De Peueraar 47/48, juli/augustus 1994
Auteur: Gerrit de Wit en Harry Westerink
Interview met Harry Schoch
Wie in Leiden politiek actief is moet met hem te maken hebben gehad: Harry Schoch. Of je nu gemeenteraadslid bent, boze buurtbewoner, autohater of LVC-bezoeker, je loopt hem overal tegen het lijf. Een gesprek met een sportieve milieu-activist, een boomliefhebber met een groen hart, een strijdbare Maredorper, een ex-GroenLinkser en een kersvers Groenen-raadslid.
In een brief aan GroenLinks Leiden, gepubliceerd in nummer 25 van het afdelingsblad "Zout in de Pap", heeft Harry Schoch onlangs zijn lidmaatschap van die partij opgezegd. Dit uit onvrede over de wijze hoe de Leidse afdeling zich in de praktijk opstelt. Een citaat uit die brief geeft een treffend beeld van de mens Schoch: "De gevestigde machthebbers moeten keihard aangepakt. Geen in de watten leggen van dikke projectontwikkelaars. Aan de behoefte aan passende woningen tegemoet komen, niet duur en groot bouwen. Minder eengezinswoningen. Elk initiatief tot meer privé-parkeerplekken voor auto's aanvechten. (...) Keihard prioriteiten stellen is het enige wat ons milieu in de ruime zin (de natuur erbij!) kan redden en daarmee onszelf. Auto, egoïsme, status, hebzucht, overdreven productie en consumptie; allemaal moeten ze keihard worden teruggedrongen." Harry Schoch ten voeten uit: gedreven, compromisloos, volhardend, energiek.
Van kritische GroenLinkser...
Vlak voor ons gesprek wordt bekend dat Harry namens De Groenen/Leiden Weer Gezellig zitting gaat nemen in de raadscommissie WSW (Werk, Sociale Zaken, Wijkbeheer). Harry krijgt te maken met GroenLinks-wethouder Jan Laurier, voorzitter van de commissie WSW. Onder de commissie vallen onder andere de volgende zaken: vluchtelingenbeleid, banenpool, JWG, sociale vernieuwing en afvalbeleid. Harry heeft in betrekkelijk korte tijd een ommezwaai gemaakt van GroenLinks naar de Groenen. Hoe is dat in z'n werk gegaan?
Schoch: "Al een aantal jaren miste ik een aantal dingen bij GroenLinks, op het gebied van verkeer, groen, woningbouw. Dat heb ik ook gezegd. Toen GroenLinks pas bestond, en na de oprichting van De Groenen, heb ik aan GroenLinks gevraagd of het een probleem zou vormen als ik ook lid van De Groenen zou worden. Daar maakte GroenLinks toen geen punt van. Ik heb altijd groene ideeën bij GroenLinks ingebracht. Ik had de hoop dat De Groenen en GroenLinks zouden gaan samenwerken. De bedoelingen van GroenLinks zijn heel goed, er staan prima ideeën in het verkiezingsprogramma. Maar ik miste de uitwerking in de praktijk, zeker de laatste tijd. Neem bijvoorbeeld de zaak van het Militair Invalidentehuis, op de Hoge Rijndijk 25. Daar staan monumentale bomen, bomen die op een monumentenlijst staan, en het is ook een monumentaal pand. De voorkant van het pand is weliswaar opgeknapt, maar de achterkant wil men slopen. Na een totaalafweging kiest ook GroenLinks ervoor om daar een ondergrondse parkeergarage en dure appartementen neer te zetten. Dat gaat ten koste van de bomen en het bestaande pand. Die parkeergarage gaat de waterhuishouding zó storen dat niet alleen de monumentale bomen, maar ook andere bomen kapot gaan. GroenLinks heeft goede dingen gerealiseerd, zoals de scheidings- en vergistingsinstallatie, maar ik mis een daadwerkelijk principiële opstelling als het erop aankomt."
Ben je zelf uit GroenLinks gestapt of heeft men je gevraagd om te vertrekken?
