“Nederland In Opstand”: van boos naar rechts

Nederland komt In Opstand, als het aan de mensen en groepen ligt die oproepen om op 7 maart in actie te komen tegen de regering en tegen de EU. Goeie zaak? Op zich wel, want voor verontwaardiging is veel reden. Maar de opstandigheid krijgt op veel te veel plekken een rechtse tot uiterst rechtse draai.

Die rechtse draai is nadrukkelijk niet de bedoeling van een groep als Landelijke Demonstratie 2013, die op hun site initiatiefnemer Jerry Agema aan het woord laten en de actie promoten. En op de Facebook-oproep “Truckersactie 7 maart 2014” is de sfeer niet akelig, men is er vooral praktisch bezig. Men wil een eerlijke actie, ongebonden aan politieke richtingen, maar nadrukkelijk ook niet aan (uiterst) rechts gekoppeld. Het feit dat Landelijke Demonstratie 2013 zich op haar Facebook-pagina duidelijk distantieert van de rechtse publicist Niemöller, die 7 maart om eigen xenofobe redenen promoot, is daar een teken van. Maar het gebeurt op allerlei plaatsen helaas wel, die rechtse draai. Het heeft op de meeste plaatsen de overhand, als we op internetpubliciteit af gaan. Een onfrisse duik in het modderbad dat vooral op Facebook te vinden is, maakt veel duidelijk in een zee van onduidelijkheid.

Ik ga als volgt te werk. Ik bekijk een Facebook-pagina, en maak er een paar algemene opmerkingen over. Ik wijs relevante, naar rechts en naar xenofobie riekende stukken aan. Daarbij beperk ik me tot wat de pagina zelf plaatst of zegt. Het is onbegonnen werk om elke reactie te wegen, en je kunt ook niet van paginabeheerders verwachten dat er nooit wat beroerds doorheen slipt. Ik vermeld per pagina ook hoeveel likes of aanmeldingen die heeft, zodat een beetje duidelijk wordt wat het gewicht is. Het overzicht zal noodzakelijk zeer incompleet zijn. Cijfers en citaten zijn verzameld in de middag en avond van 7 februari.

Groningen

Ik begin bovenaan de landkaart, in Groningen. Ik neem het in dit overzicht op, niet omdat het er echt bij hoort, maar omdat het in de beeldvorming er wel makkelijk mee in verband kan worden gebracht, en omdat helderheid in dit soort situaties zo broodnodig is. Groningen springt er gunstig uit, waarschijnlijk omdat daar echt opstandigheid ís, tegen een grote bedrijfssluiting en tegen schadelijke gasboringen. Maar gaat het daar wel om 7 maart? Je hebt er “Groningers in opstand”, een site met als kop: “Samen sterk, voor welzijn, veiligheid en werk”, waarbij de veiligheid vooral de aardbevingen en de gaswinning betreft. Er hoort een Facebook-pagina van dezelfde naam bij. Opvallend afwezig: nare xenofobe opmerkingen. Opvallend afwezig ook: verwijzingen naar 7 maart.

Men trekt daar duidelijk een eigen plan – een plan dat gelukkig steun vindt in de Randstad. De Autonomen Den Haag hielden deze week een flyer-actie bij de Tweede Kamer, zij aan zij met boze Groningers. Een handjevol mensen slechts, maar een hele goede zet, zo wordt er solidariteit gebouwd en wordt de trend doorbroken die er bij zoiets al gauw is: de trend van “wij in de provincie versus zij in de Randstad”. De onderliggende tegenstelling loopt immers niet tussen centrum en provincie, maar tussen establishment en bevolking, tussen boven en onder. Mooi dus, maar minder relevant voor 7 maart. Het staat er los van, maar dat weten mevrouw en meneer beeldvorming niet automatisch.

