Leefbaar Rotterdam en het integratiewalhalla

Afgelopen maandag hield Leefbaar Rotterdam in de Walhalla Kantine op Katendrecht een debat met als titel “De vijfde colonne”. Walhalla had zich tijdens de rel die vooraf ontstond, gedistantieerd van de cartoon die het debat aankondigde. Daarop was “de vijfde colonne” verbeeld in de vorm van vlaggenzwaaiende Turkse demonstranten, marionetten van “de lange armen van Ankara” (die blijkbaar harig zijn) die zich strekken vanuit de minaretten van de Mevlana-moskee. Volgens Leefbaar Rotterdam was er niets racistisch aan de cartoon, maar oordeel vooral zelf.

Panelleden waren Annabel Nanninga (onder andere TPO, PowNed, Revu), Wierd Duk (AD), Brahim Bourzik (hoofdredacteur Moslimkrant), Nourdin el Ouali (NIDA), Leo Lucassen (hoogleraar sociale geschiedenis), Cemil Yilmaz (sociaal psycholoog, sociaal ondernemer) en Alptekin Akdogan (journalist, GeenPeil). Moderatoren waren Ebru Umar (Metro, Libelle) en Joost Eerdmans (Leefbaar Rotterdam).

Buiten de Walhalla Kantine had zich een aantal demonstranten verzameld (onder andere PvdA-ers, waaronder afdelingsvoorzitter Stef Fleischeuer) die toen wij arriveerden in een verhitte discussie met Umar verwikkeld waren. Die hield om de een of andere reden iedereen die met haar in gesprek ging een filmende telefoon pal voor het gezicht. Er waren zo’n acht politiemensen aanwezig (vanwege de aanwezigheid van Umar?). Wij wilden naar binnen, maar werden in eerste instantie niet toegelaten omdat we ons te laat hadden aangemeld en daardoor niet op de gastenlijst stonden. Op een gegeven moment kwam Leefbaar-voorman Eerdmans zich bemoeien met de discussie buiten. Hij daagde de demonstranten (bij wie wij ons gevoegd hadden) uit om mee naar binnen te gaan. Ze wilden niet. Toen het demogroepje vertrokken was en wij nog de enigen waren die op het pleintje voor de ingang stonden, deden we een tweede poging en mochten we na kort overleg toch naar binnen, als we onze “slagwapens” (helmen) maar niet mee de zaal in namen.

Er werd gedebatteerd aan de hand van een tweetal stellingen: “Er is sprake van een vijfde colonne in Nederland die niet bij de samenleving wil horen” en “Nederland drijft Nederturken in de armen van Erdoğan”. Het debat werd eigenlijk steeds weer toegetrokken naar Turkse Nederlanders in het algemeen en de islam in het bijzonder. Toen iemand zich hardop afvroeg waarom het eigenlijk de hele tijd alleen over Turkse Nederlanders ging, ontlokte dat aan El Ouali de uitspraak dat het ook wel eens fijn was dat de Marokkanen eventjes adempauze hadden. Enfin, het debat was verder weinig vernieuwend. Een greep uit wat er zoal voorbij kwam:

“Erdoğan dicteert wat er hier op straat gebeurt. De meeste Turken hebben voor een dictator in wording gestemd.” (Nog niet de helft van de Nederlanders met een Turkse achtergrond heeft überhaupt gestemd.)

“Jonge allochtonen worden steeds religieuzer en dat is slecht voor de integratie. Moslims zijn wereldwijd aan het radicaliseren, kijk maar naar Manchester.” (Er is geen reden om aan te nemen dat religiositeit en integratie niet samengaan.)

“Moslims moeten zich een keer duidelijk uitspreken tegen terrorisme en radicalisering.” (Dat doen ze continu, maar de vraag is waarom ze dat zouden moeten – wat hebben zij te maken met terrorisme?)

“De loyaliteit van Nederturken ligt in Turkije in plaats van in Nederland.” (El Ouali maakte een mooie vergelijking met van een kind van gescheiden ouders eisen dat het je vertelt van wie het het meeste houdt.)