Schoch: "Tijdens de laatste GroenLinks-ledenvergadering die ik bezocht, stelde ik me kritisch op. Toen werd er gevallen over het feit dat ik bij de gemeenteraadsverkiezingen op de kandidatenlijst van De Groenen had gestaan, op de zesde plaats, dus op een onverkiesbare plek. Ik vind dat een beetje spijkers op laag water zoeken, en ook wel kleinzielig. Formeel gezien hebben ze gelijk; inderdaad staat er in de GroenLinks-statuten dat je je als GroenLinks-lid niet kan profileren in een andere partij. Ik mocht wel een dubbel lidmaatschap hebben, maar mij niet op de Groenen-kieslijst plaatsen. Dat werd teveel. Ik heb het gevoel gekregen dat ze mij liever kwijt dan rijk waren. Ik was tenslotte een criticus van de partijlijn. Ik voelde mij erg alleen staan, ik kreeg nauwelijks steun. Er was weinig ruimte voor een open discussie. Ik werd lastig gevonden. Toen dacht ik: wat doe ik eigenlijk nog bij GroenLinks?"
...naar Groenen-duoraadslid
Schoch: "Kort daarop vroeg Margje Vlasveld, raadslid namens De Groenen/Leiden Weer Gezellig, of ik haar zou willen steunen bij het werk in de raadscommissies. Dat zijn er een heleboel, en zij kan dat niet allemaal alleen aan. Zij vond dat ik kennis van zaken had. Toen heb ik ja gezegd, en nu zit ik dus in de commissie WSW. Er zijn op dit moment drie duoraadsleden namens De Groenen/Leiden Weer Gezellig. Die ondersteunen Margje. Dat zijn Peter Heukels, Jacques de Coo, en ik. Jacques de Coo zit namens Leiden Weer Gezellig, de andere twee namens De Groenen."
De naam van Leiden Weer Gezellig is gevallen. De Groenen ging met deze partij een samenwerkingsverband aan. Wat is dat, Leiden Weer Gezellig? Een partij van de horeca en de middenstand? Wat heeft die met de strijd voor een beter milieu te maken?
Schoch: "Oorspronkelijk had Leiden Weer Gezellig maar één item: vrije sluitingstijden voor café's. Op het eerste gezicht had Leiden Weer Gezellig niet veel met het milieu te maken. Ze zijn nu een stuk dichter bij de ideeën van De Groenen komen te staan. Ze stonden echt open voor onze ideeën. Jacques de Coo reageerde bijvoorbeeld positief op de zebrapad-actie bij de Haarlemmerstraat (waarbij mensen voortdurend heen en weer liepen over hetzelfde zebrapad en zo de automobilisten dwongen om te stoppen, redactie). De Groenen en Leiden Weer Gezellig hebben elkaar dus onder andere op het gebied van het milieu goed kunnen vinden. Dat lukte niet met de derde partij die eerst ook meedeed: Leefbaar Leiden. Die is afgevallen. Terwijl Leiden Weer Gezellig evenals De Groenen de auto wilde weren uit de binnenstad, probeerde Leefbaar Leiden om de autobezitter in de watten te leggen. Daar konden wij ons als Groenen niet in vinden. In het begin had ik grote twijfels over de samenwerking tussen Leiden Weer Gezellig en De Groenen, maar die zijn weggenomen. Er zijn voldoende programmatische overeenkomsten."
De kwestie Marten Bierman
In de vorige Peueraar publiceerden we een open brief van Rianne Peeters, fractievoorzitster van GroenLinks Leiden, aan Margje Vlasveld. Zij vroeg Vlasveld om te reageren op de nogal eigenaardige uitspraken van Marten Bierman, nummer 3 op de kandidatenlijst van De Groenen voor de Tweede kamerverkiezingen. Bierman stelde onder andere: "Iedere migrant die zich hier vestigt, is een nieuwe aanslag op het milieu, omdat iedere migrant hetzelfde welvaartsniveau wil bereiken. En Nederland zit vol, fysiek en ecologisch". Is dit nu bot racisme?
