Geslaagd dwangarbeidprotest met vertaalshow en “Droombanen zijn bedrog”-lied

Vanochtend hebben activisten en sympathisanten van Doorbraak bij Sociale Zaken in Leiden geprotesteerd tegen dwangarbeid. De manifestatie van ruim een uur trok zo’n vijfentwintig volwassenen en vier baby’s (wie de jeugd heeft, heeft de toekomst). De actie was bedoeld als aanloop naar de 1 mei-viering bij het Leidse dwangarbeidcentrum DZB.

Aan weerszijden van de ingang van het Stadsbouwhuis waren vooraf dranghekken neergezet. Wellicht om aan te geven waar we wel en niet mochten staan. Daar hebben we ons vanzelfsprekend niet aan gehouden. Wel waren de hekken handig om onze spandoeken aan op te hangen. Koffie, thee, koek en muziek, aan alles was gedacht om er een strijdbare, maar ook gezellige actie van te maken.

Tijdens het eerste deel van de manifestatie konden weer ballen gegooid worden naar een stapel blikken met daarop de tronies van gehate bobo’s naar keuze. Deze keer hadden we in de aanbieding: premier Mark Rutte, minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher, staatssecretaris van Sociale Zaken Jetta Klijnsma, wethouder van werkgelegenheid Jan-Jaap de Haan en de directeur van het Leidse dwangarbeidcentrum Bas van Drooge. Bij alle bobo’s werd nog wat pikante informatie verstrekt. De tronie die het meest bekogeld werd, zou uitgeroepen worden tot meest gehate bobo. Voor veel mensen was het een heerlijke uitlaatklep om de bobo’s neer te halen. Enkele toevallige voorbijgangers en bezoekers van Sociale Zaken deden spontaan en enthousiast mee. Een deelnemer had zelfs geen bal nodig en gaf een van de tronies simpelweg een hoek met zijn vuist. Dat was ook effectief. Uiteindelijk werden Van Drooge en Klijnsma beide het meest geraakt en moesten ze dus in de eer delen.

Daarna gingen we over tot de grote “Wat zeggie?” of “Vertaal je ambtenaar”-show, waarbij ook samen uit volle borst een lied gezongen werd. Hieronder lees je daarvan integrale tekst. We kregen veel leuke reacties van voorbijgangers en vooral van werklozen die bij Sociale Zaken moesten zijn. Sociale Zaken is immers de plek waar je doorgestuurd wordt naar het beruchte dwangarbeidcentrum. Ook enkele medewerkers van Sociale Zaken kwamen erbij staan, meestal geamuseerd, een enkeling hardop lachend. Een van hen beweerde dat we op de verkeerde plek stonden, omdat ambtenaren zoals zijzelf ook alleen maar hun werk moesten doen. Gelukkig denken sommige collega’s daar anders over, want die stribbelen wel degelijk tegen en spelen ons soms zelfs stiekem informatie toe.

Een deelneemster had ook nog stoepkrijt meegebracht en bracht recht voor de ingang de tekst “Stop dwangarbeid!” aan. Nog geen tien minuten na ons vertrek was de straat echter alweer helemaal schoongeschrobt. Zo gaat het altijd na afloop van onze acties tegen dwangarbeid: zodra de laatste actievoerder zijn hielen heeft gelicht, komen ambtenaren naar buiten om heel nauwkeurig alle resterende sporen van ons protest (stoepkrijt, een achtergelaten poster of ballon) te verwijderen. Die zouden andere werklozen en dwangarbeiders immers op ideeën kunnen brengen.

Eric Krebbers

---

De tekst en het verloop van onze grote “Wat zeggie?” of “Vertaal je ambtenaar”-show. De antwoorden werden op een flipover genoteerd.

Wie van jullie heeft er ooit wel eens een bijstandsuitkering gehad? Steek gerust je vinger op, hoor, want je krijgt van ons geen straf. Wij zijn geen ambtenaren van Sociale Zaken, toch? Als je wel eens een uitkering hebt gehad, dan heb je vast wel brieven gekregen van gemeenteambtenaren en gesprekken met hen gevoerd. En jullie hebben dan vast wel te maken gehad met die rare ambtenarentaal. Met die termen en zinnen waarvan je denkt: wat bedoelen ze nou? Wat zegt hij of zij nou? Dat zijn toch geen gewone woorden? En als je denkt dat je het begrijpt, dan bedoelen ze vast wel iets anders, iets dat jou problemen kan geven. Of ze zeggen het een, maar het betekent het andere. Laten we nou eens met z’n allen gaan vertalen wat die ambtenaren zeggen en schrijven. Vertalen naar normale taal natuurlijk. Vertalen naar hoe wij het beleven.

