich een ondernemer die zich gevangen voelde omdat hij onbetaalde arbeidsbeperkte mensen na twee jaar een vast contract moest aanbieden. Wat de ondernemers betreft konden die mensen forever wel doorgaan met de zinvolle dagbesteding omdat ze toch nergens anders voor vol zouden worden aangezien en ingezet. GroenLinks-wethouder Mattias Gijsbertsen loodste de openbare discussie daarover na de bijeenkomst naar een achterkamertje. Er zou vast wel wat te regelen zijn. Het klonk naar ritselen.
In “Toentje” was de dag daarop een smaaktest. Proef het verschil tussen “echt” en “bewerkt”, of tussen duurzaam en opgepimpt. Er was de smaak van echt: kaas, spek, honing, noten. Waarom smaakte “Maak er werk van” vooral naar laffe cake met hier en daar en onverwacht een verrassend stukje puur?
Corrie Hogenboom
Mooi geschreven!
Ik vraag me af hoeveel deze 2 gekregen hebben om toneel te spelen of zij deze 2 nu echt zo gebrainwashed of onder druk gezet?
Ik sta ook te trappelen om aan het werk te mogen, en velen met mij , maar wel tegen een normaal loon, waar ook alle belastingen en premies betaald worden en waar mijn rechten gerespecteerd worden.
Hhaa, hier komt de aap, voor de zoveelste keer, uit de mouw en het mooiste is wel dat ze dit even publiekelijk staan te vertellen dat ze gratis uitkeringsgerechtigden willen om regulier werk te doen, maar er niet voor willen betalen en er ook niet aan vast willen zitten en politici die de werkgevers graag ter willen zijn om dit mogelijk te maken.
Je vraagt je af hoeveel een mens nog waard is in de ogen van de werkgevers en politici. Zo te zien niet veel.
Paul. Ja helaas is het zo dat veel mensen gebrainwashed zijn! Dat merk ik in mijn eigen omgeving ook als ik het onderwerp werken met behoudt van uitkering zo eens aansnijd. Ik denk echt niet dat ze ervoor betaald hebben gekregen om toneel te spelen hoor. Hoe vaak ik niet hoor: Ach ja, dan ben je toch nuttig bezig en heb je een dagritme, beter dan thuis zitten en niets doen. Dat soort opmerkingen hoor ik vaker dan me lief is. Niet iedereen heeft het spelletje door wat er gespeeld wordt.
Een dag ritme, tja, dat is een kwestie van zelfdiscipline. Ik sta om 7.30 op en ga rond 24.00 naar bed. Iets wat ik in mijn werkzame periode ook deed. Ik heb geen behoefte om 13.00 op te staan en pas om 5.00 in bed te duiken. Ik denk dat de meeste dit ook niet zullen doen en toch een beetje normaal dag ritme hebben.
Wat is nuttig bezig zijn? Je kunt je ook nuttig maken bij een non commerciële instelling zoals vrijwilliger bij de voedsel bank. Maar dat is niet het doel van de participatie wet en de overheid. Je moet je als vrijwilliger of als verplicht te werk gestelde, gratis werkzaamheden gaan doen bij een commercieel bedrijf. Je moet taken overnemen zoals het verzorgen van zieken en ouderen, waar eerst normaal betaald voor werd, omdat de overheid hier niet meer voor wil betalen (maar we blijven er wel belasting voor betalen) en zo kan ik nog wel even doorgaan. Vertel me eens, waarom mag ik niet nuttig zijn voor me zelf? Waarom mag ik niet normaal betaald worden voor de arbeid die ik verricht? Ik ben niet van plan om werkgevers of de overheid te voorzien van gratis arbeid waar zij flink aan verdienen terwijl ik er niks aan overhoud. Als ik voor anderen verplicht nuttig bezig moet zijn, wil ik er voor betaald worden (hand en spant diensten voor de familie of goede vrienden uitgezonderd). Op dit gebied moet je nog kapitalistischer zijn dan de overheid.
Ben het volledig met jou eens Paul. Gister kreeg ik nog een mail binnen van de bijstandsbond waarin ze schreven dat het onderzocht was dat het verplicht doen van vrijwilligerswerk juist de afstand naar de arbeidsmarkt toe vergroot. En waarin ze mensen opriepen om zich daarom maar “a-socialer” op te stellen. In de zin van jezelf voorop stellen en aan je eigen belang denken als het om werk gaat (natuurlijk werk voor familie en vrienden uitgezonderd). Maar je begrijpt mijn punt.
Dit is wat veel mensen niet doen, voor zich zelf eens opkomen. Mij is geleerd om voor je zelf op te komen, desnoods met harde hand. Maar nu is voor bijstandsgerechtigden de bijstand het laatste vangnet (vorm van inkomen) en de overheid weet maar al te goed dat je mensen met het afpakken van die laatste inkomsten of vermogen, heel erg onder druk kan zetten om ook je laatste principes te laten varen of om hun voorwaardes, hoe strijdig ook, te accepteren.
De vraag word nu echter, hoe maak je de uitkeringsgerechtigden weerbaar tegen de overheid en werk en re-integratie bedrijven die jou, onder grote dwang, willen uitbuiten?
Een tip van de sluier, kijk even naar ons buurland België waar men met 1 staking een land plat legt om op die manier een signaal af te geven dat de plannen van de overheid niet gepikt worden. En dat gebeurde niet 1 keer en de acties zullen daar steeds feller worden. Eendracht maakt macht.
Nu die domme Hollanders nog…..
“Gister kreeg ik nog een mail binnen van de bijstandsbond waarin ze schreven dat het onderzocht was dat het verplicht doen van vrijwilligerswerk juist de afstand naar de arbeidsmarkt toe vergroot.”
Uiteraard; een werkgever hoeft maar te googlen op het project, dat je in je CV noemt en weet, dat je bijstandsgerechtigde bent. En je weet, wat blaadjes als Intermediair zeggen: de WW is een periode om jezelf te herbezinnen, maar de WW, zo diep willen we niet zinken.