De Fabel van de illegaal 68, januari/februari 2005

Auteur: Harry Westerink

Nieuwe illegalenbajes in Alphen

Alphen aan den Rijn krijgt de grootste illegalenbajes van Nederland met 1.300 gevangenen. Hij wordt gebouwd naast De Geniepoort, die eind jaren 90 ook al gebruikt werd om illegalen op te sluiten. De Fabel voerde daar toen actie tegen.(1) Justitie en het Alphense gemeentebestuur maken alvast stemming door de toekomstige gevangenen flink te criminaliseren.

Begin oktober 2004 kwamen drie ambtenaren aan de Alphense burgemeester Schoof meedelen dat Justitie in Alphen een illegalenbajes gaat bouwen. Eind 2005 moet die klaar zijn. Het ministerie wil meer celruimte voor illegalen die vaak met tientallen tegelijk bij “veegacties” worden opgepakt. “U moet denken aan de Nigeriaanse maffia, niet aan asielzoekers”, zei ambtenaar Kroon. Er zou echter wel sprake kunnen zijn van “bijvangst”, van “illegalen die zich toevallig op die plek bevinden”, vulde een andere ambtenaar aan.(2) Anders dan vissers aan de waterkant nemen de hengelaars naar die vermeende “Nigeriaanse maffia” de kleine visjes ook mee.

Kerfstok

De overvaltactiek van Justitie irriteerde Schoof een beetje. Maar hij besloot zich "bijzonder coöperatief" op te stellen en is niet van plan om "de komst van de tweede gevangenis onnodig moeilijk te maken".(3) De burgemeester lijkt graag mee te willen gaan werken aan het volproppen van de bajes met zoveel mogelijk illegalen, ongeacht of ze "crimineel" zijn. “Van sommige gevangenen is het aantoonbaar dat ze uit het criminele circuit komen, bij andere is dat moeilijker vast te stellen. Dan weten we wel dat ze illegale vreemdelingen zijn die nooit een vergunning hebben aangevraagd.” Net als vroeger in De Geniepoort zullen er dus ook in de nieuwe gevangenis illegalen worden opgesloten die niets misdaan hebben.(4)

Maar met het oog op de beeldvorming benadrukt Schoof echter vooral dat de bajes is bedoeld voor “criminele illegalen die iets op hun kerfstok hebben”, voor “ongewenste personen met duistere motieven”.(4) De gevangenis wordt een vergaarbak voor illegalen die de pech hebben om daar te zijn waar de politie hen ‘toevallig’ aantreft. Bij "veegacties" valt de politie namelijk meestal panden binnen waar vermoedelijk illegalen wonen. Daarbij houdt men alle aanwezigen lukraak aan, omdat ze “overlast” of “overbewoning” zouden veroorzaken en “een gevaar voor de openbare orde” zouden zijn. En daarna sluit men hen allemaal op, ongeacht of ze daadwerkelijk iets "crimineels" gedaan hebben.

Geen gevaar

Justitie wil de gevangenis snel uit de grond stampen. De bajes past in het bestemmingsplan en het ministerie is eigenaar van de grond waarop de bajes moet komen te staan. Om de bouwvergunning te bemachtigen hoeft het ministerie geen tijdrovende en ingewikkelde procedures te volgen. De gevangenis moet drie vleugels krijgen. De eerste bestaat uit 216 tweepersoonscellen en 52 vierpersoonscellen, bestemd voor illegalen van wie de identiteit en nationaliteit niet bekend is. De tweede bestaat uit 288 tweepersoonscellen en 16 vierpersoonscellen, waar ook ruimte is voor “Nederlandse gevangenen”. De derde bestaat uit 60 eenpersoonscellen, die worden gebruikt als “isoleerruimte, observatie-unit, afdeling bijzondere zorg of als ‘hotel’ tijdens een meerdaags transport”.(4) “Het is een uniek concept”, vertelde de architect van de gevangenis enthousiast aan Schoof. “In de bestaande gevangenis is er per gevangene een vloeroppervlak van 70 vierkante meter, hier gaan we bouwen met 25 à 30 vierkante meter per gedetineerde.”(2) Zo probeert Justitie het hele proces van de mensenjacht steeds kostenefficiënter te maken. Dat gaat vanzelfsprekend altijd ten koste van de illegalen.

De gemeente is blij met de gevangenis. Hij zal naar verwachting werk bieden aan 780 mensen, waaronder 600 bewakers, en moet ook nog eens een opsteker worden voor de lokale economie. De bajesdirectie zal namelijk contracten afsluiten met plaatselijke apotheken, brillenzaken, taxibedrijven en schoonmaakbedrijven. Ook de bedrijven in de straat zijn enthousiast. Alleen vreest men dat de nieuwbouw zo hoog wordt dat "het zonnetje" zal verdwijnen en men in de schaduw komt te zitten.(5) Om de bewoners van Alphen gerust te stellen verzekerde Schoof dat de bajes "geen gevaar" oplevert voor "de plaatselijke samenleving". "De kans dat Alphen aan den Rijn wordt overstelpt met vrijgelaten zwervende illegalen is klein. We hoeven ons geen zorgen te maken."(4) Om de illegalen zelf lijkt niemand zich te bekommeren. Die lijken slechts objecten die worden rondgepompt van politiebureau naar gevangenis naar uitzetcentrum.

Terug