Daarom welkom bij de grote “Wat zeggie?” of “Vertaal je ambtenaar”-show. Wat gaan we doen? We noemen eerst een ambtenarenwoord of -zin. En we nodigen jullie dan uit om dat te vertalen naar normaal Nederlands. Let op: het gaat natuurlijk om de betekenis die het woord of de zin voor ons heeft. Voor ons als werklozen, flexwerkers en anderen.

We beginnen met een voorbeeld om erin te komen. Jullie kennen het allemaal wel. De ambtenaar zegt: “Je moet je wel aan je afspraken houden”. Maar wat zijn dat voor afspraken? Hebben wij iets met hen afgesproken? Nee! Eigenlijk gaat het om “bevelen”. Dus de vertaling is: “Je moet wel doen wat ik zeg”.

Okee, nu weten we hoe het gaat. Nu jullie. “Personal coach, klantmanager, casemanager, contactpersoon, consulent.” Veel woorden, maar wat betekenen ze? Wat zijn dat voor mensen? Roep maar!

De andere deelnemers: “Slavendrijver!” “Zakkenvuller!” ”Verborgen werkloze!” “Gemeenterobot!” En: “Mensen die ons dwingen om gratis te werken!”

Nu de volgende. Ben je ook wel eens “uitgenodigd” voor een gesprek? Wat is er dan aan de hand? Een uitnodiging is leuk, als het tenminste om vrienden gaat. Maar kun je ook nee zeggen tegen de gemeente, omdat het eigenlijk niet zo goed uitkomt? Dat is lastig, want in plaats van “uitnodigen”, bedoelen ze iets anders. Wat dan?

De deelnemers: “Het is een dwangbevel!”, “Je wordt op het matje geroepen!”.

Ja, zo is het. Oftewel: “Je moet komen”, anders “volgt er een sanctie”. Wat is dat nu weer?

Deelnemers: “Dan krijg je straf!” “Dan gaan ze je geld afpakken.”

“Maatwerk”, wat is dat? Daar hebben ze het toch altijd over? Hoe noemen wij dat?

Deelnemers: “Klotewerk!” “Strafwerk!” “Voor alle werklozen hetzelfde stomme plan hebben.”

Zo’n plan houdt vaak in dat je “werknemersvaardigheden moet “aanleren”. Maar hoezo zou je moeten leren werken, als je in je leven al allerlei baantjes hebt gehad? Wat zijn dat dan voor “vaardigheden” die je zou moeten aanleren?

De deelnemers: “De baas gehoorzamen!” “Braaf zijn!” “Slijmen!” “Kruipen!” “Hard werken!”

Of eigenlijk betekent het vooral: “Werklozen pesten en kleineren.” Als je iets niet doet wat ze willen, dan “kan dat gevolgen hebben voor uw uitkering”. O, krijg je dan geld extra? Nee, dan krijg je te maken met een “korting” of een “afstemming”. Dat is hetzelfde als een “sanctie”, en die hebben we al gehad: “Dan pakken ze je geld af!”

Als je dit allemaal zo hoort, dan zou je zeggen: dat is niet best, zeg. Maar de ambtenaren vinden zichzelf heel menslievend. Ze noemen zichzelf immers de SOCIALE dienst en dat valt onder SOCIALE Zaken en Werkgelegenheid. Werkgelegenheid? Dwangarbeid, zullen ze bedoelen! Of anders laagbetaald flexwerk. Lekker SOCIAAL, maar niet heus. Ze zeggen dat ze zorgen voor een SOCIAAL vangnet. Maar ondertussen zitten wij op het minimum. Maar het is zogenaamd wel een SOCIAAL minimum. Om ons in de gaten te houden, sturen ze soms de recherche op ons af, de SOCIALE recherche.

Okee, we gaan weer verder: “Reïntegratie”. Wat is dat?

“Bezigheidstherapie!” “Geldverspilling!” “Rondgepompt worden zonder te weten waarom en waarheen”. En: “Van het kastje naar de muur worden gestuurd”.

Als je bijstand aanvraagt, dan moet je je eigen “plan van aanpak” schrijven. Wat is dat nu weer?

“Papiervulling!” “Drie maanden solliciteren naar banen die er toch niet zijn”.

