Inspirerende aftrap van Rotterdamse campagne tegen dwangarbeid
Afgelopen maandag was er in de Rotterdamse Pauluskerk een inspirerende bijeenkomst van de lokale SP-afdeling over dwangarbeid: “Armoede in de 21ste eeuw, werken zonder loon”. Er waren rond de zestig mensen op afgekomen, waarvan een flink aantal van elders uit het land. De bijeenkomst was bedoeld als aftrap van een campagne van de partij tegen werken zonder loon, en na afloop bleken zich maar liefst dertig mensen te hebben aangemeld om mee te gaan doen aan acties in Rotterdam, gesteund door de SP, FNV en GroenLinks. Volgende week is meteen de eerste vergadering.
De avond werd voorgezeten door Tweede Kamer-lid Sadet Karabulut, die ook wel eens sprak op een actie van Doorbraak tegen dwangarbeid. Ze kondigde eerst onderzoeker Thomas Kampen aan die een praatje hield over verplicht vrijwilligerswerk, of “geleid vrijwilligerswerk” zoals hij prefereerde. Uit zijn onderzoek bleek dat zulk gedwongen gratis werk over het algemeen niet tot betaald werk leidde, en dat de overheid dus beter kon stoppen met dat beleid. En, zo gaf hij ook aan, datzelfde geldt in nog sterkere mate bij werken zonder loon in de commerciële sector. De overtuigende conclusie van zijn onderzoek luidde dus: werken zonder loon wérkt niet. Toch zou je kunnen zeggen dat het beleid op een andere manier bekeken juist wél werkt: een belangrijk doel van al het reïntegratiegeweld is immers vooral ook de disciplinering van baanlozen en het angst aanjagen van mensen die nog wel betaald werken. De onzekerheid, angst, teneergeslagenheid en hopeloosheid die we zien bij de meeste baanlozen getuigen van het succes van dat beleid.
Verdringing
Het is goed om te zien dat de SP zich, na de FNV, ook actiever gaat inzetten tegen werken zonder loon. Karabulut kondigde meteen vergelijkbare bijeenkomsten aan in Zoetermeer en Groningen, en ze zei dat er later mogelijk nog meer zouden volgen. We zijn benieuwd of ze ook naar Amsterdam en Leiden gaat komen, waar de partij deelneemt in gemeentebesturen die toch dwangarbeid opleggen. In de Tweede Kamer werkt ze ondertussen aan een voorstel om scherper te omschrijven wat nu precies onder verdringing valt, want verdringen van betaalde banen mag officieel niet van staatssecretaris Jetta Klijnsma. Zo’n preciezere omschrijving is inderdaad hard nodig, want de definities die veel gemeenten nu hanteren, zijn zo vaag en boterzacht dat verdringing in hun ogen feitelijk nauwelijks kan voorkomen. En zodoende kunnen ze dwangarbeiders ongestraft jarenlang productiewerk laten doen. Dat moet simpelweg wettelijk verboden worden. Tegelijk is wat ons betreft ieder uur gedwongen onbetaald werken in principe verdringing. Zo’n voorstel tegen verdringing kan voor ons dus heel eenvoudig te formuleren zijn: het is vanaf vandaag strikt verboden voor gemeenten om bijstandsgerechtigden gedwongen zonder loon te laten werken. En iedereen die daartoe eerder wel gedwongen werd, krijgt alsnog het achterstallig loon uitbetaald.
FNV
Namens de FNV kwam vice-voorzitter Ruud Kuin aan het woord. Naast Karabulut dus nog een landelijke zwaargewicht op de bijeenkomst, wat maar aangaf hoezeer de SP en de FNV de dwangarbeid steeds serieuzer aan het oppakken zijn. Kuin hield een strijdbaar praatje, zoals we van hem gewend zijn. Hij maakte heel duidelijk dat de vakbond ook een vakbond van werklozen wil zijn. En dat hun situatie iedereen aanging. “Want werken zonder loon drukt de prijs van de arbeid en daar hebben we ook last van bij de cao-onderhandelingen, bijvoorbeeld in de post en de zorg”. Halverwege zijn toespraakje zei hij: “Ze hadden het altijd over werken met behoud van uitkering. Nee, sodemieter op! Je moet werken zonder loon, dat is het punt!” Dat was een belangrijk punt dat hij maakte, maar hij trok zijn kritiek op dwangarbeid helaas niet ver genoeg door. Want uiteindelijk is het niet zozeer het werken zonder loon op zich dat een probleem vormt, want dat doen heel veel vrijwilligers altijd al. Het gaat om het gedwóngen werken zonder loon.
Benoem je dat niet voortdurend heel nadrukkelijk, dan loop je een groot risico de plank volkomen mis te slaan. Zo bleek ook bij Kuin: “Bijstandsgerechtigden doen soms hetzelfde werk”, zei hij, “maar moeten dan een lager loon accepteren”. Ja, een uitkering is inderdaad lager dan een loon, maar het ís feitelijk natuurlijk helemaal geen loon. Door steeds uitsluitend te praten in termen van “lager loon” en “werken zonder loon” verdwijnt het repressieve karakter van dwangarbeid uit beeld. Dwangarbeiders krijgen een uitkering, als ze niet gekort worden om de een of andere flauwekulreden, en staan bloot aan het regime van Sociale Zaken met z’n huisbezoeken, het volledig gebrek aan privacy, enzovoorts. Een regime dat geen arbeider zou accepteren, en terecht!
De FNV lanceerde vorig najaar op een bijeenkomst in Tilburg een campagne tegen werken zonder loon, om te beginnen in zes steden. Men verkondigde toen met veel tamtam dat de FNV daar voor 1 mei dit jaar de dwangarbeid zou afschaffen, en dat men daarna met de ervaring en kracht die dan opgebouwd zou zijn, andere steden zou gaan aanpakken. Wij vonden die doelstelling destijds, vanuit onze eigen ervaringen, nogal optimistisch, maar we hebben de campagne waar we konden als relatief kleine club natuurlijk solidair gesteund. In zijn praatje afgelopen maandag bevestigde Kuin weer dat de bond in zes steden actief is, en dat men daardoor nauwelijks mogelijkheden heeft om ook elders nog actief te worden tegen werken zonder loon. “Maar”, zo zei hij, “de situatie is in Rotterdam redelijk dramatisch en daarom moeten we ook hier gewoon aan de bak. En zelfs met een fractie van de veertigduizend bijstandsgerechtigden hier kunnen we al flinke indruk maken in de raad en op straat.”
