De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002
Auteur: Eric Krebbers en Jan Tas
Activisten die vanuit Nederland kritiek willen leveren op de Israëlische staat, moeten goed oppassen om niet in antisemitische redeneringen te vervallen. Daarom hier 10 tips om antisemitisme buiten de deur te houden in discussies, artikelen, pamfletten en demonstraties.
1. Bekritiseer ook altijd de moslimfundamentalisten, en vergoelijk nooit zelfmoordaanslagen.
De Hamas, Jihad en Hezbollah zijn geen bevrijdingsorganisaties, maar religieuze fascisten. Net als bij het christendom, is het antisemitisme bij de islam van oudsher een centraal element. Moslimfundamentalisten roepen dat alle joden dood moeten en zijn dus extreem antisemitisch. Wie uit anti-imperialistische of andere opportunistische redenen weigert glashelder afstand te nemen van deze fascisten en hun misdadige methoden, legitimeert antisemitisme. Wie de aanslagen op willekeurige Israëlische burgers verzwijgt of die op de een of andere manier begrijpelijk acht of vergoelijkt, onderschrijft de antisemitische redenering erachter dat Israëlische joden altijd schuldig zijn - of ze het nu eens zijn met hun regering of niet -, gewoon omdat ze joden zijn.
2. Neem stelling tegen anti-zionisme.
Anti-zionisten doen het ten onrechte voorkomen alsof het joodse nationalisme, het zionisme, per definitie extreem-rechts is. Maar het zionisme kent in werkelijkheid vele stromingen, ook progressieve. Het anti-zionisme neemt overigens uitsluitend stelling tegen het joodse nationalisme. Het Palestijnse of Arabische nationalisme wordt zelfs omarmd. Maar alle vormen van nationalisme hebben dezelfde reactionaire functies. Allemaal produceren ze mythen om de eenheid van "volkeren" te benadrukken en de onderdrukking te verdoezelen van arbeiders, vrouwen en mensen die niet in het nationalistische ideaalplaatje passen. Via nationalisme spannen elites de bevolking voor hun karretje in de machtsstrijd met andere elites. Daarin verschilt het joodse nationalisme niet wezenlijk van het Arabische, of van het Nederlandse nationalisme. Het is belangrijk om juist het nationalisme in eigen land te bestrijden, en zo niet het risico te lopen de eigen elite een dienst te bewijzen door het bestrijden van het nationalisme van andere landen. Het is daarbij ook nog eens antisemitisch om vanuit Europa juist het joodse nationalisme tot hoofdprobleem te maken. De oplossing ligt in een principieel anti-nationalisme, en steun voor gezamenlijke Israëlisch-Palestijnse initiatieven voor strijd van onderop van arbeiders, vrouwen en andere onderdrukte groepen.
3. Spreek niet van genocide en noem Israël niet de grootste mensenrechtenschender.
Israël is een van de vele staten wereldwijd waar de mensenrechten ernstig geschonden worden. Ook veel nationale bevrijdingsorganisaties als de PLO schenden de mensenrechten, en blijven dat doen wanneer ze eenmaal over een eigen staat beschikken. Door een aantal staten in het Midden-Oosten, zoals Syrië, Irak en Iran, worden de mensenrechten op massale schaal geschonden. De veel geringere omvang van de Israëlische schendingen rechtvaardigen in geen geval de titel van 's werelds grootste mensenrechtenschender. Wie desondanks toch alle kritiek eenzijdig op Israël richt, die laadt de verdenking van antisemitisme op zich. Ook de term genocide is overdreven als het gaat om het Israëlische geweld. Jenin is niet vergelijkbaar met Ruanda of Joegoslavië. Daarbij staat Israël niet de systematische uitroeiing van de tegenpartij voor. Dat in tegenstelling tot de moslimfundamentalistische organisaties. Als bijvoorbeeld de Hamas zijn zin zou krijgen, dan gaan alle joden de zee in of aan het gas. Overigens zou de kritiek ook best wat meer gericht mogen worden tegen mensenrechtenschendingen door de Nederlandse staat.
4. Vergelijk Israël nooit met nazi-Duitsland.
De shoah is tot op heden gelukkig een eenmalige gebeurtenis in de menselijke geschiedenis. In nazi-Duitsland werden 6 miljoen joden fabrieksmatig vernietigd. Elke vergelijking met andere massamoorden doet af aan de verschrikkingen van deze onvoorstelbare tegen joden gepleegde misdaad, en is zodoende dus antisemitisch. Wanneer in Europa beweerd wordt dat de shoah net zoiets was als de huidige Israëlische bezettingspolitiek, dan rehabiliteert dat in feite de nazi's. Dat creëert op den duur ruimte voor de hernieuwde opkomst van extreem-rechts. En de suggestie dat de Israëliërs geen haar beter zouden zijn dan de nazi's, kan ook met terugwerkende kracht een rechtvaardiging opleveren van de shoah. "Hitler is er een vergeten: Sharon", zo werd op 13 april 2002 in Amsterdam geroepen.
