De Peueraar 35/36, juli/augustus 1993
Auteur: De Invalshoek
Onderstaand stuk ontvingen wij van politiek informatiecentrum De Invalshoek. Het is een evaluatie van de tegencampagne "Leiden, stad van racisme en razzia's" die het infocentrum in de maand mei voerde.
Zoals menigeen opgevallen zal zijn heeft politiek informatiecentrum De Invalshoek een campagne gevoerd tegen het structurele racisme in Leiden en met name tegen de repressieve rol van de gemeentelijke en landelijke overheid daarin. We hebben er bewust voor gekozen dit tegelijkertijd met de gemeentecampagne "Leiden, stad van vluchtelingen" te doen. We kozen daarvoor omdat het een goede gelegenheid was de dubbelzinnigheid van de gemeente aan te kaarten. Aan de ene kant presenteert de gemeente zich als "stad van vluchtelingen", terwijl ze tegelijkertijd de uitvoerder is van een racistisch uitsluitingsbeleid.
We hebben een themabijeenkomst georganiseerd over het ondersteunen van 'illegale' arbeiders, een Stadskrant gemaakt waarin stond wat een echte "stad van vluchtelingen" zou doen en een actie georganiseerd tegen de administratieve uitsluiting van mensen op het stadhuis.
Dit stuk is een evaluatie van deze campagne en een voorzichtige blik vooruit, op wat we verder willen gaan doen. We hebben dit stuk geschreven om mensen wat meer duidelijkheid te geven over onze ideeën en ervaringen. Hopelijk zal dat de betrokkenheid bij De Invalshoek vergroten en een stimulans zijn voor mensen die ook zoeken naar mogelijkheden om te werken aan links-radicale politiek. Links-radicale politiek vatten we op als een politiek die zich richt op gelijkwaardigheid en zelfbeschikking op alle terreinen van het leven.
Waarom anti-racisme als strijdpunt
De Invalshoek is al lange tijd actief bezig met anti-racistische strijd. Zo hebben we met onder andere Meldpunt Discriminatie, Vluchtelingenwerk en de Marokkaanse Vereniging voor Cultureel Werk een avond georganiseerd over de al 500 jaar durende kolonisatie van de Derde Wereld. Ook hebben we al 2 jaar meegedaan aan de activiteiten rond 21 maart, de anti-racisme-dag. We hebben ons dit jaar daarbij met name op de organisatie van een fakkeltocht gericht. Dit jaar was er extra aandacht voor de 'illegalen' die vlak voor de fakkeltocht opgepakt waren door de Leidse Vreemdelingendienst. Ook de activiteiten die we zonder andere groepen organiseerden hadden vaak betrekking op racisme, zoals het lawaaiprotest tegen de komst van staatssecretaris Kosto naar Leiden.
Onze gerichtheid op anti-racisme en vluchtelingenpolitiek is niet 'zomaar' of 'toevallig'. We hebben er om een aantal redenen voor gekozen ons met racisme bezig te blijven houden. Racisme is natuurlijk zowiezo een belangrijk strijdpunt; veel mensen worden door racisme onderdrukt. Racisme wordt ingezet om de machtsverhoudingen, zowel op wereldschaal als direct bij ons in de straat, te houden zoals ze zijn. Al in onze analyses over de Europese Eenwording die we in 1991 naar buiten brachten kwam het Fort Europa als een belangrijk punt naar voren. Het Fort Europa dat wordt opgebouwd om het rijke Europa voor de Europeanen te houden. Ook in onze discussies en activiteiten in 1992 rond de campagne "500 jaar kolonialisme" nam racisme en vluchtelingenpolitiek een belangrijke plek in. "De Derde Wereld komt naar je toe, en terecht!" en "Racisme dient om de uitbuiting van de rest van de wereld door het Westen te rechtvaardigen", zo zou je onze uitgangspunten daarin kort kunnen omschrijven. Steeds duidelijker werd ook dat armoede en uitbuiting niet alleen elders is te vinden, maar ook steeds meer in onze directe omgeving toeneemt. De uitbuiting van 'illegalen' is daar een scherp voorbeeld van. Door de afbraak van sociale rechten ondervinden we ook zelf steeds meer problemen. In onze strijd voor gelijke rechten voor iedereen ligt de basis voor onze solidariteit en onze anti-racistische strijd.
