Keukentafelgesprekken in Kaart

De gemeente Groningen rolde begin 2015 een idee uit voor “keukentafelgesprekken” met bijstandsgerechtigde stadjers. Die thuisgesprekken moeten “mensen in kaart brengen” en screenen op “capaciteiten en kansen”. Want de gemeente “kent” de baanloze mensen niet en dan kan de gemeente hen ook niet “helpen”, zo is het verhaal. De aankondiging van de gesprekken zorgde voor veel vragen, onrust en verontwaardiging onder uitkeringsgerechtigde en andere baanloze mensen. Zo ook bij actiecomité DwangArbeid Nee Groningen (DANG).

Op 29 juni 2015 voerde DANG, waarin ook Doorbraak meedoet, bij het gemeentehuis op het Waagplein actie tegen de “keukentafelgesprekken”. Eerder al, op 17 juni, sprak DANG zich tijdens een commissievergadering Werk & Inkomen duidelijk uit tegen de opgelegde keukentafelgesprekken voor bijstandsgerechtigde stadjers.

Tijdens die vergadering deed GroenLinks-wethouder Mattias Gijsbertsen een vage toezegging: de gesprekken zouden niet per se thuis bij een bijstandsgerechtigde plaats hoeven te vinden. Maar ze zouden hoe dan ook doorgaan. De gemeente schreef in juni 2015:

Het college van burgemeester en wethouders wil dat alle mensen, ook mensen zonder kansen op de arbeidsmarkt, zoveel mogelijk kunnen meedoen in de samenleving. Op dit moment zijn er zes à zevenduizend mensen met een uitkering van wie weinig bekend is over wat hun capaciteiten en kansen zijn. Het college wil met al deze mensen thuis in gesprek. Met de gesprekken doet de gemeente een inhaalslag om deze ‘onbekende’ groep actief te betrekken bij de samenleving. De gemeente brengt deze groep niet alleen in kaart, maar ze biedt ook direct ondersteuning aan. De weg naar de arbeidsmarkt wordt korter, mensen kunnen meer meedoen in hun wijk en het versterkt hun welzijn. Gesprekken Na de zomer start de gemeente met de gesprekken. Het zijn mensen die onvoldoende in beeld zijn als het gaat om hun kwaliteiten, wensen, activiteiten en beperkingen om aan het werk te zijn of  om andere maatschappelijke activiteiten te doen zoals vrijwilligerswerk. Ondersteuning De gemeente wil graag dat zoveel mogelijk stadjers meedoen in de maatschappij. Een baan hebben of maatschappelijk actief zijn, is daarbij van groot belang. De gemeente gaat deze groep niet alleen in kaart brengen, er wordt ook direct ondersteuning aangeboden om mensen meer mee te laten doen en hun welzijn te verbeteren. De gesprekken moeten opleveren dat duidelijk is wat iemand daarvoor nodig heeft. Actief Als blijkt dat betaald werk niet haalbaar is, onderzoekt de gemeente hoe stadjers met een uitkering op een andere manier actief kunnen zijn. Bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk. Daarvoor gaat de gemeente actief de wijken in, op zoek naar activiteiten en projecten. Daarnaast worden mensen met nog andere wensen op het gebied van zorg en welzijn verbonden met de WIJ-teams. Twee gezichten De gemeente heeft zich als maatschappelijk doel gesteld om de twee gezichten van de stad met elkaar te verbinden. Aan de ene kant een jonge en bruisende stad die groeit, waar mensen excellent onderwijs volgen, ondernemerschap tonen en genieten van cultuur en evenementen. Aan de andere kant zijn er veel mensen die geen deel uitmaken van het bruisende stadsleven, die het zwaar hebben en geen passende baan kunnen vinden en moeite hebben om rond te komen. Steeds meer kinderen groeien op in armoede. Een onverteerbare situatie, vindt de gemeente. Niemand mag tussen wal en schip vallen. De gesprekken met mensen zonder baan of vrijwilligerswerk helpen om het welzijn te verbeteren van de groep mensen die daarbij ondersteuning nodig heeft.

(Bron: “Kansen uitkeringsgerechtigden in kaart”, Gemeente Groningen, 27 juni 2015. Deze pagina is niet meer op te halen via de gemeentelijke website.)

Laten we eens door het neo-liberale jargon heen prikken.

Veel uitkeringsgerechtigden zijn volgens de gemeente “mensen zonder kansen op de arbeidsmarkt”. Maar die móeten van haar wel “meedoen” in de samenleving. ‘Fijn’ dat de gemeente dus erkent dat er geen perspectief is op betaald werk. Maar waarom moeten deze mensen dan nog steeds solliciteren, testjes doen, inkomsten opgeven en dwangarbeiden? Vreemd ook dat er gedaan wordt alsof deze mensen eigenlijk niet in de samenleving leven, geen deel uitmaken van ‘de maatschappij’.

“De weg naar de arbeidsmarkt wordt korter”, staat er verderop te lezen. Hoe? Door “ondersteuning”! Opmerkelijk: waarom zou men “de weg” korter maken naar een arbeidsmarkt waarop de betreffende baanlozen toch geen kans kans maken? En waaruit die ondersteuning dan bestaat? Waarschijnlijk uit onzalige sollicitatietrainingen en reïntegratietrajectjes, want het “participatiebudget” voor bijstandsgerechtigden nadert inmiddels de nul. Hen zogenaamd een treetje hoger “de participatieladder” op ‘helpen’ komt in de meeste gevallen op niets anders neer dan disciplinering. En zo’n treetje klimmen vrijwaart niemand van sancties, boetes en armoede.

