Moordenaar Brits parlementslid is een nieuw-rechtse populist

Gisteren, om 13:48 uur, werd de 41-jarige Britse Labourparlementariër Jo Cox dood verklaard. Ze was eerder die dag neergeschoten en meerdere malen met een mes gestoken door Thomas Mair. Al snel na haar dood volgden de eerste samenzweringstheorieën uit de hoek van de voorstanders van een brexit. Volgens de alerte reaguurders zou het geen toeval zijn dat de moord plaatsvindt net nu het “Leave EU”-kamp op voorsprong staat in de peilingen. “Beproefde tactiek van geheime diensten om gewapende gekken op strategische momenten in te zetten.” Welkom in de bizarre wereld van het nieuw-rechts populisme.

Volgens twee onafhankelijke getuigen riep Thomas Mair “Britain First!” tijdens zijn daad. Of hij daarmee verwees naar de inzet van het Britse referendum of naar de extreem-rechtse partij met die naam, is nog onduidelijk. Wel is bekend dat Mair banden heeft met extreem-rechtse groeperingen. Britain First (BF) is een van de nieuwste partijen in het extreem-rechtse Britse spectrum. De partij is vijf jaar geleden opgericht door oudleden van de British National Party, een van de grootste en beruchtste extreem-rechtse partijen in het Verenigd Koninkrijk. BF, met bijna anderhalf miljoen likes op Facebook veruit de populairste Britse politieke partij, richt zich met name tegen immigratie, op het stoppen van “de islamisering van het Verenigd Koninkrijk” en op “het herstel van traditionele Engelse waarden”. De partij blokkeert en bestormt moskeeën en voert regelmatig zogeheten “christelijke patrouilles” uit in Engelse wijken. Begin dit jaar marcheerde de partij nog met vlaggen met het St. George Cross en met houten kruizen door Dewsbury. Dat is niet ver van het kiesdistrict van Jo Cox. Die prees toen op Twitter de moed van de bewoners daar die zich keerden tegen fascisme en extreem-rechts.

Heilige oorlog

BF-leider Paul Golding heeft een van de indrukwekkendste cv’s van neo-nazi Engeland. Hij trok eerder dit jaar de aandacht toen hij de nieuwe burgemeester van Londen, Sadiq Khan, de rug toekeerde. De partij kondigde toen “militante acties” aan tegen gekozen islamitische overheidsfunctionarissen. “Wij zullen hun leven in kaart brengen: waar ze wonen, werken, bidden, enzovoorts”. De partij heeft ook een paramilitaire afdeling: Britain’s First Defence Force. Die voeren aanvallen uit op politieke tegenstanders – die ze het liefst opgeknoopt zien – en organiseren trainingskampen in de Britse wildernis. Er is veel overloop met andere neo-nazi-organisaties en de scheidslijn met de UKIP van Nigel Farrage is dun. Ook zijn er banden met extreem-rechtse Noord-Ierse protestanten en anti-abortus activisten. Jim Dowson, een Schotse neo-nazi en oprichter van Britain First, roept op tot een “heilige oorlog”. Voortdurend hameren deze politieke organisaties op “het herstel van de christelijke Britse identiteit” en het “verdedigen van de christelijke beschaving”.

De Engelse conservatieve journalist Alex Massie schrijft naar aanleiding van de moord op Jo Cox: “Als je voortdurend roept ‘breekpunt’, moet je niet verbaasd zijn als er iemand breekt… Als je dag in dag uit zegt dat je leven bedreigd wordt, dat je land van je is gestolen, dat je verraden bent, dat je geboorterecht van je is afgepakt, en dat zij [de elite] niet snappen dat er iets gaande is, dan zal er uiteindelijk iemand breken. En dan zal er iets verschrikkelijks gebeuren.”

Neo-nazi literatuur

Ditmaal was het Thomas Mair. Bij het doorzoeken van zijn huis vond de politie neo-nazi-literatuur. Verder is bekend dat hij lid was van de National Alliance, een Amerikaanse neo-nazi beweging die ijvert voor een witte thuisstaat in de Verenigde Staten, en onderhield hij contacten met de Springbok Club, een racistische pro-apartheid organisatie in Londen, die het verdwijnen van het witte regime in Zuid-Afrika betreurt. De beweging onderhoudt onder meer contacten met de One Nation Party van Pauline Hanson. Deze Australische PVV vist in dezelfde populistische vijver als de Europese collega’s. Tegen vluchtelingen, tegen de politieke elite, tegen de islam. In hun gedachtegoed worden “witten etnisch gezuiverd”. Enter Geert Wilders.

Een van de eerste internationale reacties op de moord op Jo Cox kwam van Gabrielle Giffords. Die Amerikaanse ex-politicus werd op 8 januari 2011 op een politieke bijeenkomst neergeschoten door Jared Lee Loughner. Ze overleefde de aanslag, maar Loughner vermoordde wel zes bezoekers. De berichtgeving over Thomas Mair toont opvallende parallellen met die over Loughner destijds. Hij werd afgeschilderd als een verwarde, verslaafde psychisch gestoorde man. Een ‘loner’, die zich niet kon aanpassen aan de samenleving. Maar volgens de Southern Poverty Law Center in Alabama werden de politieke ideeën van Loughner gekenmerkt door het gedachtegoed van extreem-rechts en de Amerikaanse militiabeweging. Zijn berichten op sociale media lieten een wantrouwen en haat richting de overheid zien. Ook hing Loughner samenzweringstheorieën aan, zoals die dat de overheid mensen hersenspoelt, dat de maanlandingen nooit hebben plaatsgevonden en dat de Verenigde Naties een ‘Nieuwe Wereld Orde’ willen creëren. Geen onbekende ideeën in de wereld van het nieuw-rechts populisme, waar men de overheid wantrouwt, de westerse wereld wit wil houden, moslims als een veroveringsmacht ziet, linkse tegenstanders consequent als “gutmenschen” betitelt en waarin men stelt dat politieke aanslagen niet door ideologisch gemotiveerde daders worden gepleegd, maar ‘false flags’ zijn.

Mair en Loughner worden afgeschilderd als dwaze, psychisch gestoorde mannen. Hoe zouden de media het nieuws hebben gebracht als de dader niet Thomas heette, maar bijvoorbeeld Mohammed?

Rutilio Grande