Schoch: "Ik heb er met Bierman over gesproken. Ik heb gezegd: kijk hier mee uit, want dat komt heel rot over. Mensen denken gelijk dat je de buitenlanders de schuld geeft. Dat bedoelde hij helemaal niet. Soms zeggen De Groenen spontane en ondoordachte dingen. Bierman noemde Nederland ecologisch vol, omdat er in Nederland steeds meer wordt geasfalteerd, omdat er steeds meer parkeerruimte bij komt. Men wil duurder, groter en luxueuzer gaan leven. De ruimtelijke omgeving wordt steeds meer volgebouwd. Ik heb niet het idee dat De Groenen vanwege het argument dat Nederland vol is, wil verhinderen dat buitenlanders hier komen wonen. Wij wijzen juist op de ware oorzaken van de komst van vluchtelingen naar Nederland. Het bedrijfsleven veroorzaakt armoede en honger. Mensen in de Derde Wereld gaan óf dood óf ze moeten vluchten. Er is daar geen grond meer beschikbaar, en de grondstoffen worden geëxporteerd. Ze kunnen in hun eigen gebied niet overleven. Over die oorzaken praten de grote partijen nooit. Nederland is recordhouder wat betreft het aantal mensen, aantal koeien, aantal varkens en aantal auto's per vierkante meter. Een paar jaar geleden bedroeg de hoeveelheid parkeerruimte al 1,9 miljoen vierkante meter. Dat zal nu nog meer zijn. Daarom is Nederland ecologisch vol."
Over de positie van raadslid
De Groenen/Leiden Weer Gezellig hebben met hun ene zetel weinig invloed op de gang van zaken in de Leidse politiek. Wat denk je te bereiken? Waarom kies je voor raadswerk?
Schoch: "Ik zou het goed vinden om ook binnen de gemeente, binnen de raad, meer te strijden tegen racisme. Mensen doen daar vaak nogal gemakkelijk over. Ze denken dat het met het racisme niet zo'n vaart loopt. Ik krijg natuurlijk te maken met de Centrum Democraten. Hun opvattingen wil ik weerleggen, negeren is niet genoeg. Grote partijen nemen de standpunten van de CD over. En die standpunten worden te weinig bestreden. Gemeenteraadsleden nemen in het algemeen gesproken een nogal arrogante houding aan tegenover het volk. Ze houden mensen op een afstand. Ik hoop heel erg dat mensen als inspreker hun bek opentrekken. Dan kan ik als lid van zo'n commissie oppikken wat ze zeggen en het ondersteunen. Raadsleden horen niet voor zichzelf in de raad te zitten. Ik ben in elk geval niet uit op prestige, op status. Ik wil het beste eruit halen. Maar ik zie wel in dat een commissie alleen niet genoeg is. Juist daarbuiten moet er veel actie zijn. Actie die wordt ingebracht in de raad, maar ook actie buiten de raad om. Je kan ook op de manier van het ELF, het Earth Liberation Front, politiek maken. Ik vind het knap dat ze op die manier bezig zijn. Ik kan me goed voorstellen dat je overgaat tot dit soort sabotage-acties. Maar het mag nooit zo zijn dat er mensen gewond raken. Je moet wel beginnen met praten en overleggen. Maar als dat niets uithaalt, als men toch keihard en gewetenloos doorgaat, dan moet je naar andere middelen grijpen."
Binnen en buiten de raad
Je kunt je vraagtekens zetten bij jouw keuze voor raadswerk. Jarenlang liep jij tegen dingen te hoop. Je hebt ingesproken en protestbrieven geschreven, en je hebt gemerkt dat er weinig met jouw mening wordt gedaan. Jarenlang heb je geen ingang in de gemeenteraad kunnen vinden, en nu ga je er deel van uitmaken. Valt dat te rijmen?
Schoch: "Als inspreker nemen ze je moeilijk serieus. Het viel me heel erg mee dat het Leidsch Dagblad een tijdje geleden een aardig stukje over me schreef. Dat heb ik wel anders meegemaakt. Jullie hebben, denk ik, wel gelijk: het werk binnen en buiten de raad valt moeilijk te combineren. Toch heeft raadswerk zin. Als ik in de raad ga zitten, dan dringt het geluid van De Groenen beter door. Ik besef wel dat dat een heel klein druppeltje is op de gloeiende plaat."