Vrijwillig elkaars broek ophouden

Die vaag blijvende “ondersteuning” wordt ook ingezet om baanlozen te pushen tot het doen van vrijwilligerswerk: “Als blijkt dat betaald werk niet haalbaar is, onderzoekt de gemeente hoe stadjers met een uitkering op een andere manier actief kunnen zijn. Bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk. Daarvoor gaat de gemeente actief de wijken in, op zoek naar activiteiten en projecten.”

Met andere woorden: ambtenaren gaan vastleggen aan welke activiteiten of projecten baanlozen mee moeten gaan doen, zodat ze “participeren”. En mochten er onvoldoende activiteiten zijn, dan is er vast wel een constructie te bedenken waardoor de bijstandsgerechtigden “uit eigen beweging” projecten gaan draaien. Het is goed voorstelbaar dat arme stadjers taken op zich moeten gaan nemen die door snoeihard beleid zijn wegbezuinigd. Baanlozen moeten andere arme mensen gaan “helpen”. De zogenaamde sociaal-economische “onderkant” van de samenleving wordt zo gedwongen om zelf onderling de broek op te houden.

In elke alinea van het gemeentelijke propagandastukje is duidelijk terug te lezen hoe de Participatiewet op slinkse wijze wordt uitgerold. Bijstandsgerechtigden moeten ‘iets terug doen’ voor hun uitkering. Is het niet door dwangarbeid, dan maar door “vrijwilligerswerk”.

Armoede troef

Ook trekt de gemeente de welzijnskaart: “De gesprekken met mensen zonder baan of vrijwilligerswerk helpen om het welzijn te verbeteren van de groep mensen die daarbij ondersteuning nodig heeft.” Zonder concrete symptoombestrijding zoals een aanzienlijke verhoging van uitkeringen, wordt het “welzijn” van de bijstandsgerechtigden miraculeus verbeterd? Die “groep mensen” moet er via “vrijwilligerswerk” zelf voor zorgen dat ze zich “nuttig en gewaardeerd” voelen. Dat is dan kennelijk “welzijn”. Welzijn heeft kennelijk niets van doen met welvaart. Bijstandsgerechtigde mensen blijven zo uitgesloten van “onze” welvaart.

En de gemeente speelt natuurlijk de arme-kindjes-troef uit: “Steeds meer kinderen groeien op in armoede. Een onverteerbare situatie, vindt de gemeente.” Hoe keukentafelgesprekken en verplicht vrijwilligerswerk die armoede op gaan heffen? Zoals eerder gezegd, is een substantiële verhoging van de uitkeringen meer dan noodzakelijk. Maar daar wil de gemeente natuurlijk niet aan. Al hebben kinderen en hun ouders niets te eten, kunnen ze geen zorg, medicijnen en kleding betalen, dat is kennelijk verwaarloosbaar. Want als ze vrijwilligerswerk doen, dan geeft hen dat zoveel energie, dan hoeven ze niet goed te eten, joh. En dan zijn de arm gehouden baanlozen waarlijk “geïntegreerd”, want ze nemen deel aan het “bruisende stadsleven” van Groningen.

Kansen in Kaart

Afijn, dat was het nieuws van juni 2015. Over naar de KiK. De wat? KiK = Kansen in Kaart. Het oogt best olijk hè, die afkorting. “KiK! Kek hoor, dat KiK! Kicken met KiK! KiK, dat is pas kicken!” Flauwekul natuurlijk!

Met die ‘pakkende’ benaming zijn de “keukentafelgesprekken” inmiddels van start gegaan. Per wijk worden bijstandsgerechtigden “verrast” met een zalvende folder over “talenten en kwaliteiten die onbenut blijven”, vergezeld van een afspraakbrief. Daarin wordt simpelweg gemeld: “op die datum en op dat tijdstip komt er een persoon bij u langs en oh, vult u van tevoren even de Kansen in Kaart (KiK) vragenlijst in?”

Er “mag” worden afgebeld als men die dag niet kan, waarna er een nieuwe afspraakbrief op de deurmat zal vallen. Ook “mag” het gesprek ergens anders dan thuis worden gevoerd. En de baanlozen krijgen inzage in het gespreksverslagje dat wordt geschreven, en ze “mogen” daar zelfs iets van vinden of aan toevoegen.

DANG kreeg de folder, de aankondiging met afspraak en de vragenlijst onder ogen. We hebben het gehele pakketje – de psychologische terreur en al – ontleed. Dat lees je hier op deze site.

PS Heb jij een afspraakbrief voor een gesprek ontvangen? Of al een “Kansen in Kaart”-gesprek gehad? Wij horen graag van jou hoe dat is gegaan en wat jij ervan vindt. Of moet je binnenkort dat gesprek voeren en wil je dat eigenlijk niet? Heb je andere vragen over de gesprekken of de vragenlijst? Neem contact met ons op via dwangarbeidneegroningen@gmail.com of bel: 06 57 33 52 39.

Puk Pent