Friesland

We gaan naar Friesland. “Friezen in Opstand Friesland”, vind ik daar, met 950 likes. Dat hoort wel bij de 7 maart-aanloop. Boze postings over de EU, over belastingen, over afluisteren, boze stukjes over de PvdA, maar zonder de rechtse ondertoon die er vaak aan wordt meegegeven. In de introductietekst: “Wij staan voor de Friezen en inwoners (…) het enige dat we willen is de burgers een kans geven zich te verenigen tot een eensgezind Friesland die zijn stem kan laten horen (…) over alle onrecht waarvan men het slachtoffer is geworden door onze overheid en hun incompetente beleid.” De toon is anti-regering en anti-EU, er is een vleug Fries nationalisme bespeurbaar, maar men is vooral kwaad zonder expliciete richting. Ik denk dat we op 7 maart veilig in Friesland de straat op kunnen zonder acuut door rechtse horden te worden gemolesteerd.

Drenthe

Drenthe dan? “Drenthe in Opstand tegen het gegraai van Den Haag en Brussel, oftewel Drenthe is het zat” is een pagina met inmiddels 664 likes. Daar zien we steun voor de strijdende mensen in Groningen, en aandacht voor het gevaar van de boringen en aardbevingen in de provincie zelf. Maar aandacht is er ook voor het PVV-onderzoek dat ‘bewijst’ dat we buiten de EU beter af zijn. En erger: op deze pagina werd ook het artikel gepost van de rechtse publicist Niemöller waarin hij “10 redenen waarom Nederland op 7 maart best plat mag” noemt. Het artikel is expliciet xenofoob, en een teken van rechtse alertheid, bereidheid om in te springen op de kans die 7 maart hen biedt. Het posten ervan is een teken van – minstens – gebrek aan alertheid, slordig lezen en niet verder gaan dan alleen de kop, maar mogelijk symptomatisch voor sympathie voor dit soort ultra-nationalisme. Het stuk kreeg na posting op 3 februari 29 likes.

In een eerdere zelfgeschreven post van 31 januari, valt dit te lezen: “We kregen een melding dat we geen medestanders kregen omdat we tegen Wilders zijn. We zijn niet tegen maar ook niet voor Wilders. Hij heeft goede standpunten maar ook minder goede, maar dat hebben andere partijen ook”. Tsja. Opmerkelijk hier is dat men dus geen afstand neemt. Opmerkelijk is ook dat ze kennelijk de vraag krijgen om wat méér pro-Wilders te zijn. Opvallend, verderop in deze tekst: “Wij zijn niet tegen buitenlanders maar waarom betalen hun 79 aan zorgverzekering (zonder eigen risico) en waarom betaald een Poolse chauffeur maar 50 euro boete terwijl wij voor de zelfde overtreding 220 euro betalen, nogmaals gelijke monniken gelijke kappen”. Dat de Poolse chauffeurs hier ook onder de “wij” kunnen vallen die tegen de regering zijn, is kennelijk ondenkbaar voor de opstellers van deze tekst. “Wij” zijn steeds alleen de Nederlanders. Niet de bewoners van Nederland, allemaal, ongeacht nationaliteit. Het is een thema dat steeds opduikt, het gevoel dat ‘echte Nederlanders’ achtergesteld worden bij ‘buitenlanders’. En het verhaal van die goedkope ziektekosten: dat kan slaan op een bericht dat op 22 januari geplaatst is, over het nieuws dat de PVV eist dat een goedkope polis die verzekeraars aan arbeidsmigranten aanbieden, voor iedereen open moet. Hoe de vork precies in de steel zit, heb ik niet achterhaald. Maar dat het hier om specifieke polissen voor specifieke groepen arbeidsmigranten – en dus niet om ‘buitenlanders’ in het algemeen – gaat, is duidelijk. Het berichtje is daarmee generaliserend, en rechts en tendentieus op een warrige manier. Dat geldt, denk ik, voor deze pagina als zodanig ook.

