Kerkelijk uitzetcentrum vormt inspiratiebron voor Teeven en zijn ambtenaren
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) gaat een pilotproject in gezinslocaties starten om de “vrijwillige” terugkeer van afgewezen vluchtelingen effectiever te maken, aldus staatssecretaris Fred Teeven in een brief van 14 februari. Het lijkt er sterk op dat de uitzetambtenaren dit terugkeerprogramma hebben afgekeken van de methodieken die INLIA en Kerk in Actie hebben ontwikkeld via hun zogeheten Transithuis. Nu dat kerkelijke uitzetcentrum, dat dient als verlengstuk van de deportatiemachine van de staat, zichzelf overbodig heeft gemaakt, zet Teeven de subsidie daaraan prompt stop.
Met het pilotproject “Activeren bewoners gezinslocaties” wil Teeven afgewezen vluchtelinggezinnen meer onder druk zetten om “vrijwillig” of “zelfstandig” terug te keren naar hun landen van herkomst. Van een echt vrijwillige of zelfstandige keuze voor de vluchtelingen is uiteraard in het geheel geen sprake. Door het keiharde uitsluitings- en opsluitingsbeleid worden ze tot terugkeer gedwongen, op welke wijze en met welke middelen die ook plaatsvindt. Dwang en geweld vormen al jarenlang de essentie van het uitzettingsbeleid, waar ook “vrijwillige” terugkeer-projecten deel van uitmaken. Flink wat steunorganisaties, waaronder INLIA en VluchtelingenWerk, helpen de staat door vluchtelingen ertoe te bewegen om het land te verlaten en de deportatiepolitiek daarmee een humaan imago te geven. Zo gaat het geld en de menskracht van dit soort clubs steeds meer naar terugkeerprojecten, in plaats van naar strijd voor verblijfsrecht. Daarmee lopen ze aan de leiband van de overheid en frustreren ze de strijd van onderop door vluchtelingen en anderen.
Kinderschoenen
Met ingang van deze maand gaat het COA afgewezen vluchtelingen “activeren” via korte cursussen en opleidingen, via sportactiviteiten en via internetvoorzieningen met informatie over hun landen van herkomst en over terugkeerprojecten. Allemaal met het doel om hun terugkeer te bevorderen, zo schrijft Teeven. INLIA toont zich er “tevreden” over dat de staat deze faciliteiten gaat aanbieden. Volgens de christelijke organisatie stemt de inhoud van de pilot “volledig” overeen met het programma van het eigen Transithuis, waar “op persoonlijk niveau belemmeringen voor terugkeer in kaart worden gebracht en vervolgens in samenwerking met de vreemdeling worden weggenomen”. De staat en INLIA vormen daarmee twee handen op één buik. Jaren geleden al toonde het ministerie van Justitie zich enthousiast over dit soort deportaties vanuit “het particulier initiatief”. Teeven en zijn voorgangers hebben heel wat clubs dan ook subsidie gegeven om te kunnen experimenteren met “vrijwillige” terugkeer-projecten. Nu acht de staatssecretaris de tijd blijkbaar rijp om de geldkraan dicht te draaien, de projecten over te nemen, en INLIA en Kerk in Actie te bedanken voor de moeite.
INLIA vindt het naar eigen zeggen “wrang” om te moeten constateren dat Teeven aan de ene kant de methodiek van het Transithuis onderschrijft, maar aan de andere kant de subsidie aan dat kerkelijke uitzetcentrum beëindigt. Maar het ligt meer voor de hand om dat een logische ontwikkeling te noemen. Wie een deel van de activiteiten van de deportatiemachine van de staat overneemt, met behulp van subsidies, moet er niet gek van staan te kijken als de staat deze activiteiten op een bepaald moment weer naar zich toetrekt. De staat is er niet bij gebaat als dit soort projecten in de kinderschoenen blijven staan. Na een experimenteerfase dient ooit een keer voldoende resultaat te worden geboekt, in de vorm van substantieel meer uitzettingen. Harde cijfers dus die het belang van “vrijwillige” terugkeer aantonen, naast andere vormen van deportatie. In het verleden heeft Gerd Leers, de voorganger van Teeven, de geldkraan al eens dichtgedraaid, toen Stichting Duurzame Terugkeer in zijn ogen te weinig vluchtelingen wist te dwingen tot “vrijwillige” terugkeer. Onder het bewind van Leers kwamen “vrijwillige” terugkeer-projecten meer onder regie te staan van de Dienst Terugkeer en Vertrek. Het staatsapparaat gaat nu aan de slag om die projecten nog eens dunnetjes over te doen, te stroomlijnen en waar mogelijk uit te breiden.
