Gebladerte-reeks 33, maart 2010
Auteur: WSOJU
De ondoorzichtigheid van de PVV
De Partij Voor de Vrijheid (PVV) heeft een nieuw soort partijstructuur geïntroduceerd in het Nederlandse politieke bestel. De PVV is feitelijk geen partij maar een "beweging" waarbij slechts ruimte is voor één lid en waar zelfs het politieke kader geen partijlid mag worden. Deze en andere factoren leiden tot een groot gebrek aan transparantie binnen de PVV. Waaruit bestaat deze ontransparantie en wat zijn de (potentiële) gevolgen hiervan?
Medezeggenschap
Bij de PVV is slechts één persoon partijlid: Geert Wilders. De gevolgen daarvan voor de democratie en mate van transparantie van de partij zijn enorm. Zo is een politieke partij verplicht om haar leden de mogelijkheid te geven mee te laten vergaderen en mee te laten beslissen over diverse partijzaken. Ook moet de partijleiding verantwoording af kunnen leggen aan haar leden. Bij de PVV, die immers slechts één lid heeft, ontstaat daarbij een gevaarlijke situatie. Wilders is in de gelegenheid om de hele partijlijn alleen te bepalen en hij hoeft aan niemand verantwoording af te leggen over zijn doen en laten. Wilders zal ongetwijfeld de mensen die voor de PVV in de Tweede Kamer en het Europees Parlement zitten mee laten beslissen over de gang van zaken binnen de partij, maar aan het einde van de dag is alleen de wil van Wilders wet.
In november 2004, twee maanden nadat Wilders uit de VVD was gestapt, richtte hij de stichting Groep Wilders op. Volgens de statuten was het doel van de stichting „het bevorderen van het uitdragen van de politieke en maatschappelijke standpunten, zoals deze door de heer Geert Wilders voornoemd, zijn uitgedragen en in de toekomst zullen worden uitgedragen.” Wilders is de enige bestuurder van de stichting en in de statuten heeft Wilders zichzelf het recht gegeven om zelf andere bestuursleden te benoemen wanneer hij af zou treden. Wilders zou echter altijd het recht behouden om de benoeming van nieuwe bestuursleden te herroepen. Vanaf dat moment draaide alles om Geert.
Volgens de Kieswet kunnen echter alleen verenigingen meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Om in 2006 mee te kunnen doen aan de landelijke verkiezingen richtte Wilders samen met de stichting Groep Wilders de vereniging Groep Wilders op. Wederom staat in de statuten dat Wilders het enige bestuurslid is. Wettelijk gezien moet een vereniging twee oprichters en één lid hebben, dat alle drie deze actoren 100 procent Wilders zijn maakt in deze kennelijk niet uit.
Financiën
Wanneer een partij meer dan duizend leden heeft ontvangt hij overheidssubsidie. Die subsidie krijgen partijen op grond van de wet Subsidiëring politieke partijen. De PVV heeft slechts één lid en krijgt dan ook geen subsidie. Minister Ter Horst wil echter ook dat de PVV subsidie gaat krijgen. Hoewel het oorspronkelijke doel van dergelijke ondersteuning was, om het democratische karakter van de volksvertegenwoordiging te stimuleren, kunnen schijnbaar ook de meest ondemocratische politieke bewegingen hier wat de minster betreft aanspraak op maken.
Maar waar krijgt de PVV haar geld dan vandaan? Voor democratische politieke partijen bestaan de inkomsten voor een groot deel uit subsidies en de contributie van leden. De PVV krijgt alleen ruim 1 miljoen euro van de Tweede Kamer om de fractiekosten te dekken. Dat is natuurlijk niet genoeg om een partij draaiende te houden en het geld voor fractiekosten mag natuurlijk ook alleen aan bepaalde zaken worden uitgegeven. Waarschijnlijk bestaat een groot deel van de inkomsten van de PVV uit donaties van sympathiserende bedrijven en individuen, uit binnen- en buitenland. Wilders heeft echter nooit openheid over de geldstroom geleverd. Het is dus volstrekt onduidelijk waar de PVV zijn geld vandaan haalt en aan welke verplichtingen de PVV als partij ten opzichte van haar donateurs moet voldoen om de donaties binnen te halen.
De PVV zelf lijkt geen enkele moeite te hebben met haar ondoorzichtige en ontoegankelijke financiële huishouding. Wie een paar rijke sponsors (al dan niet met een dubbele agenda) weet te ronselen, hoeft zich immers niet langer te storen aan lastige richtlijnen en subsidiereglementen. Sterker nog: Wilders pleit voor het opheffen van subsidies aan politieke partijen in het algemeen, wat alleen maar zou kunnen leiden tot nóg meer ondoorzichtigheid in de Nederlandse politiek, en tot praktijken zoals we ze kennen uit de VS, waar een direct verband bestaat tussen het budget van een politicus of partij, en het uiteindelijk in de verkiezingen behaalde resultaat.
Hoewel Wilders in zijn oppositie tegen de regering de mond vol heeft van "openheid" en "helderheid", en hoewel hij van alles een kostenplaatje lijkt te verwachten, blinkt hij niet uit in het verschaffen van openheid aan de Nederlandse bevolking. Wie betaalt Wilders eigenlijk? En hoe weten wij zeker dat deze privé-sponsors geen voorwaarden stellen? Wie controleert Wilders’ politieke en financiële huishouding?
Slecht vooruitzicht….
Gezien dat de PVV slechts in twee gemeenten gaat meedoen aan de lokale verkiezingen, is het nog maar de vraag of de partij op korte termijn gaat democratiseren. Sterker nog: het zou heel goed kunnen dat Wilders bewust de gemeentepolitiek op een afstand houdt. Hoe kleiner en centraler "zijn" PVV is, hoe strakker hij de touwtjes in handen kan houden. Het is maar te hopen dat Wilders het land niet op dezelfde manier hoopt te kunnen bestieren als zijn "partij".