De Peueraar 8, april 1991

Auteur: Harry Westerink

Het boek der omhelzingen

Onlangs is er weer een nieuw boek verschenen van de Uruguayaanse schrijver Eduardo Galeano. Galeano is een van de bekendste linkse schrijvers van Latijns-Amerika. Hij werd in 1940 in Montevideo geboren. Als tekenaar en schrijver is hij al vanaf zijn veertiende jaar actief. Na de staatsgreep in 1973 moest hij uit Uruguay vluchten, naar Argentinië. In 1976 dwong het Argentijnse militaire regime hem ook daar weer te vertrekken. Tot 1985 leefde hij in ballingschap in Europa.

Galeano's internationale roem begon met de verschijning van het boek "De aderlating van een continent" in 1971, een magistrale politieke geschiedschrijving over het Westerse kolonialisme en imperialisme in Zuid-Amerika. Wil je iets weten over de plundering en uitbuiting van dat werelddeel door met name bedrijven en handelaren, dan verdient het zeer de aanbeveling dit boek te lezen. Het is een schokkend verslag over hoe "wij", de blanke Europese en Noord-Amerikaanse mens (lees: man), door de eeuwen heen zijn omgegaan met mens, dier en natuur in een ander continent.

Met de monumentale trilogie "Kroniek van het vuur" (1982-1986) bevestigde hij zijn unieke talent, ontroerende menselijkheid en politiek inzicht. Hierin bracht hij vijf eeuwen (cultuur)geschiedenis van Zuid-Amerika samen in een caleidoscopisch geheel van fragmenten uit verschillende bronnen: Indiaanse mythen, scheepsjournalen, brieven van veroveraars, gedichten en krantenknipsels.

De nieuwe titel "Het boek der omhelzingen" zou je kunnen zien als een vervolg of aanvulling op "Kroniek van het vuur". Het boek is een grootse collage van teksten en grafische beelden. De teksten zijn niet, zoals in "Kroniek van het vuur, ontleend aan geschreven bronnen, maar aan mondeling vertelde verhalen en anekdotes die Galeano heeft verzameld. Het zijn vooral korte, treffende teksten, fragmenten van individuele levens die, samengevoegd, het grote leven van een continent weergeven. Een paar (mooie en tegelijk trieste) citaten mogen hier niet ontbreken:

"De vlooien dromen ervan een hond te kopen en de niemanden dromen ervan uit de armoede, te raken, dat het op een wonderbaarlijke dag plotseling geluk regent, geluk stortregent, maar het geluk regent gisteren niet en vandaag niet en morgen niet, nooit regent het geluk, nog niet in een motregentje komt het geluk uit de hemel vallen, hoe hard de niemanden het ook roepen en ook al jeukt hun linkerhand of stappen zij met het rechterbeen uit bed of beginnen zij het jaar met een nieuwe bezem. De niemanden: de kinderen van niemand, de bezitters van niets. De niemanden: de ontheemden, de ontkenden, die ernaast grijpen, die het leven sterven, de gedoemden, de verdoemden. Die niet zijn, hoewel zij er zijn. Die geen talen spreken, maar dialecten. Die geen godsdiensten belijden, maar bijgeloven. Die geen kunst maken, maar kunstnijverheid. Die geen cultuur bedrijven, maar folklore. Die geen menselijke wezens zijn, maar menselijke hulpbronnen. Die geen gezicht hebben, maar handen. Die geen naam hebben, maar een nummer. Die niet in de wereldgeschiedenis voorkomen, maar in de rubriek gemengde berichten van de plaatselijke pers. De niemanden, die minder kosten dan de kogel die hen doodt."

"De functionarissen functioneren niet. De politici praten maar zeggen niet. De stemmers stemmen maar kiezen niet. De informatiestromen desinformeren. De onderwijsinstellingen onderwijzen het niet weten. De rechters veroordelen de slachtoffers. De militairen zijn in oorlog met hun landgenoten. De politie bestrijdt niet de misdaad omdat hij die zelf begaat. De faillissementen worden gesocialiseerd, de winsten geprivatiseerd. Het geld is vrijer dan de mens. De mensen staan in dienst van de dingen."

Het schrijverschap van Galeano is met geen ander te vergelijken. Dit wordt door "Het boek der omhelzingen" opnieuw bevestigd.

Het boek der omhelzingen, Eduardo Galeano. Uitgeverij: Van Gennep, ƒ 27,50.

Terug