Overijssel

Flevoland dan? Nee, eerst Overijssel. Ik open de betreffende “In Opstand”-pagina, een pagina met 528 likes, en moet even met de ogen knipperen. Kleuren als achtergrond, kennelijk de Overijsselse vlag, grote zwarte vuist als strijdbaar logo. Dezelfde vuist die vaak door linkse groepen wordt gehanteerd, je zag hem vroeger veel bij de Internationale Socialisten, en nu bij Vereniging Weldaad. Regionalisme vermengd met linkse strijdbaarheid? Verwijzingen naar de Groningse acties wijzen een beetje in die richting. Ik zie ook een link naar twee kritische artikelen over Wilders en de PVV. Maar ik trof ook de link naar Niemöllers foute stuk weer aan, op 5 februari. Lézen mensen zulke stukken voor ze ze doorlinken? Of zien ze enkel de kop en vinden ze dat genoeg? In het eerste geval is er sprake van bewuste promotie van extreem-rechts. In het tweede geval van onnadenkendheid. Beiden zijn schadelijk. Beiden geven extreem-rechts ruimte en krediet dat ze niet verdienen.

Dat de rechtsheid niet helemaal onbedoeld is, blijkt wellicht uit een ander stukje dat op 5 februari geplaatst is: “Zo gaat het tegenwoordig in Holland… toch…” Daarin wordt een krom sprekende ‘buitenlander’ opgevoerd die van een fee drie wensen vervuld mag krijgen. Eerst wenst hij een nieuw gebit, vervolgens een villa. De fee regelt het. Als derde wil de man de Nederlandse nationaliteit. Hopla, die krijgt hij – en meteen is zijn gebit weer slecht en staat hij zonder villa. “De fee (Rutte) grijnste heel gemeen en zei ‘ja knul, nou ben je een echte Nederlander, zoek het zelf nu maar uit.’” En de slotzin: “De zorg zal ons een zorg zijn.” De woede over slechte zorg wordt hier naadloos gekoppeld aan het neerzetten van ‘buitenlanders’ als bevoorrecht en Nederlanders als ‘achtergesteld’ in ‘eigen’ land. Zo wordt verontwaardiging vermengd met racistisch geprojecteerde angst en afkeer. Het betreffende stukje ben ik intussen op meerdere “In Opstand”-pagina’s tegengekomen.

Flevoland

De rechtse indicaties uit Drenthe en Overijssel vallen vrijwel in het niet vergeleken bij wat Flevoland presteert. Op 7 februari op de “In Opstand”-pagina van Flevoland: een link naar een filmpje: “Brits onderzoek bewijst gelijk PVV”. Op 6 februari: een foto met PvdA-er plus partijlogo en de tekst: “Meer dan 100 bezwaren van bewoners maar we beginnen dit jaar nog met de bouw van de moskee!” Hier wordt behendig de verontwaardiging over het niet luisteren naar bezwaren vermengd met afkeer van een moskee, en van de PvdA. Klassieke fascistentruc, en het is een plaatje dat je op pagina’s die 7 maart promoten, herhaaldelijk tegenkomt. Verder omlaag scrollend zie je meerdere keren het aanprijzen van het PVV-rapport dat zou aantonen dat het goedkoper is om de EU te verlaten. Op 4 februari een tekeningetje waarop Wilders naar Rutte uithaalt in de boksring, met als tekst “die zag mark niet aankomen, wilders 1-0 voor” is symptomatisch. Op 3 februari plaatste de site een link naar een artikel waarin Wilders oproept uitkeringen aan migranten te stoppen. Deze Flevoland-pagina wordt gemaakt door PVV-sympathisanten of mensen daar zeer dicht in de buurt zitten.