Harry Westerink
Het is toch niet te geloven, ze blijven dezelfde riedel afdraaien, zogenaamde terugkeer, de vluchtelingen kunnen helemaal niet terug.
Ik vraag me af hoe hoog het zelfmoordpercentage bij vluchtelingen en zgn. illegalen ligt? Vast nog veel hoger dan dat van de bijstandsmensen. En dat is al niet misselijk.
Dat wat jullie schrijven is allemaal beleid, van de overheid afkomstige maatregelen. Toch werkt het zo niet. Ik vindt het ook jammer dat er weinig besef is vanuit de mensen zelf en hun perspectieven op samenwerking. Er zijn ogenschijnlijk maar weinig dagelijkse ervaringen die gedeeld worden om uit te leggen dat de overheid het niet voor het zeggen heeft maar de mensen. Met jullie posting worden kerkelijke organisaties wel eenzijdig benadert en ze zullen hiermee heus niet opeens wel kritiek en polarisatie opzoeken. Er is meer dan de voordeur en heel veel vrijwilligers en activisten helpen elkaar ongeacht sekse(voorkeur), geloof, etniciteit e.t.c. via de achterdeur. Doorbraak vindt a.u.b. de nuance!
Beste Luftantenne, Het gaat er in mijn stuk nu juist om dat “vrijwillige terugkeer”-projecten voor een belangrijk deel helemaal geen overheidsmaatregelen zijn, maar worden bedacht, gestimuleerd en uitgevoerd door particuliere organisaties. Je maakt een nogal abstract onderscheid tussen “de” overheid, die slechte dingen doet, en “de” mensen die vluchtelingen zouden ondersteunen. Daarbij lijk je te vergeten of niet te willen zien dat een groot deel van “de” mensen het overheidsbeleid tegen mensen zonder verblijfsrecht juist ziet zitten, en dat een deel van “de” mensen de overheid ook actief helpen bij het uitzetten van afgewezen vluchtelingen, via “vrijwillige” terugkeer dus. De vluchtelingen die sinds twee jaar via tentenkampen en gekraakte kerken strijden voor verblijfsrecht, worden tegengewerkt door het bestaan van “vrijwillige” terugkeer-projecten. Als de overheid niet of veel minder zou worden geholpen door particuliere organisaties met dit soort projecten, dan zou men er ook moeilijker in slagen om strijdende vluchtelingen het bos in te sturen met de opmerking dat ze beter “vrijwillig” kunnen terugkeren. Dan zou die terugkeer lastiger worden, als gevolg waarvan de druk op de overheid zou toenemen om verblijfsrecht te geven. Het bestaan van “vrijwilllige” terugkeer-projecten frustreert met andere woorden de strijd voor verblijfsrecht.
Iets anders is dat nog steeds aardig wat mensen van onderop, waaronder Doorbraak zelf, de strijd van afgewezen vluchtelingen steunen om hier te zijn en hier te blijven. Maar daar gaat mijn stuk helemaal niet over. Natuurlijk juich ik het toe als ook mensen in kerkelijke kringen deze strijd ondersteunen. Maar wat ik zie gebeuren, de laatste jaren, is dat er bij clubs als INLIA en VluchtelingenWerk steeds meer tijd en menskracht in wordt gestoken om afgewezen het land uit te werken, via “vrijwillige” terugkeer. Ik neem aan dat jij dit soort ‘hulp’ van “de” mensen ook niet ziet zitten.
Hallo Harry, Ik wilde geen abstract onderscheid maken tussen de staat en de mensen zelf. Met mijn opmerking wilde ik benadrukken dat de mensen de staat bewerkstelligen en niet alleen de kerkelijke organisaties, maar iedereen. Je stelt zelf ook dat een meerderheid een verblijfsrecht niet ziet zitten. Het zijn niet slechts tentenkampen en gekraakte panden waar vluchtelingen en arbeidsmigranten strijden voor verblijfsrecht. Een groot deel van de mensen zonder papieren leven hun leven in precaire arbeidsomstandigheden waar we steeds meer onze aandacht op zouden kunnen richten. De onzichtbaarheid en informaliteit van deze arbeidsmarkt is veel groter dan de zichtbare variant van de bijv. de vluchtkerk…
Beste Luftantenne, Inderdaad, ik ben het met je eens dat vele tienduizenden mensen zonder verblijfsrecht in dit land op allerlei manieren een overlevingsstrijd aan het voeren zijn om hier te zijn en hier te blijven. Ik weet dat zelf maar al te goed, want ik ondersteun mensen zonder verblijfsrecht al jaren, dag in dag uit. Ik begrijp alleen niet wat het verband is tussen die opmerking van je en je commentaar op mijn stuk over “vrijwillige” terugkeer-projecten. Ben je het nu wel of niet met me eens dat dat soort projecten van particuliere organisaties de strijd voor verblijfsrecht tegenwerken?