“Jullie (expliciet wijzend op hijabi’s in de zaal) weten allemaal dondersgoed wat de problemen zijn, maar jullie weigeren dat te erkennen.” (Er was niemand in de zaal die ontkende dat de multiculturele samenleving soms wrijving met zich meebrengt.)

“Er is sprake van regressie in plaats van progressie. Ze willen terug in de tijd.” (Hiervoor is geen aanwijzing – het laatste integratierapport van de overheid laat juist veel positieve ontwikkelingen zien.)

Er werd ook veel gepraat over bedreigd worden en “dingen die niet gezegd mogen worden” – je weet wel, die dingen die al zeker twintig jaar het publieke debat beheersen en die pareltjes hebben opgeleverd als “kopvodden”, “kut-Marokkanen”, “dobbernegers” (copyright Annabel Nanninga), “asieltsunami” en de journalistieke stijl van GeenStijl en De Telegraaf.

Gelukkig was het tegengeluid ook ruim vertegenwoordigd. Het publiek leek zelfs voor meer dan de helft te bestaan uit mensen die het níet eens waren met de stelling van Leefbaar Rotterdam dat de integratie mislukt zou zijn. Met name El Ouali (die ondanks het vasten erg scherp was) oogstte een aantal keer enthousiast applaus.

In het publiek zaten onder andere Peggy Wijntuin (PvdA Rotterdam) en Izz Ad-Din Ruhulessin (bekend van zijn uitspraken in Pauw en Witteman over steniging van overspelige vrouwen in Iran, sindsdien “gederadicaliseerd”). Ook zat er een jongeman in een strak pak met een Trump-style baseballpet met daarop de tekst “Make Rotterdam great again”. Het was duidelijk dat Eerdmans hem kende en dat maakte nieuwsgierig. Een beetje online onderzoek leerde dat meneer graag met een vuurwapen poseert en poster boy zou kunnen zijn voor wat tegenwoordig eufemistisch “alt-right” heet (meme op zijn Facebook: “GUESS WHAT… FUCK ISLAM” met als achtergrond Chuck Norris met twee handvuurwapens).

De jongeman stelde dat er een steeds groter wordende groep is die zich gedraagt “zoals de Nederlanders zich vijfendertig jaar geleden gedroegen”. Dit in reactie op een verwijzing naar een recente aflevering van Andere Tijden over de uit de hand gelopen Gay Pride in Amersfoort in 1982, als voorbeeld van de ontwikkeling die in Nederland heeft plaatsgevonden. Moslims zijn tegen homo’s, dat weet iedereen. Zowel homo’s als vrouwen werden zoals te doen gebruikelijk diverse keren ten tonele gevoerd vanwege vermeende schendingen van hun rechten door moslims. Zulke opmerkingen komen doorgaans van mensen die je in contexten anders dan “het islamdebat” zelden of nooit hoort over vrouwenrechten of homorechten. En iemand die zich afficheert met Trump valt op dat vlak al helemaal niet serieus te nemen.

Hoewel het de bedoeling was dat dit een debat mét in plaats van een debat óver zou zijn, was daar niet altijd sprake van. Met name Umar en Nanninga reageerden af en toe schamperend op hun opponenten: “Daar gáán we weer!”, nadrukkelijk zuchten en steunen, overdreven vriendelijk vragen stellen met een overduidelijk sarcastische ondertoon. Het verzandde regelmatig in ouderwets “allochtonen” versus “oorspronkelijke Rotterdammers” en dat werd misschien wel het beste verwoord door een “allochtoon” in het publiek die zich boos afvroeg wanneer ze nou eigenlijk wél goed genoeg was. Een echt antwoord kwam er niet op die vraag. Volgens Nanninga is dat slechts een kwestie van het adopteren van “een paar hele kleine basale grondwettelijke dingetjes”.

Tegen het einde van de bijeenkomst gingen er onder de aanwezige moslims dadels rond om het vasten te breken. Was het niet een leuk idee geweest om deze bijeenkomst af te sluiten met een gezamenlijke iftar-maaltijd? Wie weet wat voor gesprekken er dán ontstaan.

Petra de Jong