De Fabel van de illegaal 31, oktober/november 1998
Auteur: Petra Schultz
Van 19 tot en met 26 september organiseerde het Platform Illegale Vluchtelingen (PIV) onder het motto "Geen mens is illegaal, mensenrechten voor allemaal" een karavaan door Nederland. In samenwerking met lokale organisaties werd er aandacht gevraagd voor de positie van illegale arbeiders en uitgeprocedeerde vluchtelingen. Een verslag van een medewerkster van De Fabel van de illegaal, deelnemer aan het PIV. Zij reisde de hele week met de karavaanbus mee.
Op vrijdag 18 september, de dag voor de officiële start, ontmoette een delegatie van onze karavaan op het Drielandenpunt vertegenwoordigers van een soortgelijke Duitse karavaan en Belgische activisten tegen detentie en deportatie. Ik vond het een inspirerende ontmoeting. De media toonden veel belangstelling.
Zaterdag begon onze busreis met 37 illegale arbeiders, uitgeprocedeerde en erkende vluchtelingen, en enkele Nederlanders. Ons bonte gezelschap bestond uit mannen, vrouwen en kinderen uit onder meer Guinee, Iran, de Philippijnen, Ethiopië, Pakistan, Nigeria, Marokko, en Oost-Europa. De jongste was slechts anderhalve maand oud, de oudste 64 jaar. Onder ons waren muzikanten, dichters en schilders die op kunstzinnige wijze hun gevoelens uitten en hun situatie uitlegden.
Regeerakkoord
In de 8 steden die we bezochten hadden lokale ondersteuningsgroepen voor illegalen met een eigen thema invulling aan het programma gegeven. Het Missionair Centrum in Heerlen koos voor "geef illegalen een gezicht". De 18-jarige Desi vertelde daar dat mensen in het ziekenhuis haar baby af wilden pakken omdat ze illegaal is, en haar daarna op straat wilden zetten. Beiden worden nu opgevangen in het opvanghuis voor illegale vrouwen Hakuna Matata in Den Bosch.
In Eindhoven had de organisatie Vluchtelingen in de Knel het asielbeleid van Paars 2 op de agenda gezet. Busreiziger Joël vertelde een verhaal waarin allerlei negatieve gevolgen van het asielbeleid aan de orde kwamen. Volgens het nieuwe regeerakkoord wordt het onmogelijk om een tweede asielverzoek in te dienen. Asielprocedures verlopen vaak zo slecht dat de mogelijkheid tot herkansing bittere noodzaak is.
Tijdens een forumdiscussie beweerde PvdA-beleidsmedewerkster Annie Wigger onze kritieken op het beleid te delen. De verantwoordelijkheid voor nog strengere regelgeving schoof ze in de schoenen van de VVD. Geen enkele deelnemer aan de karavaan trapte daarin. Ikzelf vond het geen succes dat PvdA-ers onze discussies gaan bepalen. We zouden het erover moeten hebben wat we tégen hen kunnen ondernemen.
Koppelingswet
In Rotterdam en Amsterdam was het thema de Koppelingswet. De discussies daarover verliepen moeizaam. Een idee was om een meldpunt in te stellen voor slechte ervaringen met de Koppelingswet en vervolgens een zwartboek te schrijven. In de hoofdstad vroegen het Amsterdamse Solidariteits Komité Vluchtelingen (ASKV) en de Steungroep Vrouwen Zonder Verblijfsvergunning (SVZV) speciale aandacht voor de gevolgen voor illegale vrouwen.
In Rotterdam gaf de karavaan een schilderij aan een wethouder, dat hem dagelijks aan het denken zou moeten zetten over de problemen van illegalen. Het was gezamenlijk gemaakt door karavaandeelnemers die elkaars taal niet spreken. Het was mooi geworden, een enigszins abstract geheel van tranen en gezichten. Jammer dat zo'n wethouder het kreeg. De overhandiging trok wel media-aandacht.
In Den Bosch waren kinderen aan de beurt. 's Middags dansten en tekenden illegale kinderen op het kerkplein. 's Avonds tijdens het stadsdebat werd er voorgesteld om een wereldhuis te openen waar illegalen terecht kunnen.
Uitsluiting en opsluiting
In Wageningen was detentie en uitzetting het thema. Een van de busreizigers, de Algerijn Hamid, vertelde voor het eerst over zijn detentie in Nederland. Hij heeft een jaar vastgezeten omdat hij geen papieren heeft. In Den Haag ging het over economische belangen en mensenrechtenschendingen.
De verhalen die verteld werden waren interessant. Maar ik was met mijn hoofd bij de dood van Sémira Adamu, de Nigeriaanse die vermoord werd bij de zesde poging om haar uit te zetten. Op de laatste dag van de karavaan ging een deel van de groep naar de eredienst voor Sémira in Brussel. Ikzelf ging naar de afsluitende persconferentie in Utrecht. Daarna was er een docudrama over de asielprocedure, georganiseerd door het Komitee Utrecht tegen Racisme en Fascisme (KURF) en de Steungroep Illegalen Utrecht (STIL). De organisatoren hadden ons halverwege de week dringend verzocht om niet naar hun toneelstuk te komen. Er zou namelijk geen plaats genoeg zijn. Wat een bizarre ervaring om met alle karavaandeelnemers uitgesloten te worden van onze afsluitende bijeenkomst. Wel lekker met elkaar gegeten en afscheid genomen.
Gezamenlijkheid
We voelen ons gestimuleerd door alle energie die in de karavaan gestoken is. Bijna overal werden we hartelijk ontvangen en kregen we maaltijden en slaapplaatsen aangeboden: bij gastgezinnen, in kloosters, en in kerken. Het was goed om als bevoorrechte Nederlander eens mee te maken hoe het is om afhankelijk te zijn van anderen. Ondanks alle treurige verhalen hebben we ook lol gehad en samen gedanst. In de loop van de week kregen de illegale busreizigers meer zelfvertrouwen om hun verhaal in het openbaar te vertellen.
Door de karavaan ontstond er meer samenwerking tussen lokale en landelijke ondersteuningsorganisaties en zelforganisaties van illegalen en vluchtelingen. Hopelijk houdt die in de toekomst stand.