Er zijn een hoop mensen die enorm teleurgesteld zijn in de gemeentepolitiek. Die zeggen: "Daar bereik je toch niets mee, of je nu in de raad zit of niet". Hoe kijk jij daar tegenaan?
Schoch: "Ik denk dat het allebei moet gebeuren: in de raad en daarbuiten, parlementair en buitenparlementair. Ik geloof niet in alleen maar praten. Maar je raakt beter op de hoogte als je in de raad zit. Ik ben er wel constant op bedacht dat andere partijen in de raad De Groenen wat lacherig bekijken. Zoals dat ook met de SP gebeurt. Je moet met goede argumenten komen. Die komen dan in de krant, en wie weet, misschien kan GroenLinks er nog wat van leren. Ik beschouw het raadslid zijn als een uitdaging."
Buurtvereniging Maredorp
Schoch: "Ik ben heel lang actief geweest bij buurtvereniging Maredorp, al vanaf begin jaren zeventig. Maredorp is een langgerekte buurt, en bestaat uit de hele Haarlemmerstraat met in een ovale vorm de rest van de buurt eromheen. De toenmalige wethouder van verkeer had een Basiswegenplan opgesteld. Die wethouder wilde in de jaren zeventig een hoop autowegen dwars door Leiden laten aanleggen, en zeven parkeergarages laten bouwen. Daar is veel protest tegen geweest. Het plan was enorm grootschalig, iets als een Los Angeles-idee met cityringen. Als die wegen zouden zijn aangelegd, dan zou tweederde tot driekwart van Maredorp zijn platgegooid. Het heeft een procedure van tien jaar gekost om dat plan tegen te houden. Dat is uiteindelijk gelukt, ook dankzij een aantal ambtenaren en raadsleden. Helaas zijn een aantal van die parkeergarages nu, zoveel jaar later, toch van de grond gekomen. Maar het had nog veel erger kunnen zijn. Het blijft opletten. Sommige ideeën gaan nooit dood. Dat zie je bijvoorbeeld aan Rijksweg 11. Dat idee bestaat ook al tientallen jaren. Je moet als actievoerder nooit inslapen.
Een van de allereerste activiteiten van de buurtvereniging was de uitgave van de buurtkrant Marepost. Ik heb heel lang in de redactie van Marepost gezeten. Ik ben 10 jaar voorzitter geweest van de buurtvereniging, van 1979 tot 1989. Dat was een pittige klus. Maredorp is een buurt met een sterke middenstand. Zeker in het begin kende de buurt een sterke bewonersorganisatie. Maredorp heeft als eerste wijk in Leiden een projectgroep met de gemeente gehad, om een bestemmingsplan in elkaar te zetten. We hadden zelf een architect in dienst. In de jaren zeventig konden we heel veel doen. Het politieke klimaat was duidelijk anders, veel linkser. Nu is het voor bewonersgroepen moeilijker geworden om samen te werken met de gemeente. De structuren zijn ingewikkelder geworden. De bewoners zelf zijn vandaag de dag vaak bijzonder materieel gericht. Nu moet je tegen de stroom in roeien. Veel mensen, ook binnen buurtgroepen, bezwijken voor prestige, voor carrière maken. Daarom ben ik uit de buurtvereniging gestapt. Het kost veel mensen moeite om wat voor een ander over te hebben. Je wordt al heel gauw gek aangekeken als je wat voor een ander doet. Gelukkig zijn er nog steeds mensen die iets anders nastreven. En ook onder ambtenaren zijn er veel meer die wat willen dan je zou denken. Het is niet één blok, er zitten ook goede ambtenaren tussen.
Ik ben heel lang nauw betrokken geweest bij het Vrouwenkerkplein. Heel lang was daar een braakliggend gat. Nu komen er dure winkels en woningen. Ik heb veel bezwaarschriften ingediend, en samen met anderen alternatieve plannen ontwikkeld, met groen, gezelligheid en speelmogelijkheden voor kinderen. Het heeft niet mogen baten: wat een mooie open plaats in de binnenstad had kunnen worden, wordt nu volgeplempt met meer van hetzelfde."