Veel van het bovenstaande geldt niet alleen voor anti-racisme. Anti-seksisme bijvoorbeeld is evengoed een belangrijk strijdpunt dat iedereen aangaat. We hebben niet het idee dat het één erger is dan het andere. We proberen dan ook om de wereld niet sekse-neutraal te analyseren, maar ook consequent naar de positie van vrouwen te kijken.
Wel hebben we het idee dat racisme nu erg in de belangstelling staat. Het is een gebied waarop op dit moment een enorme verscherping plaatsvindt die het noodzakelijk en mogelijk maakt daar op in te grijpen. Het is een strijdpunt waarop het mogelijk is met andere groepen samen te werken. Dit is voor ons heel belangrijk omdat we niet het idee hebben dat we in ons eentje de wereld kunnen veranderen. Dat zouden we trouwens zowiezo niet willen. Daarvoor heeft radicaal-links te weinig basis in de samenleving. Samenwerking met groepen als Meldpunt Discriminatie en de zelforganisaties van migranten kan voor ieder van de betrokken groepen leerzaam en motiverend zijn. Het is ons streven om samen met anderen te zoeken naar mogelijkheden om een linkse tegenkracht te ontwikkelen die invloed kan uitoefenen. Al is het lang niet altijd even gemakkelijk om met mensen met verschillende posities en uitgangspunten samen te werken. Binnen de huidige samenwerkingsverbanden is het niet altijd mogelijk om onze visie geheel naar buiten te brengen. Groepen als Meldpunt Discriminatie en Vluchtelingenwerk stellen overheidsracisme nauwelijks ter discussie. Toen wij voorstelden om tijdens de fakkeltocht van 18 maart 1993 het beleid van de Vreemdelingendienst in Leiden ter discussie te stellen stuitte dat dan ook op grote bezwaren in ons samenwerkingsverband. Als reden voor hun bezwaren gaven andere groepen dat zij hun contacten met de politie niet door een dergelijke actie wilden laten verslechteren. Een ander moeilijk punt van de samenwerking was dat de mensen van de andere groepen meestal niet namens hun groep bleken te spreken. Soms omdat ze het niet belangrijk genoeg vonden om het binnen hun groep over de samenwerking te hebben. Soms omdat hun groep zo functioneerde dat iedereen daarbinnen zijn/haar eigen gang ging. Deze moeilijkheden zorgen bij ons voor een continu spanningsveld. Aan de ene kant willen we in gezamelijke projecten een radicaal-links geluid niet teveel laten ondersneeuwen. Aan de andere kant moeten we ervoor zorgen niet al te geforceerd te proberen ons hele verhaal in elk project onder te brengen.
Toen we begonnen met deze campagne hadden we veel behoefte om zélf weer eens iets te organiseren. Uiteindelijk moet je ook op je eigen kracht kunnen vertrouwen en die blijven ontwikkelen. Bijvoorbeeld door een duidelijk beeld te geven van waar we voor staan. Wel bleven we ervoor kiezen ons met racisme bezig te houden. Hierdoor konden we de kennis, die we de afgelopen jaren in Leiden hebben opgedaan, omzetten in een eigen radicaal-links project. Daarmee hopen we de ontwikkelingen rond racisme te kunnen beïnvloeden.
Onze interne structuur
De campagne van De Invalshoek is niet alleen bedacht en uitgevoerd door de mensen van De Invalshoek. De Invalshoek heeft in grote lijnen uitgestippeld wat ze wilde met "Leiden, stad van vluchtelingen". Daarna hebben we mensen gezocht die hier aan mee wilden werken. Deze opzet lijkt misschien wat al te hiërarchisch. In de praktijk bleek dat andere mensen het gevoel hadden dat ze nog ruimschoots een eigen inbreng konden hebben. Eigenlijk vonden ze het prettig om niet vanaf het allereerste begin alles bedacht te moeten hebben.
Wij hadden een aantal redenen om voor deze opzet te kiezen. Ten eerste waren we niet in staat om alleen met De Invalshoek deze campagne te dragen. We zijn steeds meer tot de ontdekking gekomen dat mensen wel willen meewerken aan enkele activiteiten van De Invalshoek, maar niet aan álle activiteiten. Om daar de mogelijkheid voor te creëren is bijvoorbeeld de videogroep, die eerst onderdeel was van De Invalshoek, een zelfstandige groep geworden. Voor de organisatie van deze campagne hebben we ook andere mensen gevraagd.