5. Stel niet "de joden" verantwoordelijk voor de daden van de Israëlische staat.
Het is onzin om "de joden", "de Palestijnen" of "de Nederlanders" ergens collectief verantwoordelijk voor te stellen. Binnen elk "volk" bestaan altijd grote tegenstellingen. Zo moeten veel joden in Israël en zeker in de diaspora niets hebben van het Israëlische staatsgeweld. Ze hebben er over het algemeen ook weinig invloed op. Wie beweert dat men dan in Israël te weinig protesteert tegen het staatsgeweld, die moet zich realiseren dat, net als in de rest van de wereld, links in Israël in crisis is. Het is antisemitisch om juist weer van joden te eisen dat zij zich collectief houden aan hogere politieke en morele maatstaven. Wie uiteindelijk toch alle joden verantwoordelijk maakt voor het Israëlische staatsgeweld, geeft antisemieten een vrijbrief voor aanslagen op willekeurige joden en joodse doelen.
6. Gebruik geen antisemitische stereotypen.
Door de geschiedenis heen zijn joden steeds afgeschilderd als gewetenloze kinderverkrachters en babymoordenaars, als demonen die bronnen vergiftigen, als gierige bankiers en speculanten, als onproductieve handelaars, en als weke intellectuelen. Wanneer de solidariteitsbeweging met de Palestijnen dit soort typeringen inzet bij kritiek op Israël zal het mobiliserend effect enorm zijn, juist vanwege het overal diepgewortelde antisemitisme. Zo'n beweging heeft dan bij links echter niets meer te zoeken.
7. Wijs ideeën over een pro-Israëlische samenzwering van de hand.
Klassiek antisemitisch zijn ook de veel opduikende suggesties van een pro-Israëlische samenzwering van joden in de politiek, de cultuur, de economie of de media. Of ze nu betrekking hebben op de Nederlandse of wereldwijde context, zulke aantijgingen liggen in het verlengde van de antisemitische "Protocollen van de wijzen van Zion". In deze begin 1900 verzonnen tekst werd beweerd dat de joden zouden samenzweren om de wereldheerschappij te verkrijgen. Een samenzwering die in cartoons werd voorgesteld als een octopus die de wereld met zijn tentakels in een dodelijke omhelzing houdt. Tegenwoordig is er vaak sprake van een "machtige joodse lobby", die bijvoorbeeld de media zou beheersen en kritiek op Israël van het scherm en uit de ether zou houden.
8. Noem Israël geen kunstmatige staat.
Sinds het nationalisme in Europa in zwang is gekomen en de mensheid prompt in "volken" werd ingedeeld, worden "de joden" als het tegendeel van een "volk" beschouwd. Antisemitisme is zodoende een vast onderdeel van het nationalisme. "De joden" belichamen in de nationalistische mythologie steevast het kwaadaardige tegendeel van alle goede eigenschappen die het "eigen volk" zouden kenmerken. Terwijl dat "eigen volk" geworteld zou zijn in de aarde van het "eigen land", zouden de joden eeuwig rondzwerven en nergens thuis horen. Een joodse staat zou volgens die redenering hoe dan ook "kunstmatig" zijn. Het is daarom antisemitisch om te doen alsof de Palestijnen een echte band met hun land hebben en de Israëliërs per definitie niet. De Israëlische staat is even "natuurlijk" of "onnatuurlijk" als iedere andere staat.
9. Stel het bestaansrecht van Israël niet ter discussie.
Het is vanuit radicaal-linkse hoek logisch om het bestaansrecht van staten ter discussie te stellen. Het ligt voor de hand om vooral de eigen staat te bekritiseren. Wie vanuit Europa juist de staat Israël als eerste zou willen opdoeken, die is bevangen door antisemitisme. Israël is immers de staat waar de Europese joden die de shoah overleefden een veilig heenkomen zochten. Nu het antisemitisme wereldwijd weer toeneemt, beschouwen veel joden Israël des te meer als de enige plek waar ze in het uiterste geval nog heen kunnen vluchten. Door het ter discussie stellen van Israël kunnen de onveiligheidsgevoelens bij joden nog toenemen. In plaats daarvan moet links hier in Europa de strijd aangaan met het antisemitisme opdat de joden zich hier thuis en veilig kunnen blijven voelen.
10. Geef nooit Israël de schuld van het antisemitisme.
Antisemitisme is vanzelfsprekend volledig de verantwoordelijkheid van antisemieten. Het antisemitische gedachtegoed is diep geworteld in zowel Europa als de Arabische wereld. Aanvallen op joodse doelen komen al eeuwenlang voor, ook in het Midden-Oosten. Antisemitische opvattingen en aanvallen worden dus niet veroorzaakt door het bestaan van Israël, of door de conflicten tussen Israël en de Palestijnen. Israël is hooguit een nieuw alibi voor antisemieten. Israël verantwoordelijk stellen voor antisemitische opvattingen is het van stal halen van de oude antisemitische mythe dat het uiteindelijk altijd weer "de joden" zijn die achter al het kwaad in de wereld zouden zitten. En dat geldt ook voor het toeschrijven aan de Israëlische geheime dienst Mossad van aanslagen op joodse doelen in de Arabische wereld en Europa.