Bomen omarmen
Harry is een liefhebber van bomen en probeert de natuur midden in de stad te verdedigen tegen het oprukkende beton. Dat is erg opvallend. Wij kennen weinig mensen die zich zo druk maken om het behoud van bomen in de stad.
Schoch: "De meeste mensen zijn hun gevoel tot de natuur kwijt. Ik heb heel veel baat gehad van mijn contact met bomen. Als kind al. Als ik me dan rot voelde, dan ging ik naar buiten toe en dan pakte ik een boom beet. Dat hielp. Dat is voor veel mensen heel raar. Het is ook zo dat een boom zorgt voor zuurstof, en dat is hard nodig, gezien die milieuvervuiling. Bomen hebben een emotionele waarde voor mensen. Als je bomen in de stad hebt staan, dan zul je minder snel de stad uitvluchten, op zoek naar recreatie. De groene plekken in de stad komen onder druk te staan door de asfaltering en het toenemende autoverkeer. Een voorbeeld van de verdediging van een monumentale boom is de boom achter het LVC. Die boom moet wijken als het Sleutelhof-project doorgang vindt. De Planologische Groengroep, waar ik in zit, neemt onder andere daarom stelling tegen het Sleutelhof-project. Die Groengroep wil dat de stad milieuvriendelijker, ecologischer en leefbaarder wordt ingericht. De groep is voortgekomen uit de verkeersgroep van Milieudefensie kerngroep Leiden, maar er zitten ook andere mensen bij, onder andere iemand van de Voetgangersvereniging. Onze bedoeling is om een Leidse Bomenstichting op te richten. We willen contacten met de landelijke Bomenstichting. Die stichting streeft ernaar om overal actief te zijn met acties en bezwaarschriften. Maar zo'n landelijke stichting redt dat op lokaal niveau niet; daar hebben ze te weinig menskracht voor. Daarom willen ze plaatselijke afdelingen opzetten. Dat zouden wij dus kunnen oppikken. Een bomenactiegroep dus, vergelijkbaar met mensen in India die bomen omarmen om te verhinderen dat ze worden gekapt. Het zou mooi zijn als dat in Leiden ook zou gebeuren. Op dit moment is de situatie van bomen in Leiden beroerd. GroenLinks doet daar te weinig aan. Er is onlangs een gemeentelijke Bomennota verschenen. Dat is wel een goede aanzet, maar het is niet genoeg. Ook GroenLinks vindt het okee als er monumentale bomen worden gekapt. Daar heb ik me goed nijdig over gemaakt. Leiden is behoorlijk versteend, ook in verhouding tot veel andere steden. Er zijn niet veel parken. Dus het is hard nodig om bomen te behouden."
Vlam in de pan
Schoch: "Uiteraard is het redden van een paar bomen volstrekt onvoldoende. De zure regen blijft uit de hemel vallen, de auto's blijven rijden. We moeten streven naar een mondiale aanpak. Nu is het zo dat de problemen in stukjes worden geknipt. Daardoor overzien mensen het niet meer. Dat is een tactiek waar helaas veel mensen intrappen. De gemeente kan en wil zich niet houden aan het Klimaatverbond, waarin ze beloofden om het autoverkeer terug te dringen. Dat hebben ze wel ondertekend, maar ze gaan ondertussen gewoon door met parkeergarages en asfaltering. Er zou een keer de vlam in de pan moeten slaan. Mensen zouden een keer moeten la-ten zien dat ze het spuugzat zijn. Allemaal de straat op, en dan iedere week een straatspeeldag. Ze moeten voelen dat het anders kan. Maar de tijd is tegen ons. Dat is voor mij moei-lijk geweest. Het is anders dan 20 jaar geleden. We leven in een egoïstisch en materialistisch tijdperk. Maar ik zie ook wel weer positieve dingen. Dat geeft me de inspiratie om door te gaan."