De Fabel van de illegaal 63, maart/april 2004
Auteur: Jeroen Breekveldt (redacteur van Biobrief)
"Allochtonen" schuldig aan hoog sterftecijfer rond geboorte?
Beleidsmakers geven "allochtonen" de schuld van het hoge sterftecijfer bij pasgeborenen. Dat vormt de aanleiding om bevolkingspolitieke maatregelen te bepleiten. Maar zeggen zulke cijfers niet meer over de kwaliteit van de gezondheidszorg?
Op 27 november 2003 werden cijfers bekend waaruit bleek dat Nederland relatief slecht scoort als het gaat om de sterfte van baby's rond de geboorte. De "perinatale sterfte" in Nederland bedraagt 7,4 per 1.000. Omringende landen blijken lagere aantallen te kennen. De Nederlandse cijfers waren verzameld door professor Jan Nijhuis, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Gynaecologen. Nijhuis weet de hoge cijfers voor een kwart aan het onvoldoende aanbieden van prenatale screening. Hij was boos op CDA-staatssecretaris Ross van Volksgezondheid die kort daarvoor met het kabinet had afgesproken dat niet aan alle zwangere vrouwen een bloedtest (1) aangeboden hoeft te worden. Screening stelt ouders in de gelegenheid om via abortus de geboorte te voorkomen van nogal eens als duur aangemerkte gehandicapte baby's.
Ross kwam zelf met andere oorzaken voor het hoge cijfer. Volgens haar zouden de cijfers van de diverse landen niet goed vergelijkbaar zijn. Dat is goed mogelijk. Ook viel ze uit tegen het grote aantal vrouwen dat rookt, en bekritiseerde ze de late leeftijd waarop vrouwen in Nederland kinderen krijgen. Daarbij gaat het vooral om werkende vrouwen en daar heeft de gezinspartij CDA het niet zo op. Anderen wezen beschuldigend naar de vele vrouwen die thuis bevallen. De Nederlandse eer was geschaad. Zodoende weet Ross het hoge sterftecijfer aan "het hoge percentage allochtone vrouwen". Het is tegenwoordig populair om "allochtonen" overal de schuld van te geven. Je kunt je er in ieder geval tegenwoordig nauwelijks een buil aan vallen.
Inteelt
Het CDA-Kamerlid Mieke Sterk kwam direct met vragen over de bij Turken en Marokkanen vaker voorkomende neef-nicht huwelijken. Hun kinderen lopen daardoor een verhoogd risico op genetisch bepaalde aandoeningen. Daar zit een oorzaak die we kunnen aanpakken, dacht Sterk wellicht. Kon minister Hoogervorst van Volksgezondheid zulke huwelijken niet verbieden? Sterk kreeg steun van de LPF en de SP die zich "zorgen maken om de toename van inteelt". De VVD-minister wilde niet aan een verbod, vooral omdat het praktisch niet uitvoerbaar is.
Hoogervorst kwam wel met andere bevolkingspolitieke voorstellen. "Allochtonen" zouden meer gebruik moeten gaan maken van de Klinisch Genetische Centra. In 2002 waren slechts 35 "allochtone" neef-nicht echtparen naar zo'n centrum doorverwezen. Kennelijk wordt de herkomst van de patiënten geregistreerd. "Dat onderzoek wordt vergoed", zo verzekerde Hoogervorst. Verder, zo benadrukte hij, is het Erfocentrum actief bezig "allochtonen" te doordringen van het belang van erfelijkheidsvoorlichting. Het Erfocentrum is opgezet door de Verenigde Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties (VSOP) die goede banden onderhouden met de farmaceutische industrie. En verder zou financieringsorganisatie ZonMw steeds nieuwe ontwikkelingen op het terrein van erfelijkheidsvoorlichting aan migranten stimuleren.
De vermeende "inteelt" werd eerder al eens gebruikt om voor migratiebeperking te pleiten.(2) En ook Sterk vroeg de minister van Volksgezondheid of hij niets voelde voor "een verbod op het laten overkomen van een huwelijkspartner die familie is, tenzij de partners kunnen aantonen dat het huwelijk op vrijwillige basis is gesloten". Dat had men immers in Denemarken ook, zo beweerde ze. Maar in zo'n verbod zag Hoogervorst niets. Overigens bestaat het in Denemarken ook niet. Wel kent men daar de mogelijkheid om "importbruiden" een verblijfsvergunning te weigeren wanneer getwijfeld wordt aan de vrijwilligheid van hun huwelijk.
Kwaliteit
Een verbod op dergelijke huwelijken is in strijd met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, weet Hoogervorst, maar "dat betekent overigens niet dat ik niet geïnteresseerd ben in de recente ontwikkelingen op dit gebied in Denemarken". Hij blijft daarom de mogelijkheden onderzoeken om de "import van bruiden" verder aan banden te leggen. Vorig jaar besloot de Kamer overigens al dat men pas met een buitenlander mag trouwen wanneer men 130 procent van het minimumloon verdient en minimaal 21 jaar is.
En zo worden de relatief hoge sterftecijfers ingezet om twee bevolkingspolitieke maatregelen te promoten: beperking van migratie uit Turkije en Marokko, en het 'keurmerk' van de genetische screening ook voor "allochtonen". Allebei vanzelfsprekend in de beste liberale traditie zonder verbod en verplichting. "Onze gezondheidsdoelen zullen wij niet met dwangmaatregelen, maar met goede voorlichting moeten zien te bereiken. Ik acht het belangrijk dat over deze materie met name de Turkse en Marokkaanse gemeenschap in ons land goed wordt voorgelicht", antwoordde Hoogervorst aan Sterk. Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken gaat binnenkort met haar Deense collega praten over de laatste ontwikkelingen op het gebied van huwelijksbeperking voor migranten. Sterk wil in 2004 nogmaals aandringen op een verbod op neef-nicht huwelijken in een debat met Hoogervorst en Verdonk samen.
Maar waar ligt nu werkelijk de oorzaak van het relatief hoge sterftecijfer? Bij bijvoorbeeld het bezuinigingsbeleid op de gezondheidszorg. "De perinatale sterfte is wel degelijk fors toegenomen. De perinatale sterfte was ook altijd een maat voor de kwaliteit van de totale gezondheidszorg van het betreffende land. Hoe het met de kwaliteit hiervan gesteld is, zien we dagelijks om ons heen", aldus een Oosterbeekse arts in een korte en krachtige ingezonden brief aan het NRC.
Noten