Evalueren
Een belangrijk en goed besluit, denken wij, maar het is niet helemaal duidelijk hoeveel de FNV echt aan de lokale acties zal kunnen bijdragen. Op de bijeenkomst kwamen namelijk geen lokale FNV-ers aan het woord, en het was niet duidelijk of die überhaupt aanwezig waren. En wat voor ons best teleurstellend was: Kuin repte met geen woord over de niet gehaalde doelstelling van 1 mei. Het zou echt nuttig geweest zijn om te horen waarom die nog niet gehaald is. Van een korte evaluatie zouden we allemaal wat kunnen leren. Doorbraak rapporteert om die reden ook altijd open en eerlijk over onze successen en minder geslaagde activiteiten. Nou ja, gelukkig kwam Kuin in Rotterdam niet met zo’n over-the-top doelstelling aanzetten, want dat zou de geloofwaardigheid van de bond geen goed doen.
Gelukkig kwamen er naast de landelijke bobo’s ook een aantal lokale deskundigen en ervaringsdeskundigen aan het woord. In korte tijd kwamen er weer heel wat schandalige voorbeelden langs van dwangarbeid. Tomaten plukken, koffers sjouwen, inpakken bij Albert Heijn, hotelkamers schoonmaken, werken met asbest, post sorteren, papier prikken, enzovoorts. Iemand moest gedwongen voor zijn uitkering precies hetzelfde werk doen waar zijn collega’s 1.700 euro voor kregen. “Het werk is er dus gewoon, dit is dus pure verdringing”, zei hij. Een software ingenieur “mocht twee keer papier prikken” voordat zelfs maar besloten werd of hij in aanmerking kwam voor een uitkering. Zijn ervaring: “Het is bewust vernederen, puur straffen en mensen afschrikken”.
Meedoen!
We hopen dat campagne in Rotterdam snel van de grond gaat komen. Het zal niet gemakkelijk zijn, dat weten we uit ervaring, en daarom roepen we alle baanlozen in Rotterdam op om mee te doen. Misschien vind je net als wij de SP en de FNV eigenlijk niet principieel genoeg, maar zij zijn wel degenen die nu tenminste in Rotterdam iets op gang proberen te brengen, en het is goed om daarbij te zijn en er een bijdrage aan te leveren.
Eric Krebbers
“Zo’n preciezere omschrijving is inderdaad hard nodig, want de definities die veel gemeenten nu hanteren zijn zo vaag en boterzacht dat verdringing in hun ogen feitelijk nauwelijks kan voorkomen.”
Het kan beter boterzacht blijven, dan blijft er ruimte voor discussie en vaagheid en kun je dwangarbeid helemaal om zeep helpen. Stel, dat de Thuisazorg helemaal afgebroken wordt en er een criterium is, dat de arbeid 5 jaar niet in betaalde vorm heeft mogen voorkomen. Dan kun je vrij simpel alles afbreken en in dwangarbeid omzetten. Of in al bestaande gevallen: stel, dat je gedwongen wordt om stationschef te spelen of perronopzichter. Het algemene criterium moet mijns inziens blijven, dat alle verrichten van een taak, waar een ander profijt van heeft, waar er sprake is van een gezagsverhouding en waar het als tegenprestatie voor de bijstandsuitkering wordt gezien, dwangarbeid is. Wat reguliere arbeid is, wordt in een marktsituatie bepaald en niet door ambtenaren. Als ik iemand wil aanstellen, die mijn kat moet vlooien, dan is dat marktconforme arbeid en mag de gemeente geen gratis kattenvlooiers aanstellen.
Goed stuk, Eric! Goede aanvulling / precisering, Vilseledd!
Ik was er ook bij en wil me alsnog aanmelden voor het actie committe
Goed nieuws! Het beste kan je dan contact opnemen met de SP in Rotterdam, zie http://rotterdam.sp.nl/contact
Vilseledd: Er bestaan maar twee soorten werk: betaald werk en vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk is iets wat je uit eigen beweging in je vrije tijd doet. Werk wat verplicht is, is nooit vrijwillig – dus moet CAO-loon danwel minimumloon betaald worden.
En het is óf leren óf werken. Leren doe je voor een diploma, zodra je daarbij productieve arbeid verricht moet dat betaald zijn: bijvoorbeeld de BBL stage, die uit vier dagen normaal betaald werk en één dag school bestaat.
De rest is flauwekul. Als bij een volgende kabinetsformatie één minister extra aangesteld wordt dan was die vacature een aantal jaren niet betaald vervuld geweest, maar het wordt nooit een vrijwilligersbaan.
In de stad waar ik woon is een winkel, die eerst een kringloopwinkel was, waarvan de opbrengsten naar een goed doel gingen. Toen ik er laatst was vroeg ik wat het huidige goede doel is. Antwoord: het huidige goede doel is het feit dat zei mensen aan het werk zetten, die een uitkering hebben……
Ze krijgen dus gratis spullen, gratis werkkrachten en de winst gaat vervolgens allemaal naar het management. Zo betalen winkeliers dus indirect hun eigen concurrentie.
Iets dat verplicht is, is niet vrijwillig, de definitie van vrijwillig is dat het niet verplicht is hahahha. Maar de vvd en de pvvda hbben dus een nieuw begrip uitgevonden, de vrijwillige dwang. We leven in de democratie van de contradicties.
De overheid vangt mensen op die niet productief genoeg zijn in de ogen van bedrijven. Grote bedrijven moeten om hun marktpositie te waarborgen goedkope en goede werkkrachten hebben. Oudere mensen en mensen die wat minder productief zijn, omdat ze bijvoorbeeld minder sterk zijn, willen ze liever niet. De overheid neemt deze mensen over, door ze een bijstand uitkering te geven, zodat de bedrijven alleen de beste werknemers hebben en ze tegelijk geen destabiliserende armoede hebben. Dit creert wel scheve ogen, omdat de werkende mensen ongeveer even veel verdienen, als de mensen in de bijstand, waardoor onderlinge solidariteit dus ook gebroken word, wat uiteindelijk ook in het belang van de bazen is.
