“Op 5 december 2014 vieren we de afschaffing van Zwarte Piet”

Zwarte Piet is racisme.
Zwarte Piet is racisme.

Een half jaar voordat Zwarte Piet het straatbeeld weer dreigt te gaan bezoedelen, werd afgelopen zaterdag in Amsterdam al de aftrap gegeven van de grote hoeveelheid activiteiten die de beweging tegen de racistische karikatuur in 2014 op stapel heeft staan. Maar liefst zo’n honderdvijftig mensen namen deel aan een strijdbare en inspirerende bijeenkomst waar de “kick-out” van de knecht van Sinterklaas alvast werd aangekondigd.

Kno’ledge Cesare, een van de kartrekkers in de strijd tegen de Nederlandse blackface-traditie, zette in zijn praatje uitstekend neer waar het de beweging tegen Zwarte Piet om te doen is: “Maak nog een paar foto’s van Zwarte Piet en hang die op in een museum. En heb je last van nostalgie? Met je Amsterdamse stadspas kun je hem vanaf volgend jaar gratis bewonderen in het Stedelijk Museum. We gaan er niet meer over discussiëren of Zwarte Piet nu racisme is of niet. Die discussie is zooo 2013.” En de Zwarte Piet-figuur is zooo 1850.

Kno'ledge Cesare op de bijeenkomst.
Kno’ledge Cesare op de bijeenkomst.

Institutioneel racisme

Anousha Nzume, die de bijeenkomst presenteerde, maakte duidelijk dat het de initiatiefnemers niet alleen gaat om Zwarte Piet, maar vooral om het institutionele racisme in onze samenleving. De racistische karikatuur is daar een uiting van, maar er is meer: verbale en fysieke agressie tegen zwarte mensen, discriminatie op de arbeidsmarkt, uitsluiting van migranten en vluchtelingen, etnische profilering door de overheid, en ga maar door. Zoals Kunta Rincho van de organisatie Zwarte Piet Niet (ZPN) het verwoordde: “Als we in Nederland niet zien dat Zwarte Piet racistisch is, hoe kunnen we dan institutioneel racisme aanpakken?” ZPN organiseerde vorig jaar op 16 november, de dag voor de intocht van Sint en Piet in Amsterdam, een indrukwekkend protest op het Beursplein.

De sfeer van het “kick-out event” zat er goed in door optredens van Joggo en Yahmani Blackman. Daarnaast waren er toespraken van Bamba Nazar over Malcolm X, PvdA-raadslid Peggy Burke en filmmaakster Miss Kitty. Vervolgens kwamen woordvoerders van de drie initiatiefnemende organisaties aan bod: ZPN, Nederland Wordt Beter en New Urban Collective. Zij gaven een enthousiaste evaluatie van de activiteiten tegen Zwarte Piet in 2013. De visie van Rincho: “De Zwarte Piet-discussie werkte als een laxeermiddel voor de Nederlandse samenleving. Alle racistische shit kwam er aan de onderkant uit.” Mitchell Esajas van New Urban Collective: “In 2013 is er een sociale beweging tegen Zwarte Piet ontstaan.”

Boycotacties

Kick-Out Zwarte Piet (KOZP) is de naam van de campagne die de drie organisaties in 2014 van de grond gaan trekken. Ze deden hun gezamenlijk en afzonderlijke plannen uit de doeken tussen nu, het moment van de aftrap, en het eind van het jaar. Via powerpoint-presentaties toonden de organisaties een overzicht van hun activiteiten, waarbij naast de veelzijdigheid en grote hoeveelheid ervan ook opviel dat die al in maart beginnen. Zo is er het plan om een oudercommissie op te richten die zich gaat bezighouden met Zwarte Piet in het onderwijs, vanuit het streven om scholen Zwarte Piet-vrij te krijgen. Ook wil men de druk op winkels opvoeren en hen ertoe bewegen om de racistische karikatuur uit hun assortiment en reclameboodschappen te bannen. Bedrijven die weigeren om daaraan mee te werken, kunnen te maken krijgen met boycotacties. Verder denken de activisten aan sit-ins bij bedrijven als De Bijenkorf, debatten, een demonstratie bij de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester, videoclips, een anti-Zwarte Piet-lied met medewerking van bekende artiesten, spreekbeurtpakketten voor scholieren, acties bij de intocht van Sint en Piet, en een landelijke demonstratie. “En op 5 december vieren we de afschaffing van Zwarte Piet”, zo werd strijdbaar opgemerkt. “En voortaan gaan we elk jaar op die dag Nelson Mandela herdenken.” Vorig jaar overleed Mandela op die dag, waarna op 6 december meteen een strijdbare herdenking plaatsvond waar ook activisten tegen Zwarte Piet aan deelnamen.

Het is bijzonder hoopgevend en het vormt een teken van kracht en onverzettelijkheid dat zo vroeg in het jaar al zoveel plannen zijn uitgewerkt en worden gepresenteerd. Het was prachtig om tijdens de bijeenkomst de enorme energie en inspiratie te merken waarmee de campagne tegen Zwarte Piet in 2014 van start is gegaan. Veel sprekers gaven uiting aan hun voornemen om zich nu en in de toekomst te blijven inzetten voor de afschaffing van de racistische karikatuur, “by any means necessary”, om met Malcolm X te spreken. Iedereen die daar een bijdrage aan wil leveren, kan meedoen aan de activiteiten van de drie organisaties en uiteraard ook eigen activiteiten ontplooien.

Frodo Tromp
Harry Westerink