Weleens gehoord van “verwijtbaar” werkloos? Dat ben je als zij vinden dat je je werk had kunnen behouden of werk had kunnen krijgen. Oftewel: “Het is je eigen schuld dat je geen werk hebt”. En natuurlijk krijg je dan een “korting”, “afstemming” of “sanctie”.

“Straf!” “Ze pakken je geld af!.”

Er zijn meer dan zevenhonderdduizend werklozen en hooguit zo’n vijftigduizend vacatures. En dan zouden wij “verwijtbaar” werkloos zijn? Kom nou.

En dan hebben we nog een hele mooie: “Droombaan”. Roept u maar!

“Shitwerk!” “Pulpbaan!”

We hebben nu een verrassing voor jullie. We hebben over “droombaan” een liedje gemaakt. Dat willen we graag voor jullie gaan zingen. Jullie kennen de melodie waarschijnlijk wel. Het lied heet “Droombanen zijn bedrog”. En het wordt gezongen door de Borsato Rebellen. Geef ze een warm applaus! We willen jullie vragen om allemaal het refrein mee te zingen. De tekst wordt nu uitgedeeld.

Droombanen zijn bedrog

Steeds als ik bij je moet komen
Dan weet ik niet wat me af wordt genomen
Hoop, je laat het vervliegen
Met je woorden waarmee je blijft liegen
Jij zegt steeds dat er werk is
Dat het mijn schuld is dat ik dat werk mis
maar je weet best: de crisistijd gaat door

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

Van jou moet ik dingen geloven
Dat ik werk krijg door gratis te sloven
Maar ik weet: door jou word ik gedwongen
tot werk waarmee banen worden verdrongen

Ambtenaar ik heb er genoeg van
Voor mijn gezwoeg waar is mijn poen dan
Minimumloon, arbeidsrechten en meer

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

Ambtenaar ik heb er genoeg van
Voor mijn gezwoeg waar is mijn poen dan
Minimumloon, arbeidsrechten en meer

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

Om die “droombaan” te krijgen, de baan die dus bedrog is, overspoelen ze je met andere ambtenarentermen, zoals “arbeidstoeleiding”, “afstand tot de arbeidsmarkt”, “participatieladder”, “competenties”, “elevator pitch”, “mind map”, eh… watte? Hoe zou je dat ook kunnen noemen?

Deelnemers: “Onzin!” “Fopspeen!”

In Leiden zijn er plekken waar je naar toe moet vanwege je uitkering. Zoals: “Werkplein”, “Servicepunt Werk en Inkomen”, “Participatiecentrum”, “Startwerklocatie”, “Transfercentrum”. Wat is dat toch allemaal? Nou, in het Participatiecentrum moet je dwangarbeid doen. Dat is ons woord, niet van hen. Je moet onder dwang werken, gratis, zonder rechten. Wie niet werkt, zal niet eten. Dat proberen ze je in te prenten. Maar de overheid heeft een heleboel woorden verzonnen om het mooier te laten klinken dan het is.

Nu weer even allemaal samen. Wij noemen een voorbeeld en dan roepen jullie steeds wat het echt is: “dwangarbeid”.

Daar gaan we: “arbeidsactivering”, “arbeidsgewenning”, “arbeidsoriëntatie”, “iets terugdoen voor je uitkering”, “leerervaringsplek”, “leerwerkplek”, “leerwerktraject”, “onbeloonde werkzaamheden”, “opstapbaan”, “oriëntatieplaats”, “participatiebaan”, “participatieplaats”, “proefplaatsing”, “snuffelstage”, “sociale activering”, “springplank naar werk”, “stage nieuwe stijl”, “tegenprestatie”, “verplicht vrijwilligerswerk”, “werk met behoud van uitkering”, “work first”, “werk voorop”, “werkactiveringstraject”, “werkervaringsplaats”, “werkoriëntatie”, “werkstage”.

Maar het is dus allemaal? Dwangarbeid! Nu nog een keer allemaal samen! “Dwangarbeid!”.

En nu we toch bezig zijn. Laten we die gemeente-ambtenaren in het gebouw achter ons nog even samen iets meegeven. Laten we samen scanderen: “Schijt aan dwangarbeid!”. En: “Minstens minimumloon!”. En: “Arbeidsrechten!” En: “Bestaanszekerheid!”. Zullen we die nog maar eens herhalen voor die lieden daarbinnen? “Wij willen: minstens minimumloon, arbeidsrechten, bestaanszekerheid!”

Doorbraak Leiden