En daar blijft het niet bij. Ook op 3 februari verschijnt er een foto met als tekst: “het is niet een kwestie van u vraagt wij draaien. Wie verandering in dit land wil, zal in beweging moeten.” Boven de tekst staat de kennelijke auteur, net in het pak, sigaar in de hand: Pim Fortuyn. Op 4 februari werd het Niemöller-stuk geplaatst. Op diezelfde dag beklaagt de pagina zich over “multiculti-praatjes” vanuit D66. Heel interessant is ook een fotootje, als post neergezet dezelfde dag. We zien een viertal tanks aan komen rijden. Erboven de tekst: “zouden we dit nodig hebben om naar het binnenhof te gaan en rutte weg te sturen?” Ach ja, als we ‘het volk’ niet mee krijgen, zetten we toch gewoon het leger in? Nog een mooie, van dezelfde dag. Landkaartje van Nederland. Vier keuzen er op getekend van partijen, allen doorgekruisd en van “?Nee!” voorzien. Welke keuzen? PvdA bovenaan, dan VVD, dan CDA en D66. De twee grootste partijen, PVV en SP, ontbreken in de lijst. Dát is hier over van het “onpartijdige” niet-links-niet-rechts-verhaal waar veel 7-maarters mee zwaaien: een stemoproep voor PVV of desnoods SP. Overigens heeft de pagina slechts 83 likes. Houden zo, of unliken als je er onnadenkend op hebt geklikt.

Gelderland

We steken bij Harderwijk het Veluwemeer over, en belanden in Gelderland. Daar zien we de pagina “Gelderland in Opstand” met 107 likes. De xenofobie springt veel minder opzichtig van de pagina dan in Flevoland. Veel boosheid over bezuinigingen en verwaarlozing van de zorg, en de acties in die sector kregen een positieve vermelding. Maar op 5 februari stond er ook het verhaaltje van de fee en de via het Nederlanderschap van zijn gebit beroofde ‘buitenlander’ dat we eerder tegenkwamen. Onoplettendheid? Ik hoop het maar.

In Gelderland ligt ook Nijmegen, en er is “Nijmegen is het zat”. Dat is geen bijdrage tot algehele opgewektheid, integendeel. Een link naar een PVV-oproep die om de EU ging, een bericht waarvan de eerste zinnen dan ook nog worden overgenomen. Eronder dus de link en de illustratie. Rechtstreekse PVV-propaganda dus. Dat was op 6 februari. Eronder, 5 februari, een link naar… een Doorbraak-artikel over werklozen die zich tot zelfmoord gedreven voelen. Maar niet te hard juichen: het is de PVV en niet Doorbraak dat de nadruk krijgt en waar een zetje aan gegeven wordt. Dat Doorbraak-stuk wordt opgevoerd om een enkel punt te illustreren dat uiterst rechts ook graag benut om eigen redenen: bezuinigingen leiden tot menselijk leed. Lager op de pagina, op 3 februari, zie ik ook weer Fortuyn op de foto langs komen. Ze hebben aan levende uiterst-rechtse bondgenoten kennelijk niet genoeg, ook Heilige Pim wordt aangeroepen..

Brabant

Brabant kent inmiddels al meerdere pagina’s. Er is “Brabant in Opstand”, met inmiddels 427 likes. Hier ook weer veel van de op al dit soort pagina’s prominente klachten over hoge belastingdruk, afluistertoestanden en ander bestuurlijk opgelegde narigheid. Positieve aandacht voor Wilders oproep om de EU te verlaten, bijvoorbeeld vandaag: “een groot deel met Wilders eens…”, waarna wat opiniegetallen volgen. En ook vandaag: een link naar een bericht over minister Dijsselbloems opmerking: “PVV bestelt rapport”, over de voordelen van vertrek uit de EU. Zinnetje erbij: “tuulk wille ze niet ui de EU, dan kenne ze niet meer graaie zoals nu gedaan wordt.” Nee, dan “kenne ze graaie” zoals buiten de EU gedaan wordt, in Oekraïne bijvoorbeeld. Ooit over nagedacht? Intussen wordt ook vandaag, zonder commentaar, het Telegraaf-nieuwsartikel gebracht: “PVV ook in politieke barometer de grootste”.

