Na de Gezi-opstand is nu de Turkse arbeidersbeweging aan het woord
Dat arbeiders bij andere bedrijven en in andere steden hun kans zien en ook spontaan wilde stakingen organiseren, komt doordat de arbeiders bij Renault vrij snel een overwinning wisten binnen te slepen. Bij Renault gingen de bazen akkoord met negen eisen die de arbeiders buiten de vakbond om op tafel hadden gelegd. Onder meer werd geëist dat er niemand ontslagen zou worden wegens de wilde staking en dat arbeiders hun lidmaatschap van de vakbond Turk Metal Sen mochten opzeggen.
Eigen vertegenwoordigers
Het is voor metaalarbeiders verboden om lid te worden van een andere vakbond dan Turk Metal Sen. Maar van die bond was bekend dat de leiding onder een hoedje speelt met de werkgeversorganisatie MESS. Nadat ze het vertrouwen in de bond waren verloren en massaal hun lidmaatschap opzegden, was de positie van Metal Sen als enige vertegenwoordiger bij Renault onhoudbaar geworden. Maar in plaats van andere vakbonden uit te nodigen of zelfs maar toe te laten, besloten de arbeiders hun eigen vertegenwoordigers uit hun eigen gelederen te kiezen.
Toen de staking succesvol bleek te zijn, breidde het aantal wilde stakingen zich dus snel uit. Sommige, zoals die in Ankara bij Turk Traktor, van de grootste multinational van Turkije Koc Holding, gaan nog steeds door. Zo ook bij Ford, Arcelik en de CMS-fabrieken. De bazen daar weigeren nog steeds in te gaan op de eisen van de arbeiders. Volgens de laatste berichten is bij sommige van deze bedrijven nog een handjevol mensen aan het werk, maar dat is niet voldoende om de fabrieken draaiende te houden.
Gisteren brak een wilde staking uit bij een CMS-fabriek in Izmir, waarna de productie volledig is stopgezet. En vannacht zijn er bij de fabrieken Er Metal in Bursa en Dytech in Eskisehir wilde stakingen uitgebroken. De arbeiders van Er Metal legden hun werk neer en eisen dat er een CEO met hen in gesprek gaat. Ze eisen loonsverhoging en zeggen niet meer aan het werk te gaan tot hun eis is ingewilligd.
Democratische rechten
De stakingsgolf wordt na de Gezi-opstand van twee jaar geleden gezien als de grootste protestbeweging sinds jaren. Arbeiders die telkens moeten inleveren en geen recht hebben op hun eigen vertegenwoordiging, eisen nu hun democratische rechten op. Het gaat dus niet alleen om loonsverhoging, wat vanzelfsprekend wel een van de belangrijkste eisen is, maar ook om een democratiseringsproces, om rechten die sinds de militaire coup van 1980 stap voor stap zijn afgebroken. De toen ingezette neo-liberale politiek ging hand in hand met het afbreken van democratische rechten, en dat proces wordt voortgezet door de fundamentalistische AKP-regering.
Het eisen van democratische rechten maakt dat de stakingsgolf vergeleken kan worden met de Gezi-opstand. En het gebruik nu van sommige slogans van de Gezi-beweging, zoals “Dit is pas het begin, we zijn net begonnen”, laat zien dat er samenhang is tussen beide. Bij de Gezi-beweging ontbrak de arbeidersbeweging nog, maar het huidige protest laat zien dat ook die beweging een nieuwe fase is ingegaan. Arbeiders politiseren en hun ervaringen en overwinningen brengen weer nieuwe stakingen teweeg en een verdere versnelling van hun politisering.
Nationalisme en oorlog
De linkse beweging, niet de gevestigde partij CHP maar de nog kleine radicaal-linkse groepen die door onderdrukking en vernietiging van de organisatiestructuren en -kaders geheel afwezig waren binnen de arbeidersstrijd de afgelopen jaren, hebben nu nieuwe mogelijkheden om de banden met de arbeiders weer aan te halen. Lange tijd was links voornamelijk organisatorisch en ideologisch in de verdediging, en helaas werd radicaal-links tijdens de stakingen net als de vakbond aan de zijlijn gehouden. Toch moeten activisten proberen de banden aan te halen om samen in de aanval te kunnen gaan. Samen met andere arbeiders en onderdrukten.
Dat de afgelopen jaren het aantal protestbewegingen in Turkije groeit, is mogelijk geworden door de relatieve rust rond de Koerdische strijd. De Turkse machthebbers hebben die strijd altijd gebruikt om nationalisme aan te wakkeren, en nationale eenheid tussen bazen en arbeiders te propageren. Maar nu kan oorlog in Koerdistan niet meer gebruikt worden om de arbeidersbeweging af te leiden. Het grootste gevaar voor de nieuwe uitbarstingen van protest is dan ook het aanwakkeren van nationalisme, bijvoorbeeld door een nieuwe oorlog met de Koerdische bevrijdingsbeweging PKK, of zelfs met Syrië. Links moet dan ook hard werken aan een brede anti-oorlogsbeweging om zo’n nieuw militair conflict te voorkomen. De toekomst van de nieuwe protestbewegingen, welke kant het daarmee zal opgaan, hangt zodoende vooral af van het succes van die linkse inzet.
Bülent Yilmaz
Een prima aangelegenheid om opnieuw de discussie en praktische samenwerking te starten met Turks Kurdisch links in de stad en regio waar je woont. De loonstrijd vergeten we wel eens terwijl het wel degelijk een verschil uitmaakt wat de salarissen hier en elders zijn. De praktijk leert dat we syndicalisme nodig hebben. De sociale strijd tegen sexisme, racisme en andere aanverwante linksradicale thema’s helpt ons en de ‘extended community’ niet als we geen solidariteit kunnen tonen voor de wilde acties die nu plaatsvinden in voornamelijk de auto fabrieken in Turkije. Steeds meer is er een bewustwording dat we niet slechts alleen maar van geld afhankelijk zijn maar ook van internationale solidariteit.