Bovendien vonden we het heel goed om weer eens met andere mensen samen te werken, je roest immers een beetje vast als je altijd alleen met dezelfde mensen werkt. We hebben ervoor gekozen om te werken met mensen die wél voor een groot gedeelte dezelfde ideeën hebben. Daarnaast speelde een rol dat we ons draagvlak op praktisch nivo wilden vergroten. De Invalshoek, met alle dagelijkse en minder dagelijkse activiteiten, kan alleen draaiende worden gehouden door mensen die veel tijd en energie erin (willen en kunnen) steken. In feite is dat alleen mogelijk voor mensen met een uitkering. In de (nabije) toekomst zal onze financiële positie moeilijker worden. We denken dat we in het vervolg eerder een beroep zullen doen op andere mensen. De opzet van de organisatie van deze campagne (het erbij betrekken van andere mensen) was daarvoor een soort test-case die goed bevallen is.
De campagne zelf
In de vorige Peueraar, en elders in dit nummer, staat meer over onze activiteiten. In het kort komt het erop neer dat we deze campagne hebben georganiseerd om tegenwicht te bieden aan het imago van Leiden als stad van vluchtelingen. We wilden door middel van het polariseren van verhoudingen het staatsracisme ter discussie stellen. We wilden laten zien hoe er aan de ene kant (racistische) repressie heerst tegen ('illegale') vluchtelingen en migranten, terwijl aan de andere kant de organisatoren van de gemeentecampagne vrijwel uitsluitend een mooi opgepoetst plaatje van de stad tonen. Door aandacht te schenken aan de positie van 'illegalen' werd het maar al te duidelijk hoe er in werkelijkheid met mensen omgegaan wordt. Als ze nodig zijn kunnnen ze hier komen werken, als de omstandigheden veranderen worden ze net zo snel weer teruggeschopt.
Nu, na afloop van de campagne, kijken we er met tevredenheid op terug. Veel mensen hebben de krant met plezier gelezen en er is veel media-aandacht voor geweest. Zo hebben wij op een zeer leesbare manier onze mening naar buiten gebracht. In totaal zijn er 4.000 kranten verspreid, mede hierdoor hebben we radicaal-links weer een duidelijk gezicht gegeven in Leiden.
Natuurlijk hebben ook de andere activiteiten daaraan bijgedragen. De thema-middag had 2 doelen: informatie geven over de positie van 'illegalen' én het comité De Leidse Fabel van de Illegaal steunen. Het laatste gebeurde door aandacht te schenken aan wat ervoor nodig is om in Leiden een ondersteuningscomité voor 'illegalen' op te zetten. De actie bij het stadhuis op 3 juni heeft veel mensen voor het eerst over het Vreemdelingen Administratie Systeem (VAS) laten nadenken. De actie was gericht tegen een duidelijk voorbeeld van de ambtelijke uitsluiting van 'illegalen' die op landelijk niveau wordt voorbereid en binnenkort ook in de gemeente Leiden dreigt te worden uitgevoerd.
Natuurlijk zijn er ook dingen waar we minder tevreden over zijn. We bleken niet in staat om in onze activiteiten zoveel aandacht aan de specifieke positie van vrouwen te schenken als we van plan waren geweest. Wij, en de mensen waarop wij waren aangewezen voor informatie, wisten hier niet genoeg van af. We zullen ons in de komende tijd meer moeten richten op het verzamelen van informatie hierover, zodat we bij een volgende activiteit daar meer aandacht aan kunnen besteden.
Vooruitblik
Maar wat hebben we met de campagne bereikt als we nu weer met een ander strijdpunt verdergaan? Over een onderwerp als het Vreemdelingen Adminstratie Systeem, en de toenemende registratie van mensen in het algemeen, kun je weinig discussie losmaken door er eenmalig aandacht aan te schenken. Daarom vinden we het belangrijk om gedeeltelijk bij de strijdpunten te blijven die we tijdens de campagne ontwikkeld hebben. Daarmee willen we verdergaan. Hoe we dat doen ligt nog lang niet vast, onderstaande voorbeelden geven slechts mogelijkheden aan om dat te doen.