Deze pagina ziet de PVV overduidelijk niet als gevaar, maar minstens als bondgenoot op het onderdeel “Europa”. De pagina is des te effectiever omdat de maker(s) oog heeft/hebben voor soms hilarische incidenten die opgewekt worden vermeld, zoals vandaag een student die een politieagent onder plast als die een feest tracht te beëindigen. De lachers op je hand krijgen… maar wel op de warrig-rechtse hand die zo typerend is voor de toonzetting in de aanloop naar 7 maart. En hier en daar is er regelrecht racisme, in de verongelijkte vorm die we zo vaak zien. Melding maken op 7 februari van een man die een agent mishandelde en stevige straf krijgt. Zinnetje erboven: “als het een buitenlander was en een doodgewone burger was het waarschijnlijk een taakstraffie geworden”. Maar de pagina maakt op dezelfde dag ook melding over een Telegraaf-stuk waarin een Amerikaanse bezoekster racistische beeldvorming in de Efteling hekelt, onder meer de pop Monsieur Canibale, met de vraag erbij: “eens of oneens?” De “Zwarte Pieten”-discussie duikt dan onmiddellijk in gedachten op.

Een andere pagina in de provincie is “Midden-West Brabant in Opstand”. Die heeft 131 likes. Daar zie ik verbazende zaken tussen de standaardberichtgeving. Men overweegt er, blijkens een berichtje van 4 februari, samenwerking met “A New Holland”, een zeer wazige pagina over wiens columnist Julien Voets ik in mijn vorige stuk al schreef. Men nam van “A New Holland” op de Midden–West Brabant-pagina op 5 februari een reactie over op de kritiek die ik daarop leverde. Maar men plaatste op dezelfde pagina even goed weer een link naar mijn artikel, met de zin erbij: “Zeker de moeite waard dit te lezen en te delen!” Verder aandacht op 6 februari voor anti-belasting-protest in Breda, een petitie tegen accijnsverhoging die aan CDA-er Buma wordt aangeboden. Verder hier en daar de licht vertwijfelde vraag of er wel veel mensen gaan komen, afgezien van de truckers waar wel op gerekend wordt. Geen opmerkelijk rechtse pagina, maar wel contact in zeer rechtse richting. Als het daadwerkelijk tot samenwerking met die “A New Holland”-lui komt, zou de fouterigheid er wel eens de overhand kunnen krijgen, sluw verpakt in niet-links-niet-rechts-riedels.

Zeeland

Westwaarts, heel kort, naar Zeeland. Daar vond ik weinig schokkends, alleen de pagina “Zeeland in Actie”, maar die bestaat al sinds 2012 en gaat over behoud van banen in de provincie. Een 7 maart-connectie kan ik er niet vinden, en nare verwijzingen ontbreken. Wat een verademing. Verder, naar Zuid Holland dan maar. Op de pagina “Zuidholland in Opstand” staat nog vrijwel niets, en die heeft maar 10 likes. Maar de provincie heeft grote steden, en daar gebeurt meer. Je hebt “Den Haag in Opstand”, waar het echt een ratjetoe is en waar je serieus radicaal-linkse dingen treft. Bericht op 6 februari: solidariteit met het verzet in Groningen. 29 januari: aankondiging van het radicaal-linkse 2.Dh5-festival! Aandacht voor de nucleaire top die er aan komt, voor andere plaatselijke zaken. Als de uitstraling van deze pagina maatgevend was voor de hele aanloop naar 7 maart, dan deed ik mee en pleitte ik ervoor om dat op grote schaal te doen. En de pagina heeft 344 likes, niet slecht. De ondertitel geeft ook al aan dat we hier met een links initiatief te doen hebben: “Naar een solidair en duurzaam Den Haag!”.