Maar nu heeft de overheid een nieuwe constructie bedacht waarin mensen dus vervolgens nog voor die bedrijven kunnen werken, voor niets. Zo betaald de bevolking dus via belasting de werkkrachten van de bedrijven. Zo zijn we dus van bijstand naar feodalisme gegaan, doordat de mensen in de bijstand verplicht moeten werken. De bevolking betaald mee aan het succes van grote bedrijven, onder dwang van de overheid, doormiddel van belastingen
Als mensen hun eigen werk in handen hadden en zichzelf zouden organiseren, zouden mensen niet constant buiten de boot vallen. In een economie die meer gebaseerd zou zijn op vrije organisatie van individuen, zouden we geen bazen meer hebben, die een groot gedeelte van de mensen uitsluiten en vervolgens alle winst opslokken. Een economie die niet gebaseerd is op overproductie, maar vraag en aanbod, zou onder veel minder druk staan en meer mensen zouden productief kunnen zijn.
Bart Louwman. Ik ben het 100 procent met jou eens! Men verzint allerlei synoniemen voor arbeid om het maar niet te hoeven betalen en op die manier het minimumloon te ontduiken. Schandalig is het. Pure uitbuiting van mensen! Hun bestaanszekerheid wordt op die manier afgenomen. Hun toekomstplannen ook. Wat ik daarbij ook heel erg vind is dat mensen tegen elkaar worden uitgespeeld door de staat. Zo heb ik sinds kort een vriendin die met een WSW indicatie op een sociale werkplaats werkzaam is. Zij werkt 24 uur per week daar voor 800 euro en mag daarbij haar Wajong uitkering ook gewoon behouden. In totaal komt zij zo ongeveer op meer dan 1600 euro per maand uit voor 24 uur per week werken. Zij woont bovendien met haar vriend samen dus dat salaris komt er ook nog eens bij. Dus op haar is de kostendelersnorm niet van toepassing. Terwijl de sociale dienst mij met behoudt van mijn bijstandsuitkering ook wil laten werken op diezelfde sociale werkplaats. Om te beginnen voor 16 uur per week, langzaam oplopend naar 32 uur per week. Dat zou dus betekenen dat ik dan op een gegeven moment 32 uur per week daar werk voor zo ongeveer 750 euro per maand. En als ik wil gaan samenwonen dan krijg ik te maken met de kostendelersnorm want ik blijf onder het bijstandsregime vallen. En dat alleen maar omdat ik geen WSW indicatie heb. Sterker nog, toen ik werkzaam was bij de belastingdienst in het verleden werkte ik 36 uur per week voor 1140 euro per maand. Dus zelfs toen had ik nog minder loon dan die vriendin van mij die een WSW indicatie heeft met een Wajong uitkering erbij. Nu ben ik niet zo stom om in de val te trappen dat ik mezelf uit laat spelen tegenover andere mensen. En jaloers ben ik ook niet aangelegd. Maar laten we eerlijk zijn. Dit soort dingen kloppen voor geen meter. Het lijkt wel een bestraffing van de staat omdat ik toevallig wel gezond ben. Dit is toch te gek voor woorden! En nogmaals ik misgun het andere mensen niet dat ze het goed hebben. Integendeel zelfs. Dus daarom zeg ik het niet. Maar krom is het wel. En gemeen ook. Dit slaat echt helemaal nergens meer op!
Je bent niet jaloers en wil je niet laten uitspelen tegen elkaar, Raven. Maar dat laatste is precies wat je wel degelijk doet in je brief. De machthebbers bij staat en kapitaal lachen zich rot, dat die armoedzaaiers onderling hun rotcentjes aan het vergelijke zijn terwijl ze zichzelf honderden en soms wel duizenden keren zoveel toeëigenen van waar andere mensen voor gewerkt hebben.
Ik zou mijn positie nooit zo afzetten tegen andere mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Ik zou zeggen: ik krijg een uitkering en een gemiddelde bankier krijgt soms duizend keer zoveel. En die is mede-verantwoordelijk voor het verzieken van de economie en de ecologie voor iedereen. Of vergelijk je met een andere bedrijfsdirecteur die ook duizend keer zoveel krijgt, werkt die duizend keer zo hard? Daar gaat het om!
@Raven:
Dat is ook niet helemaal waar, met wat je verdient, wordt wel degelijk in rekening gebracht met je Wajong. Daar zijn speciale tabellen en formules voor. Op http://www.uwv.nl/particulieren/systeem/diversen/popup.aspx?id=373506 staat een rekenhulp voor als je de nieuwe Wajong (Wajong toegekend vanaf 2010) hebt en je werkt in deeltijd. Op http://www.uwv.nl/particulieren/systeem/diversen/popup.aspx?id=373507 staat een rekenhulp voor als je de oude Wajong ((Wajong toegekend voor 2010) hebt en je werkt in deeltijd.
Beste DRM. Ja dat leek mij ook al wat jij zegt. Maar zij bleef toch echt volhouden dat ze haar Wajong erbij mocht houden. Ik vond dat ook vreemd. @Eric. Ik ben het eens met wat jij zegt hoor. Dat mensen aan de onderkant van de samenleving hun rotcentjes met elkaar vergelijken heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat wij in een klassenmaatschappij leven. In de UK geeft men dit gewoon grif toe. In Nederland doet men net alsof iedereen gelijk is en gelijke kansen heeft. Dat is niet zo. Ook hier in Nederland hebben wij een klassenmaatschappij. Ik, als bijstandsgerechtigde, zal niet gauw samen met een directeur op een bankje in het park onze centen zitten te vergelijken. Dit gebeurd gewoon niet. In het hypothetische geval dat dit wel gebeurd dan zou ik mezelf daar niet eens bij op me gemak voelen. Ik zou geen binding voelen met zo’n directeur en niet de behoefte voelen onze centen met elkaar te vergelijken. Je weet zelf ook dat in het hele land bijstandsgerechtigden met behoudt van hun uitkering op sociale werkplaatsen samen staan te werken met mensen die een WSW indicatie hebben. Waarbij de bijstandsgerechtigde dan denkt waarom krijgt mijn collega het minimumloon of meer en ik niet? Waarom val ik onder het regime van de bijstand en mijn collega niet? We doen toch hetzelfde werk. Dat zet kwaad bloed bij de mensen. Men ervaart dit als onrecht. Wat het feitelijk gezien ook is. En ja, in vergelijking met de salarissen van directeuren gaat het inderdaad om een verschil van kleine rotcentjes. Echter voor iemand die toch al aan de onderkant van de samenleving zit kan 400 of 500 euro per maand meer een wereld van verschil uitmaken. Daarbij besef ik heel goed dat je dit onrecht niet af moet reageren op de WSW-ers. Het zijn immers de directeuren en de overheid die deze tweedracht zaaien onder de mensen. De bekende verdeel en heerspolitiek. Daarom moeten we bij de strijd tegen de dwangarbeid de pijlen naar boven richten en niet op elkaar. Daar heb je volledig gelijk in.