Ik wil niet de indruk geven dat ik voor projecten ben die het verblijfsrecht tegenwerken. Toch blijf ik benadrukken dat je de aandacht afleidt van de werkelijke problematiek. Ik lees momenteel nog maar weinig actuele stukken over de beweegredenen van vluchten en migreren en wat te doen.
Een goede analyse hiervan zou de lezers hun oogkleppen doen kwijtraken. ‘Many have eyes but cannot see!’
De internationale politiek met haar monetaire en militair strategische interventies heeft nog steeds desastreuze gevolgen voor de sociaal-economische omstandigheden hier en wereldwijd. Waar elders mensen de hongerdood kunnen sterven, gemarteld of vermoord worden en op de vlucht raken zijn hier de omstandigheden betrekkelijk gunstig te noemen.
Veel mensen die een gedwongen terugkeer bepleiten veronderstellen dat de levenstandaard van vluchtelingen en migranten hier, min of meer voortgezet kan worden in de landen van herkomst. Er wordt te weinig gerealiseerd hoe de internationale warenproductie historisch mogelijk is geworden en welke onderdrukkingstendensen er nog steeds zijn.
Er bestaan nauwelijks nog comités die solidariteit organiseren met andere landen. Dat zouden opnieuw projecten kunnen zijn die mogelijk wel kunnen verhinderen dat mensen gedwongen moeten terugkeren. In het verleden zijn er genoeg seculiere en kerkelijke individuen geweest die dergelijke initiatieven zijn begonnen. Ik weet dat jij persoonlijk ook dergelijke ervaringen hebt opgedaan. Ikzelf heb bijvoorbeeld het initiatief Turkije Comité leren kennen en een Nederlandstalig bulletin hielp duidelijk mee aan de berichtgeving over het vluchten uit Turkije.
De No Border beweging inclusief AGUU ziet het volgens mij ook niet als prioriteit om uit te leggen waarom mensen vluchten en migreren. Het lijkt steeds meer op preken voor de eigen linkse kerk om vervolgens de blaam en naïviteit bij anderen neer te leggen. Vluchtelingenwerk heeft misschien wel meer efficiente beleidsopties klaar liggen om gedwongen terugkeer mogelijk te maken en als eenmaal INLIA en Kerk in Actie soortgelijke initiatieven ondernemen is er cynisch gezegd concurrentie op de gedwongen terugkeer markt. De overheid bevordert niet voor niks een dialoog met de kerken omdat ze bang is maatschappelijke draagkracht voor haar terugkeerbeleid te verliezen.
Er is niks mis mee dat de Christen Unie opertunistisch de strafbaarheid van illegaliteit ter discussie heeft gesteld en vanzelfsprekend heeft niemand het alleenrecht op ethiek en verontwaardiging. De links-radicale beweging hoeft niet te schoppen, integendeel. Ze kan samenwerken zodra ze beslist samen te kunnen werken met gematigde groepen die op hun beurt geïnformeerd worden over vooroordelen die ze kunnen hebben. Dit is mijn gematigde en misschien wel radicale kritiek die ik heb op allereerst initiatieven zoals INLIA, Kerk in Actie maar ook op jullie als Doorbraak, AGUU, No Border en de AFA.
Hallo Harry,
Het verbaasd me dat er geen Nederlandstalig bulletin met actuele berichten online staat over bijvoorbeeld de Somalische gemeenschap hier en elders. Misschien kan ik het niet vinden maar de berichten in de media, o.a. de Volkskrant alarmeren me. “Sinds november heeft Saoedi-Arabie zeker 370 duizend Afrikaanse, Aziatische en Arabische migranten het land uitgegooid.” Volgens de journalist R. Andersen in de Volkskrant is de reden dat Saoedie-Arabie kampt met 13 procent werkloosheid. Ze hoopt door uitzettingen van illegale arbeiders de eigen burgers eindelijk aan het schoonmaken, timmeren, tuinieren, en vuil ophalen te krijgen.
Elders in het krantenartikel staat dat zeker 25 duizend Somaliers worden teruggestuurd naar een land wat al decennia in een burgeroorlog verkeert. “Sommigen van hen zouden wellicht kans maken op vestiging in een derde land, als ze zich als vluchteling kunnen registreren bij de VN. Maar volgens Human Rights Watch, dat de deportatiegolf onderzocht, staat Saoedie-Arabie gevangen gastarbeiders geen contact met de VN toe.”