Haagse rechtbank: arrestatie van anti-Zwarte Piet activist Afriyie was onrechtmatig
Vanmiddag net na 13:00 uur steeg in de rechtszaal luid gejuich en applaus op onder de naar schatting dertig medestanders van Jerry Afriyie, toen de rechter meldde dat hij was “ontslagen van alle rechtsvervolging” in de strafzaak die tegen hem was aangespannen. Twee jaar lang heeft het OM hem gestigmatiseerd en gecriminaliseerd, maar eindelijk kan hij zich nu ontdoen van de zware last die hij heeft moeten dragen. De uitspraak van de Haagse rechtbank kan worden beschouwd als een vorm van eerherstel voor Afriyie en een steun in de rug voor alle activisten tegen Zwarte Piet.
De politie is bij de aanhouding van Afryie tijdens de nationale intocht van Sinterklaas in Gouda in 2014 “te fors opgetreden”, aldus het persbericht van de rechtbank. “Er was op dat moment geen sprake van dreigende wanordelijkheden. Voor de politie was er daarom geen noodzaak om verdachte direct zonder enig verbaal contact vast te pakken en hem uit de ketting van demonstrerende personen te trekken. Dit betekent dat de politieambtenaren die direct bij de aanhouding van de man waren betrokken, niet werkzaam waren in de rechtmatige uitoefening van hun bediening”. Dat wil zeggen: de politie was fout bezig.
De rechtbank geeft in zijn uitspraak weer wat Afriyie over dat onrechtmatige optreden heeft verklaard. Hij werd “uit het niets, zonder waarschuwing of reden, door iemand van achteren aangevallen. Daarbij werd hij beetgepakt, uit de groep getrokken en kreeg hij een hand om zijn nek. Naar eigen zeggen heeft hij geprobeerd zichzelf te bevrijden omdat zijn nek werd dichtgeknepen en heeft hij gedacht dat hij dood ging. Voorts zou hij geen adem hebben gekregen omdat de politieambtenaren doorgingen met het dichtknijpen van zijn nek.” De rechtbank vindt die verklaring “aannemelijk, nu deze voor een belangrijk deel steun vindt in de camerabeelden”. Die beelden tonen namelijk aan dat Afriyie “een paniekerige indruk maakt en een paar keer roept dat hij niet kan ademen, terwijl door de politieambtenaren het nodige geweld wordt gebruikt”.
Demonstratievrijheid
De rechtbank komt in zijn uitspraak ook nog op voor de vrijheid van meningsuiting en de demonstratievrijheid. De aanhouding van Afriyie en van zo’n negentig andere activisten tegen Zwarte Piet was “een ongeoorloofde inbreuk” op die vrijheden. “De rechtbank overweegt in dit verband dat het primair de taak en de bevoegdheid van de burgemeester is om telkens de afweging te maken of een demonstratie moet worden beëindigd, op grond van het bepaalde in artikel 7 van de Wet openbare manifestaties (WOM). Deze afweging zal telkens aan de hand van de concrete omstandigheden op het moment zelf moeten worden gemaakt. Daarbij is bovendien steeds het criterium of beëindiging op dat moment daadwerkelijk noodzakelijk is ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden, ingevolge artikel 2 van de WOM. Het feit dat wordt gedemonstreerd zonder de vereiste kennisgeving of in strijd met een door de burgemeester eerder gegeven beperking of aanwijzing is naar het oordeel van de rechtbank op zichzelf onvoldoende om een demonstratie te beëindigen.”
Met andere woorden: activisten tegen Zwarte Piet en ook andere demonstranten hebben geen toestemming van de overheid nodig wanneer ze gebruik willen maken van hun demonstratievrijheid. En een demonstratie mag niet zomaar worden beëindigd. Dat mag alleen “ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden”. Dat is een les die de burgemeester van Maassluis maar eens goed in zijn oren moet knopen, als op 12 november tijdens de nationale intocht van Sinterklaas in die stad gedemonstreerd gaat worden tegen het Zwarte Piet-racisme.
Het is het OM niet gelukt om Afriyie klein te krijgen en monddood te maken. Het is het OM ook niet gelukt om de beweging tegen Zwarte Piet onschadelijk te maken door een van de kartrekkers ervan te brandmerken als crimineel. Dat is tekenend voor de kracht, de strijdbaarheid en het doorzettingsvermogen van Afriyie zelf en van de vele medestanders om hem heen. De strijd tegen institutioneel racisme in Nederland gaat onverminderd voort.
Harry Westerink
(Hij werd “uit het niets, zonder waarschuwing of reden, door iemand van achteren aangevallen. Daarbij werd hij beetgepakt, uit de groep getrokken en kreeg hij een hand om zijn nek.)
Dit relaas van de arrestatie van Jerry Afriyie leest als een verhaal van de goede oude tijden van de DDR waar het staatsapparaat steeds het mond en keel van mensenrechtenactivisten probeerde dicht te knijpen.
Het is droevig gesteld met onze neoliberale machthebbers indien ze deze werkwijze direct overnemen. Veel beter is naar de burgers te luisteren en in overleg naar een oplossing te gaan zoeken.