Duplo verwoordt het uitstekend met de zin waarin hij zegt dat de onderlinge solidariteit verbroken wordt wat dus ook weer in het belang van de bazen is.
“Om te beginnen voor 16 uur per week, langzaam oplopend naar 32 uur per week. Dat zou dus betekenen dat ik dan op een gegeven moment 32 uur per week daar werk voor zo ongeveer 750 euro per maand. En als ik wil gaan samenwonen dan krijg ik te maken met de kostendelersnorm want ik blijf onder het bijstandsregime vallen. ”
Raven, doen wat Paul vaker gezegd heeft: de gemeente wijzen op de arbeidsrechtelijke verplichtingen als loon betalen en weigeren, nadat ze aangegeven hebben, dat er geen loon betaald wordt. Verder aangeven, dat je je beschikbaar houdt mochten ze tot inkeer komen en wel loon betalen. Arbeid zonder loon valt namelijk niet onder de definitie van algemeen geaccepteerde arbeid.
Hoi Vilseledd: Ik ben gelukkig ternauwernood aan de dwangarbeid ontsnapt door mezelf overspannen te melden. Maar ben het met jou eens dat het advies van Paul verreweg te prefereren is. Het advies van Paul geeft een duidelijk signaal af naar zowel de overheid alsook naar de werkgevers. En dat is hard nodig in deze tijd waarin het risico op misbruik van bijstandsgerechtigden voortdurend op de loer ligt.
En waarom eist de uitkeringsgerechtigde dan niet eens een normaal loon???? Dat recht heb je. Sterker het is een plicht want doe je het niet heb je nergens recht op.
Het is een onrecht wat men zelf kan stoppen door een loon te eisen i.p.v. alles maar te accepteren en je bang laten te maken. Want die angst word heel snel uitgebuit en dat is precies wat nu op een steeds groter wordende schaal gebeurd. Op het moment dat mensen eisen dat er normaal betaald word voor het te verrichte arbeid en het desnoods afdwingen bij een rechter, schop je de participatiewet zo de prullenbak in en geef je ook een heel duidelijk signaal af aan de werkgevers en de overheid dat je niet met je laat sollen.
Sprak onlangs een aspirant ondernemer. Die zonder blikken of blozen zei met werklozen via de gemeente te willen werken, om met de subsidie de huur te kunnen betalen. Niets over een ideaal mensen verder te helpen… 🙂
“Want die angst word heel snel uitgebuit en dat is precies wat nu op een steeds groter wordende schaal gebeurd. ”
En dan heb je ook nog eens voor een prikkie rechtsbijstand; ik snap het ook niet, Paul. En veel dingen kun je met simpel googlen vinden. En nooit je tegenpartij om juridisch advies vragen. Als je aan je bijstandsconsulent vraagt: “Mag dat zo maar?” dan zegt die uiteraard: “Natuurlijk.”
In mijn perceptie is het statism, om te denken dat je recht hebt op iets, gefaceliteerd door de overheid. Je hebt recht op de gestolen goederen van de overheid ? Je hebt recht op het geld van een ander ?
Ok ik geef toe, dit klinkt bot en rechts en ik zal het even nuanceren.
Het probleem ligt niet bij de mensen, maar bij het systeem en de mechaniek van het systeem
Ik ken mensen met een uitkering, die daarnaast allerlei vrijwilligerswerk doen, dat de samenleving ten goede komt. Ze doen werk en krijgen daar geld voor, voor wat hoort wat en daar heb ik dan geen enkel probleem mee. Ze doen wat voor de samenleving en ze krijgen geld van de samenleving terug, misschien via een ander soort constructie, maar so be it. Je hebt ook mensen die een uitkering hebben en die besteden aan het roken van jointjes, dan vind ik het al wat lastiger worden. Ik kende een persoon, die ik erg walgelijk vond en die in al zijn arrogantie van een bijstand leefde, al 20 jaar ofzo, terwijl hij makkelijk kon werken. Dan heb ik zoiets van, ik wil grote bedrijven niet subsidieren, maar ik wil ook niet random klootzakken subsidieren, die vervolgens niet eens aardig tegen mij zijn. Ik wil de mensen om me heen helpen, waarvan ik de situatie ken en die ik ook daadwerkelijk mag. Ik wil niet mensen helpen die ik niet ken, of die ik niet eens mag. De overheid dwingt op deze manier solidariteit af. Vervolgens gebruiken ze die afgedwongen solidariteit nu, om het kapitaal te spekken. Dubbel vies dus.
Ik wil niet de vvder zijn, die vanuit een soort bekrompen arbeidersethos redeneerd, maar toch klopt er iets niet helemaal.
Je hebt twee keuzes : je rug breken in een fabriek, of gratis geld krijgen van de overheid. Klote voor de belastingbetaler, dat jij van hen leefd, maar als het alternatief is, je rug breken, dan snap ik zeker wel dat mensen voor de bijstand kiezen . O Ik ken genoeg mensen die zoiets hebben van, ik heb talenten, die ik niet kan kapitaliseren, maar ik wil ook niet mijn leven verpesten aan loonslavernij, nou dan kies ik maar voor bijstand. Heel erg begrijpelijk. Niet alle talenten zijn verkoopbaar in het kapitalisme, dus mensen moeten al gauw hun arbeid gaan verkopen, die niets opleverd. Vanuit zelfrespect kiezen ze dan de bijstand, in de hoop dat ze hun talenten ooit wel beschikbaar kunnen stellen.
Kortom ik heb gemengde gevoelens over bijstand.
We moeten terug naar een systeem buiten de staat om. Waar mensen de staat niet nodig hebben voor geld, of werk, waar de mensen de corporaties niet nodig hebben voor werk. Waar we samen werken, buiten staat en kapitaal om, waar de markt zich buiten het kapitaal om vormt, gemoduleerd naar de behoeftes van de mensen, niet de behoeftes van shareholders.
Zo zeg hier lees ik me nogal wat! Een heel verhaal waarvan ik me afvraag hoe realistisch het is? En wat een vooroordelen ook weer ten aanzien van de bijstandsgerechtigden. Om te beginnen ken ik ook mensen die werken en die jointjes roken. Sterker nog, ik ken ook werkenden die in de wiethandel zitten. Ik ken zelfs een persoon die een witte legale baan heeft bij een bedrijf dat potgrond verkoopt voor de wiethandel. En die persoon heeft nog een dik salaris ook. Want een wietplantage runnen mag dan verboden zijn in Nederland, producten produceren voor diezelfde wiethandel is zo legaal als maar zijn kan. Dat is Nederland op z’n smalst zeg maar. Dus nu mag jij weer beginnen over die jointjes. Daarnaast ken ik mensen die vanwege een ziekte WAO genieten en in de nacht in de wietteelt werken. Maar ja, bij een WAO uitkering worden zelden vraagtekens geplaatst. Men werpt liever de speer op een bijstandsgerechtigde (en ja, ook als deze mensen zeer netjes en braaf zijn!). Dit was even mijn reactie naar aanleiding over het jointjes verhaal. En dan krijgen we het tweede punt. Ook ik ken mensen die werken en die ik niet mag bijvoorbeeld omdat ik ze arrogant of ordinair vind. Moet ik deze mensen dan ook maar meteen hun baan misgunnen? Ten derde is in de bijstand zitten zelden een vrijwillige keuze. Dat iemand kan werken wil nog niet zeggen dat iemand ook een baan vindt. Dat zijn twee verschillende zaken. Je kan zo gezond zijn als een vis, maar toch niet aan een baan kunnen komen. Bijvoorbeeld omdat de werkgever jou al te oud vindt. En geloof me, je bent tegenwoordig al snel te oud. Even voor alle duidelijkheid. Ik kies niet voor de bijstand uit zelfrespect of omdat ik mijn talenten te goed vindt voor een bepaalde functie. Nee, ik kan daadwerkelijk geen baan meer vinden omdat ik al boven de 40 ben en dan wil men jou niet meer. Zo simpel is het. En tijdelijke baantjes brengen mensen vaak nog meer financieel in de problemen. Verder zeg je dat je mensen kent die vrijwilligerswerk doen en daar geld voor krijgen. Ook al een raar verhaal. Wat bedoel je daarmee? Dat onder dwang vrijwilligerswerk moeten doen een correcte zaak is? Nou daar ben ik het niet mee eens. Tijdens mijn werkzame leven heb ik meebetaald aan de bijstand en nu “geniet” ik daarvan omdat ik geen andere keuze heb. Denk jij nou echt dat ik uit eigen vrije wil van amper 800 euro in de maand rond wil komen? En dan je laatste alinea is voor iemand die zo rechts denkt als jij wel een erg utopische gedachtegang. Ik ben links maar zelfs ik snap dat we niet buiten de staat, geld en werk om kunnen. Zo is onze samenleving nou eenmaal. Maar ja, misschien moet ik niet teveel verwachten van iemand die als schuilnaam zichzelf Keffie van Okkelendaal noemt.
@KEFFIE VAN OKKELENDAAL
Je denkt zo van je krijgt geld. Doe iets terug voor je bijstand. Een bijstand is een recht. Als je wilt dat mensen werken, dan moet je het minimumloon betalen. De overheid moet dan vrijwilligerswerk veranderen in een contract met minimumloon.
TJa ik wist wel dat het bozige reacties zou opleveren mijn verhaal, maar ik wilde het niet anders verwoorde dan ik er echt over denk.
Ik zeg niet dat alle mensen in de bijstand verschrikkelijke parasieten zijn en dat ze het allemaal niet verdienen etc. Het gaat mij meer om het systeem dat in mijn perceptie als een zeef werkt voor het kapitaal. De staat die het kapitaal helpt, door minder productieve mensen af te kopen. Tuurlijk gun ik iedereen een bestaansminimum, daar gaat het niet om, het gaat me erom dat heel veel mensen aan de kant gezet worden, die eigenlijk gewoon productief zouden kunnen zijn. Niet voor een bedrijf, maar voor zichzelf.
Wat betreft de joints. Het gaat erom dat ik mensen heb gekend, die konden werken, maar dat niet deden, omdat ze door de samenleving gesubsidieerd werden. Handige contacten met ambtenaren, slimme inzichten in de regels en ze hadden een aardig inkomen. Ik sta niet voor het soort links, dat de staat ziet als het verheven orgaan, dat mensen geeft waar ze recht op hebben. Je hebt pas recht op iets, als mensen je het ook vrijwillig geven. Joints of geen joints, daar gaat het me dan niet om.
Die mensen die jij niet aardig vind en ordinair, die wel werken, die bekostig jij niet. Dat is dus een ander verhaal. Ik vind heel veel mensen akelig, maar ik heb niets met die mensen te maken. Als je iemand niet mag, maar je bekostigd hem wel, dan zit er iets fundamenteel scheef.
Dan op het verhaal van de leeftijd. Daar heb je zeker gelijk in, dat heb ik even over het hooft gezien. Mensen die ouder zijn dan dertien, worden inderdaad niet aangenomen, om de kosten maar te drukken. Alleen de goedkoopste krachten komen aan het werk. De overheid heeft het vervolgens over doorzettingsvermogen en dat je alles kan bereiken, als je maar wilt, maar dat is natuurlijk een naief, neo-liberaal sprookje.
Dan de laatste kwestie. Dat wat jij een raar verhaal vond. Ik ken iemand die bijstand heeft, maar wel vrijwilligers werk doet. Ja die persoon doet zover ik weet werk uit vrije wil. Niet opgelegd door iets of iemand. Dan is het ook echt vrijwillig, zodra de staat zich er in mengt, dan is het niet meer vrijwillig. Dat vind ik een goede constructie. Iemand is veertig, word niet meer aangenomen door bedrijven, krijgt een uitkering en doet vervolgens uit eigen beweging iets voor voedselbanken ofzo. Dan vind ik het een sterk verhaal. Al is het maar een klein gebaar.
zeker heel veel bijstand mensen hebben het geld echt nodig, sommige vallen tussen wal en schip van de maatschappij, maar er zitten ook zeker uitbuiters bij, die het systeem misbruiken.
Het feit dat mensen van 40 niet aan het werk komen, heeft niet met die mensen te maken, maar met een systeem van overproductie en concurrentie. Kapitalisme maakt dat een heleboel mensen buiten de boot vallen. De staat is het orgaan dat kapitalisme vervolgens in staat houd, door bijvoorbeeld die uitvallers een plek te geven in de maatschappij. De staat zal altijd alles doen om het kapitalisme in stand te houden, dus ook dat. De meeste mensen gebruiken het op een verantwoorde manier, maar er zitten ook zeker wel mensen tussen die het misbruiken.
dat is mijn mening
Kleffie van Okkelendaal, ik heb je reactie ook zitten lezen en je insteek is het libertarisme. Werkloosheid en uitkeringsafhankelijk is inderdaad een gevolg van een te zware overheid. Ook is het met name de overheid, die het reserveleger in stand wil houden in samenwerking met het grootbedrijf (corporatisme, abusievelijk ‘kapitalisme’ genoemd door vele linksgeorënteerden). Waar ik niet in meega, is, dat de meeste mensen willens en wetens voor de bijstand zullen kiezen. Met een simpele vraag kun je dat testen: “Wil je dan ruilen?” De meeste werkers willen voor een paar 100 euro minder niet de ‘vrijheid’ kopen om de hele dag ‘jointjes te kunnen roken’ en ‘op de bank te kunnen zitten’. Werkers willen alleen maar afgeven op de laag net onder hen, omdat ze niet tegen hun bazen durven, die hun de hele dag in een cubiclekantoor of kantoortuin onder de duim houden. Een vrijwillige gang naar de bijstand doet echter bijna geen werknemer, omdat ze drommels goed weten, dat dat vervelende verplichtingen als sollicitatie, controlezucht en tegenwoordig dwangarbeid met zich meeneemt. Dit naast de dwangarbeid, die al langer bestaat in de vorm van reïntegratie.
“Je hebt recht op de gestolen goederen van de overheid ?”
Als je dat als stelen ziet, dan moet je voor 0% belasting zijn. 3% belastingdruk om een rechterlijke macht in stand te houden betekent, dat je moet ‘stelen’. Veel libertariërs hebben het vaak over vrijwillige overeenkomsten op contractbasis. Als ik dan vraag hoe het wettelijk kader in stand moet worden gehouden en hoe gehandeld moet worden bij geschillen, heeft men het over ‘privérechtbanken’. Mij is echter onduidelijk, hoe je dan iemand zonder geweld zo gek krijgt zich neer te leggen bij de uitspraak van de ‘privérechtbank’, die de beklaagde dan kiest. Denk je niet, dat werkgevers nog meer dan nu, hun reet zullen afvegen met een dergelijk vonnis? Een zekere mate belasting zal altijd nodig zijn. Zelfs de VVD, die je hier aanhaalt, ziet de noodzaak daarvan in.
“Tuurlijk gun ik iedereen een bestaansminimum, daar gaat het niet om, het gaat me erom dat heel veel mensen aan de kant gezet worden, die eigenlijk gewoon productief zouden kunnen zijn. Niet voor een bedrijf, maar voor zichzelf.”
Dat bestaansminimum kun je zien als een schadeloosstelling en eigenlijk mag je blij zijn, dat ze zich voor die habbekrats laten afkopen. Peter R. de Vries komt niet voor minder dan € 2.500 een kwartiertje praten bij Pauw. Graaiers aan de top zeuren, als ze onder of zelfs op de Balkenendenorm worden gehouden. Op de vraag, waarvoor ze dat geld dan allemaal nodig hebben, blijft het stil. Politici declareren een broodje in werktijd gegeten. Als een bijstandsgerechtigde een beroep doet op de regeling voor sociale en culturele voorzieningen, vallen voedsel en reiskosten erbuiten. Terecht, want iedereen behoort eten te betalen uit zijn loon of uitkering voor levensonderhoud.
Veel mensen met een gezond lijf staan inderdaad langs de kant. Met de volgende zin ga je de mist in, namelijk, dat die dan maar een bedrijf moet beginnen. Sommigen doen dat inderdaad. Van wat ze vervolgens aanbieden spat de wanhoop af. Het goede zakelijk idee zou de basis moeten zijn voor een bedrijf, niet iemands werkloosheid. Er zijn te veel lifecoaches, duizendpoten, ‘board members’, die eigenlijk weinig anders aanbieden dan hun talenten zonder enige samenhang of zonder de vraag, of er iemand op zit te wachten. Deze mensen zijn beter af met een gewone baan, waarin ze zich kunnen concentreren op waar ze goed in zijn, zonder dat ze zich zorgen hoeven maken, of er genoeg inkomen is deze maand en dat ze nodig weer met acquireren moeten beginnen. De meeste ZZP’ers hebben er een hekel aan; die willen hun vak uitoefenen.
Behalve de ‘uitkeringstrekker’ wordt ook de ‘loontrekker’ in een kwaad daglicht gesteld. Volgens Pim Fortuyn was een werknemer iemand, die niet zelf zijn broek kon ophouden. We hadden geen wérknemers, maar óndernemers nodig volgens hem.
“Die mensen die jij niet aardig vind en ordinair, die wel werken, die bekostig jij niet.”
Ook salarissen van werkende mensen worden door anderen opgebracht. Dan kun je zeggen: “Maar je kunt kiezen om bij een andere ondernemer te kopen,” maar zoveel keus heb je in werkelijkheid niet. Er zijn vier zorgverzekeraars, drie grootbanken en wat kleintjes, zo’n tien supermarktconcerns, die niet allemaal in je buurt een filiaal hebben en wat belangrijker is: ze volgen allemaal min of meer hetzelfde beleid, i.e. de top rijkelijk belonen en de gewone medewerkers en leveranciers uitknijpen.
“De overheid heeft het vervolgens over doorzettingsvermogen en dat je alles kan bereiken, als je maar wilt, maar dat is natuurlijk een naief, neo-liberaal sprookje.”
Zover ben je gelukkig dan wel. Met 600.000 werklozen en 100.000 vacatures blijven er 500.000 over. Als ik 100.000 van die 500.000 ‘doorzettingsvermogen’ ga leren, komen er misschien 50.000 aan de slag, maar dat betekent, dat er 50.000 nieuwe werklozen bijkomen. De overheid heeft overigens volgens een nog idioter systeem gewerkt in sommige gemeenten, te weten de ‘zittende’ taxichauffeurs ontslaan om bijstandsgerechtigden ‘een kans’ te geven ‘werkervaring’ op te doen. De pas ontslagen medewerkers hadden immers nog recente werkervaring en ‘werknemersvaardigheden’, de nieuwe deden ze op, dus het resultaat had moeten zijn, dat iedereen aan het werk zou komen. Uiteraard is het niet gelukt, want de behoefte aan taxivervoer verdubbelt natuurlijk niet ineens. En met zijn ‘werknemersvaardigheden’ hoeft een ontslagen chauffeur niet bij een winkel of kantoor aan te kloppen. Werkgevers kijken niet naar werknemersvaardigheden – die dingen, die sociale diensten noemen, spreken vanzelf – maar naar diploma’s en relevante werkervaring.
“Dat vind ik een goede constructie. Iemand is veertig, word niet meer aangenomen door bedrijven, krijgt een uitkering en doet vervolgens uit eigen beweging iets voor voedselbanken ofzo. Dan vind ik het een sterk verhaal. ”
Ik vind het eerlijk gezegd triest en zal ook nooit tegen zo iemand zeggen: “Goed, dat je het doet,” maar zal eerder zijn ogen openen voor de verderfelijkheid van een systeem, dat fatsoenlijke banen opheft en ze tot vrijwilligerswerk maakt. Het heeft immers ook gevolgen voor die persoon op de huwelijksmarkt, de woningmarkt, zijn verdere sociale contacten, wat weer neerslaat op de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Daarnaast is veel van dat vrijwilligerswerk ook in de armoedesfeer en zit de gemeente hoe dan ook altijd aan tafel bij deze vrijwilligersorganisaties. Net als bij uitkeringsgerechtigden laten gemeenten de vrijwilligersorganisaties, die vrijwillig het gewilde regime opleggen aan de uitkeringsgerechtigden met rust en hoeven de vrijwilligers niet met urenbriefjes bij hun coördinator te gaan leuren.
“zeker heel veel bijstand mensen hebben het geld echt nodig, sommige vallen tussen wal en schip van de maatschappij, maar er zitten ook zeker uitbuiters bij, die het systeem misbruiken.”
Vaak is dat ‘uitbuiten’ de buitenkant, omdat geen mens natuurlijk graag slachtoffer is. Kijk je diep in hun hart, dan zijn ze er niet blij mee. Zoals gezegd ben je niet alleen afgeschreven voor werk, maar ook voor het betrekken van een leuk eigen huisje en in veel gevallen voor de huwelijksmarkt. Relaties worden wel aangegaan, maar er rest ze weinig anders dan een andere bijstandsgerechtigde. Maar goed, mocht je er jaloers op zijn, dan wil er vast wel iemand met je ruilen.
Keffie: Vilseledd heeft jou al van een prima repliek gediend (waarvoor mijn complimenten Vilseledd). Maar ik wil ook nog wel even reageren hoor. Je zegt, ik citeer: “die mensen die jij niet aardig vindt en ordinair, die wel werken, die bekostig jij niet”. Nou dat is maar de vraag, daar zal ik zo dieper op ingaan. Maar zij pikken in elk geval wel mijn banen in!!! Bekijk het eens van mijn kant. Zij hebben een baan die ik misschien wel heel graag wil hebben, bijvoorbeeld omdat die baan zeer goed betaald. Dat is één argument. Mijn volgende argument is dat ik in het verleden belasting heb betaald en dat nog steeds doe, dus indirect betaal ik wel dergelijk mee aan de veel te hoge salarissen, gouden handdrukken en astronomische wachtgeldregelingen (want ja, daar hoor ik jou dan weer niet over). Vreemd. Ook betaal ik mee aan de hypotheekrenteaftrek terwijl ikzelf geen eigen huis heb. Ik betaal mee aan de kinderopvang van de tweeverdieners terwijl ik zelf geen kinderen heb noch een kinderwens heb. Ook betaal ik mee aan kinderkortingen, alleenstaandenoudertoeslagen, WW-uitkeringen, WAO uitkeringen en zo kan ik nog wel even doorgaan. Men noemt dat het sociale zekerheidsstelsel. En dat zorgt voor een zekere beschaving. Verder zeg je dat er uitbuiters tussen de bijstandsgerechtigden zitten. Nou het lijkt mij sterk dat die er veel tussen zullen zitten daar de groep van bijstandsgerechtigden zowat de meest gecontroleerde groep is in onze samenleving. Onder een dergelijk streng regime staan de meeste mensen niet (tenzij ze crimineel zijn uiteraard). Maar dat is nu juist ook het probleem: de groep van bijstandsgerechtigden wordt gecriminaliseerd. Dus veel kans om te frauderen zullen ze niet krijgen. En mochten ze het al kunnen doen dan gaat het in verhouding maar om een klein percentage aan fraude. Dat te verwaarlozen is als je het met andere vormen van fraude vergelijkt. Het bestrijden van bijstandsfraude kost de samenleving ook meer dan het opbrengt. Want allerlei duur personeel moet ingehuurd worden voor de bijstandsfraude. De kosten daarvan overstijgen zwaar de opbrengst. Terwijl het opsporen van andere vormen van fraude een veel grotere opbrengst zouden opleveren. Maar daar wordt veel minder personeel voor ingezet en ook veel minder aandacht aanbesteedt. En natuurlijk mag jij je eigen mening hebben. Echter jouw mening is gestoeld op vooroordelen en stigmatisering van bijstandsgerechtigden. En om deze reden heb ik een probleem met jouw mening. Nog even en je gaat zeggen dat de bijstand maar helemaal afgeschaft moet worden omdat Volkert van der Graaf ook bijstand verkrijgt. Alhoewel je wel een punt zou hebben als je zou zeggen dat je het schandalig vindt dat een moordenaar niet hoeft te voldoen aan de sollicitatieplicht en inhumane participatiewet. Deze echte crimineel krijgt bescherming van de overheid. Dat is dan weer wel vreemd. Maar goed, dat even terzijde.
Mooi gezegd, raven.
“Ik wil niet de vvder zijn, die vanuit een soort bekrompen arbeidersethos redeneerd”, zegt Keffie van Okkelendaal ergens hierboven. Dat zegt hij niet voor niets, want zijn redeneringen wijzen immers wel degelijk in die richting, of preciezer: in de richting van het libertarisme, zoals Vilseledd terecht aangeeft.
Keffie is een van die mensen die voortdurend naar beneden wil wijzen, over wat wij verkeerd zouden doen als bijstandsgerechtigden. Nou ja, niet allemaal, maar zitten er tussen…. en dan komt de kroegpraat naar boven borrelen.
“Je hebt pas recht op iets, als mensen je het ook vrijwillig geven”, schrijft onze VVD-er. Okee, maar dan moeten alle rijken al hun rijkdommen nu meteen inleveren. Want rijken worden natuurlijk niet rijk door zo hard te werken, maar door anderen hard voor zich te laten werken. Al eeuwenlang laat de heersende en bezittende klasse mensen voor zich werken in slavernij en later loonslavernij. Allemaal onvrijwillig, want als mensen echt de keuze geboden werd dan zouden ze niet een flink deel van het geld dat ze verdienen aan hun bazen afdragen. Dat het onvrijwillig is blijkt uit de opstanden en het verzet dat er altijd geweest is en dat VVD-achtigen altijd met geweld hebben neergeslagen.
Uitkeringen zijn inderdaad een tactisch middel van sommige westerse staten om arbeiders koest en in leven te houden (zodat ze indien nodig nog ingezet kunnen worden), maar vooral ook een verworvenheid in de strijd. Het is een heel, heel klein deel van wat de rijken door de eeuwen heen van de armen hebben gejat, hier maar des te meer in de arm gemaakte landen. Het gaat dus niet om “gratis geld te krijgen van de overheid”, maar om terug te krijgen waar we recht op hebben.
Uitkeringen moeten een recht blijven. Stel je voor dat ze afhankelijk gemaakt werden van de luimen van lieden zoals onze VVD-er. Dat Keffie je aardig moet vinden en anders sterf je maar van de honger en kou.
Laat me mijn betoog een beetje corrigeren. Allereerst heb ik het libertarisme al een tijdje afgezworen en de vvd moet ik al helemaal niets hebben. Ik kwam oorspronkelijk wel een beetje uit die hoek, maar realiseerde me al gauw dat het inconsistent en ongeloofwaardig is als positie. Het politieke spectrum wijst mij in de richting van het syndicalisme en het collectivistisch anarchisme. Kortom libertarisme, maar dan de linker vleugel. Om een vvder genoemd te worden is dus niet bepaalt een compliment, ik vind dat ongeveer de walgelijkste mensen, die er zijn in Nederland
Over de rechtspraak en prive rechters. Ik weet dat eerlijk gezegd niet. Nu is het recht ook gecorrumpeerd en dient het alleen de belangen van grootkapitaal en de staat. Daarnaast redeneert het anarchisme ook andersom. Preventie, tegenover een complexe rechtspraak. Veel criminaliteit ontstaat door kapitalisme en nationalisme. Veel criminaliteit ontstaat vanuit armoede, dat is een conclusie die je al gauw trekt, wanneer je het een en ander over criminaliteit leest. Daarnaast is de gevangenis vaak de bakermat voor een verdere misdadige carrière. Laat ieder zijn eigen rechter zijn, inplaats van dat een orgaan bemiddeld, dat de ene klasse alle rechten geeft en de andere niets.
Pim Fortuyn wist niet waar hij het over had. In de huidige constructie is loonarbeid niets meer waard, maar dat is omdat de werkgever verheerlijkt wordt door het neo-liberalisme. Daarom hebben we nu zo’n management cultuur, waarin overal management lagen zijn, die het geld weg kapen. De loonarbeiders hebben veel meer betekenis als ze samen het management zijn. Voor veel producten hebben we immers geen geniën nodig en veel kan op basis van democratische processen op de werkvloer bepaalt worden. Daarnaast zijn de huidige managers verre van geniaal, de meeste van hen zijn gewoon parasiterende meneren, die zichzelf in een dure positie gewrongen hebben.
Veel mensen wijzen mij op de diefstal die de rijken afromen van de werkende. Daar ben ik het zeker mee eens, aangezien ze de winst die geproduceerd word innen en de arbeiders een klein loon betalen. Dat is wel degelijk diefstal, maar niet minder diefstal dan belasting dat is. De ene is diefstal van productiviteit, de ander is diefstal van vermogen, maar beide ondermijnen de individuele autonomie. De arbeider produceert voor zichzelf, niet voor een baas en de winst die hij produceert zou ook niet naar een gecorrumpeerde overheid moeten gaan. Beide instituten zijn bloedzuigers.
Het is in de loop van de jaren inderdaad wel enorm veranderd en moeilijker geworden om bijstand te hebben, maar vroeger was dat anders. In de jaren 70 kregen mensen dubbele uitkeringen en in Amsterdam kan je nog steeds eenvoudiger uitkeringen krijgen.
Iedereen zou ondernemer moeten zijn ? Dat heb ik nooit zo gesteld. Wat ik wel bedoel is dat iedere arbeider onderneemt en iedere interactie zich dus als ware ondernemerschap zou moeten voldoen. Tien mensen runnen een winkel en de winst wordt verdeeld over tien mensen. 200 mensen runnen een fabriek en die 200 mensen verdelen de winst. Het is in mijn perceptie zo, dat mensen niet onder een baas willen werken. De bazen ontnemen mensen hun creativiteit hun input en hun productiviteit. Geen bazen betekend meer mensen aan het werk, betekend minder uitkeringen. Nu is het werken, of ingezet worden door de overheid als werkslaaf.
Het is niet de personen met bijstand die verrot zijn, maar het systeem dat zoveel mensen die bijstand in duwt.
Okee, dan begrijp ik je beter Keffie. Ik ben ook principieel tegen de staat. Alleen onder huidige omstandigheden zijn de paar belastingcenten die rijken nog moeten betalen heel belangrijk, want daarvan gaat een heel klein deel naar uitkeringsgerechtigden.
Overigens is volgens ons niet zozeer het grootkapitaal (wat dat ook moge zijn) zozeer het probleem, alswel het kapitalisme an sich. Het kapitalisme is een systeem van relaties tussen ons allemaal waar privébezit (kapitaal/geld/goederen/land/etc) en de macht om dat te garanderen centraal staan. Kapitaal zijn we in dat systeem trouwens allemaal: alles wat waarde vertegenwoordigt op de door de staten georganiseerde markten. Wij hebben alleen onze arbeid om te verhuren, en kapitaalbezitters hebben kapitaal om dat van ons te huren.