Hoe staat het in Rotterdam? Daar is ook een “in Opstand”-pagina. Een stuk minder opwekkend is daar de sfeer, aan die pagina te oordelen. Niks solidair en duurzaam, maar gewoon “Stop de machtsoverdracht van Den Haag naar Brussel met alle gevolgen van dien” als intro-tekst. De gebruikelijke klachten over corrupte politici en vervelende lastendruk en graaiende bankiers. En op 3 februari het plaatsen van een link naar een Telegraaf-stuk waarin Wilders oproept om uitkeringen aan migranten stop te zetten. Zinnetje erboven van de paginamaker zelf: “ben geen fan van hem, maar tog…” Maar op 25 januari plaatste de pagina een verslag van Socialisme.nu over de opstandige Groningers. De combinatie tekent de verwarring. De sfeer is zoals op veel van deze pagina’s rechtsig, maar helemaal niet consistent in al die rechtserigheid. En dit sfeertje is wijdverbreid, de pagina telt 1.466 likes.

Noord-Holland

We slaan eventjes af naar rechts, en komen in Utrecht terecht. Daar vind ik op Facebook…. helemaal niets! Noord-Holland dan? Ook niets, althans niet provinciaal. Wel stedelijk: “Amsterdam in Opstand”. Inleidend tekstje: “We zijn het zat! Amsterdam komt in opstand tegen de centrale macht van Den Haag en Brussel. Tegen discriminatie. Voor VEEL meer sociale rechtvaardigheid.” Wie kan daar nu tegen zijn? Opvallend dat hier discriminatie expliciet afgewezen wordt. Opvallend ook dat het hier niet gaat om machtsoverheveling van Den Haag naar Brussel, maar om de macht van beide ‘steden’. Opvallend is ook het logo. Geen nationale vlaggenwapperij, maar een foto van de Dokwerker. Men hecht duidelijk aan een progressieve toonzetting. Wordt die inhoudelijk waargemaakt? Niet echt. Op 6 februari plaatst de pagina een eigen stuk, waarin uitgelegd wordt dat Wilders “een ongemakkelijke … medestander” is, vanwege vooral zijn afwijzing van de EU. Ze hopen dat stemmen op hem straks niet meer nodig is – als hij zijn zin heeft gekregen en Nederland de EU uit is na een referendum. Verder is er niet veel schokkends op die pagina te vinden. Veel weerklank krijgt die ook nog niet, er staan nog maar 83 likes bij, terwijl de pagina al sinds 20 januari bestaat. Het hele 7 maart-gebeuren lijkt toch vooral een provinciaal, geen grootstedelijk, verschijnsel.

Limburg

Een van de provincies waar het verschijnsel klaarblijkelijk floreert, en een rechtse wending heeft genomen, is Limburg. Daar zijn meerdere Facebook-pagina’s actief, of althans: waren, toen ik links begon te verzamelen hierover. Maar een van die pagina’s, “Limburg in Opstand”, is inmiddels spoorloos. Geen groot verlies, er stond vooral giftig-rechtse troep op. Wat er wel is, dat is “Limburg in Opstand tegen het gegraai van Den Haag en Brussel” kent 302 likes. Vooral het soort standaardberichten, maar helaas valt daar dus ook PVV-reclame onder. Gisteren bijvoorbeeld, een verwijzing naar een NOS-bericht getiteld: “economen: PVV-rapport niet reëel”. Zinnetje erbij van de pagina zelf: “de economen zijn zelf niet reëel … allemaal belastingdienst oplichters. Gewoon NL de EU uit… simpel.” Als iemand iets beargumenteert dat je niet bevalt, noem je hem of haar een oplichter. Gewoon… simpel. Wie wil aantonen dat uit de EU stappen voordelig is, zou met iets beters mogen proberen te komen. Intussen krijgt de PVV op deze manier krediet op een pagina als deze.

Maar even verderop op de pagina staat een op 5 februari geplaatste verwijzing naar een al eerder langs gekomen artikel van Doorbraak. PVV en Doorbraak, onverzoenlijke tegenstanders. Maar in de huidige verwarring plaatsen Facebook-pagina’s ze doodleuk allebei. Als het maar “tegen de regering” is. Verderop lees je dan weer een op 30 januari geplaatste post met link naar een stuk: “VVD wil vreemdelingen vaker vastzetten”. Zinnetje erbij van de paginamaker(s) zelf: “Loze beloftes … die lopen langs mekaar af in de 2de kamer en binnen hun graaiclubje.” Kennelijk is deze schrijver boos, niet omdat de VVD meer “vreemdelingen” wil opsluiten, maar omdat van dat voornemen – dat kennelijk okee wordt gevonden – wel niet veel terecht zal komen. Dit is wel degelijk xenofobie, en het is een stuk typerender voor de 7 maart-fans dan verwijzingen naar berichten uit radicaal-linkse bron.

Landelijk

Daarmee is de regionale rondgang eventjes voltooid. Ik zal best pagina’s gemist hebben, en op allerlei pagina’s belangrijke zaken over het hoofd hebben gezien. Het is ook denkbaar dat, als je zaken checkt, berichten blijken te zijn verdwenen of zelfs hele pagina’s opgedoekt. Belangrijker dan regionale (onhaalbare) compleetheid zoeken: er zijn ook een aantal pagina’s die zich niet op bepaalde regio’s of steden richten, maar wel de 7 maart-acties promoten. Daar zitten zeer onaangename websites tussen.

Ik noem bijvoorbeeld “Het volk is het zat”, waar mensen hun anti-regeringsberichtjes kwijt kunnen. De pagina heeft 13.739 likes. Interessant is wat ze zelf liken. Welnu, ze liken Geert Wilders, en ze liken de SP ook. Hier en daar een oproepje voor 7 maart, maar de pagina gaat daar niet speciaal over en is al ouder. Verder de helaas gebruikelijke cocktail van anti-regeringsgrollen en PVV-anti-EU-berichtjes. Dat op een breed gelezen pagina als deze de 7 maart-actie haar plek vindt, versterkt de kans dat het er op die dag onaangenaam chauvinistisch zal toegaan.

Een andere: “Eén Nederland”. Alleen al de titel. Kop voorzien van rood wit blauwe achtergrond. Verder nog niet veel, maar wat er is, tekent de sfeer, bijvoorbeeld op 3 februari de foto van Fortuyn met bijbehorende tekst die ik eerder heb genoemd. De pagina heeft nog maar 34 likes, maar bestaat ook nog maar sinds 2 februari. Merkwaardig is wel dat ze zowel het relatief progressieve “Den Haag in Opstand” liken als het veel rechtsere Drenthe en Amsterdam in Opstand. Alweer een teken van het incoherente wereldbeeld dat aan de 7 maart-acties voeding geeft.

Angstaanjagend is “Strijders voor Nederland”, een pagina waarboven de Hollandse driekleur imponerend wappert. Van die strijders zijn er 2.045. Dat is althans het aantal likes dat ze hebben. En daar gaan we weer: 6 februari, “onderzoek wijst uit” dat we beter uit de EU kunnen stappen, met verwijzing naar het PVV-rapport erover. 4 februari: link naar het rechtse Niemöller-stuk, dat ter plekke 48 likes kreeg. Wel opmerkelijk: uit berichten van 29 en 30 januari valt af te lezen dat men vanuit deze pagina ook naar de nucleaire top rond 25 maart wil. Aandacht, nietwaar? Op 28 januari een bericht waarin vervroegde vrijlating van veroordeelden wordt afgewezen, met natuurlijk verwijzing naar Volkert (over andere vervroegde vrijlatingen hoor je dit slag mensen zelden). Op 20 januari: “Wat iedereen al wist, is nu ook (helaas) echt gebeurd: die Roemenen weten zich niet te gedragen in ons land. Het volk was hier om die reden dan ook fel op tegen , maar het kabinet liet het toch maar gebeuren.” Eronder een link naar een Telegraaf-stuk met als titel: “Roemeense rovers niet te stoppen”. Opmerkelijk: iedereen wist het al, maar nu is “het” pas echt gebeurd. Maar wie heeft er nog ratio nodig als je racisme ter beschikking hebt?

Vanuit deze, helemaal niet zo kleine, strijdersmeute is ook een ‘event’ gelanceerd: “Strijders staat op tegen tegen het Kabinet Rutte 2!”. Voor ‘Nederland’, tegen de regering die daarmee impliciet als landverraders wordt neergezet: een nationalistisch, uiterst rechts, geenszins een links discours. Nog geen grote aantallen doen aan deze oproep om op 7 maart naar het Binnenhof op te trekken: 321, met 201 mensen die “misschien” aangeven. Aantal genodigden is echter 4.968 mensen. Veel gemopper op deze pagina dat het aantal zo langzaam groeit. Ik ben er niet gerust op dat dit zo blijft.

Ik houd er mee op, voor het moment, met het overzicht. Een paar afsluitende opmerkingen. Wat hier opkomt is een incoherente, maar in hoofdzaak naar rechts neigende, protestbeweging. Op sommige plaatsen valt dat mee: in Den Haag bijvoorbeeld, waar de wind van links blaast, en ook wel in Friesland. Een enkele provincie kent een heel eigen dynamiek, namelijk Groningen waar écht hoopgevende opstandigheid woedt, die echter met 7 maart weinig tot niets van doen heeft. In de andere plaatsen en provincies is het foute boel. Flevoland en Limburg zijn vrij extreem. Nijmegen en Rotterdam ook, maar ook in de andere plekken en provincies is het uiterst rechtse, nationalistische en xenofobe sentiment tastbaar en dreigend aanwezig. Er is geen enkele reden om 7 maart onbezorgd en onbekommerd tegemoet te zien. Er is geen enkele reden om ons hierbij aan te sluiten, tenzij in de plekken waar rechts geluid (nog) niet de zaak domineert. En ook dan alleen maar als radicaal-linkse mensen sterk genoeg zijn en openlijk de woede tegen de regering een solidaire, anti-chauvinistische draai kunnen helpen geven met een eigen inbreng. Ik betwijfel of er momenteel plaatsen in Nederland zijn waar dit het geval is. Heel misschien in Den Haag zelf. Maar ook daar zouden aanwezige lefties wel eens onder de voet gelopen kunnen worden zodra uit andere steden mensen komen toestromen en bijvoorbeeld Nederland Strijdt erin begint te slagen haar mensen richting Binnenhof te doen lopen.

Dit 7 maart-gebeuren was in oorsprong niet bedoeld als Nederlandse Tea Party. Maar heel veel tekenen dat het daar op uitdraait zijn er helaas wel. Er is wel een belangrijk verschil. Waar in de VS die Party verzorgd werd door rechtse Republikeinen met groot geld erachter, daar lijkt de poldervariant veel spontaner, van onderop, op gang te komen. Ik zie nergens tekenen van grote geldschieters, en hoewel de sympathie voor de PVV erg opvallend is – geen andere partij wordt zo welwillend behandeld op de meeste Facebook-pagina’s in dit wereldje – zie ik geen tekenen dat de PVV-organisatie zelf een rol speelt. Het is meer een beweging die als een rijpe appel in hun schoot valt, dan een opzetje vanuit het Wilders-kamp zelf. Wilders enorm in de kaart spelen doet het echter wel. Misschien wegen ze in dat kamp wel af: “zodra wij ons opwerpen als bondgenoot, verschaffen we tegenstanders munitie om de protesten aan te vallen als toch partijgebonden. Dat verzwakt de protesten. Slimmer dus om afstand te houden, en te oogsten wat we zelf niet rechtstreeks hebben hoeven te zaaien.”

Hoe dat ook zij: het kan haast niet anders of Wilders en uiterst rechts zien het 7 maart-gebeuren met belangstelling en welwillendheid tegemoet, want het biedt veel ruimte aan hun vooroordelen, hun gedachtegoed. Het dreigt extreem-rechts te voorzien van extra invloed. Nogmaals, er is zeer veel reden om het hele verschijnsel een stuk kritischer te bejegenen dan teveel linkse mensen nog steeds doen. De symptomen zijn duidelijk, voor wie bereid is om die te zien.

Peter Storm
Maker van het weblog Ravotr.