Dat houdt bijvoorbeeld in dat we de positie van 'illegalen' willen verbinden met de positie van andere arbeiders. 'Illegalen' zijn voor werkgevers het voordeligst omdat ze geen minimumloon of een maximum aantal werkuren kunnen eisen. Want dan staan ze op straat; "voor jou tien anderen". Veel arbeiders die legaal werken doen hetzelfde werk als 'illegalen' onder omstandigheden die niet zoveel beter zijn als die van de 'illegalen'. In plaats van samen te werken aan de verbetering van de werkomstandigheden, worden mensen nu tegen elkaar uitgespeeld. Legalen krijgen te horen dat er voor hun geen werk is omdat de 'illegalen' het werk doen.
We willen ook de verbanden duidelijk maken tussen de positie van 'illegalen' en werklozen. Niet alle werklozen zitten in zo'n slechte positie dat ze het werk van de 'illegalen' over willen nemen. Maar mensen die geen betaalde arbeid verrichten worden door de arbeidsbureau's gedwongen het werk van de 'illegalen' te gaan doen. Zo zitten mensen ondanks hun verschillen toch allemaal hetzelfde werk voor dezelfde bazen te doen. We vinden het belangrijk de positie van verschillende mensen met elkaar te verbinden in plaats van toe te zien hoe ieders positie alleen maar slechter wordt, en het racisme opleeft bij de mensen die tegen elkaar uitgespeeld worden. We hebben het idee dat we op de goede weg zijn met bijvoorbeeld onze themamiddag bij de Turkse arbeidersorganisatie, de HTIB.
Verder denken we erover om ons, afhankelijk van de situatie, ook breder te oriënteren. We kiezen er meestal voor om ons in eerste instantie te richten op linkse mensen en groepen. Dus op mensen die strijden tegen onderdrukking. We denken in eerste instantie met hen te kunnen werken aan maatschappelijke veranderingen. Termen als 'de burgers', 'de Leidse bevolking', enzovoorts, zijn volgens ons luchtbellen, daar kun je je niet op richten. Wel denken we dat we ons op bepaalde doelgroepen uit die bevolking kunnen richten. Tijdens deze campagne hebben we ons weinig op andere groepen gericht. Terwijl bijvoorbeeld aardig wat mensen in progressief-christelijke kringen zich wel degelijk zorgen maken over de positie van vluchtelingen. We hadden hen, en andere groepen, kunnen vragen een petitie te onderschrijven waarin de gemeente werd gevraagd geen koppeling van bestanden door te voeren die het makkelijker maakt 'illegalen' op te pakken. Als we ons meer op andere groepen hadden gericht, dan hadden we meer discussie bij hen kunnen losmaken over wat wij vinden en doen. Door andere groepen zo te benaderen leer je deze mensen ook beter kennen. Dat kan het begin zijn van verdere samenwerking.
Tot slot
We denken dat het bovenstaande wel een aardig beeld geeft van waar we in Leiden mee bezig zijn, buiten het draaiende houden van ons actie- en informatiecentrum om. Het zegt alleen niet zoveel over wat we buiten Leiden doen. Ook buiten Leiden heeft De Invalshoek veel contacten. Zo zijn we een onderdeel van de initiatiefgroep voor een landelijk overleg van radicaal-linkse informatiewinkels en -centra in Nederland. Er zijn nu heel wat politieke infogroepen in Nederland. In heel Europa bestaan ruim 100 van dergelijke groepen. We willen werken aan een betere uitwisseling van informatie en discussie. Als we effectief willen strijden tegen racistische, patriarchale en kapitalistische structuren, dan zullen we de bestaande machtsverhoudingen op internationaal niveau fundamenteel moeten veranderen. Daarom wordt er vanuit infogroepen gewerkt aan een internationale structuur. Natuurlijk komt zo'n structuur niet onmiddellijk van de grond, net zomin als dat het in Leiden makkelijk is iets van de grond te krijgen. Blijven zoeken naar mogelijkheden en stug door blijven werken lijkt voorlopig onze belangrijkste realiteit. Maar eerst gaan we een maandje met vakantie.
Reacties op en rond Invalshoek-campagne: