De soap over de individuele inkomenstoeslag in Amsterdam

Logo van de Bijstandsbond.
Logo van de Bijstandsbond.

Terwijl de parlementaire enquête gaat over de Panama-papers en de weggesluisde miljarden belastingontduiking van de superrijken, krijgen de minima in Amsterdam bij de nieuwe individuele inkomenstoeslag 50 euro per jaar. Maar dan niet alle minima, natuurlijk. Verschil moet er zijn, volgens de gemeente Amsterdam. De VVD doet niet mee aan de parlementaire enquête. De partij vindt al dat gezeur over belastingontduiking van de superrijken maar onzin. Maar minima het vel over de oren halen doet men graag.

De gemeente Amsterdam moest met veel ambtenaren meer dan twee maanden nadenken over een rechterlijke uitspraak, voordat men kwam met een concept-regeling voor de nieuwe individuele inkomenstoeslag. De uitkeringsgerechtigden moeten op basis van die regeling weer heel wat informatie verstrekken. Met de billen bloot voor 50 euro. Maar de nieuwe concept-verordening zou wel eens in strijd met de wet kunnen zijn, net als de oude.

Van het kastje naar de muur

In de oude verordening over de individuele inkomenstoeslag die de Amsterdamse gemeenteraad had aangenomen, stond dat alleen mensen met schulden in aanmerking konden komen voor een toeslag, in de vorm van een VVV-bon. Begin april voerde advocaat Marc van Hoof voor een cliënt daarover een rechtszaak. De cliënt van Van Hoof stelde dat de verordening in strijd was met de Participatiewet. Bij de invoering van die wet had de regering besloten om extra geld aan de gemeenten te geven waarmee ze op basis van individuele beoordeling mensen met een minimuminkomen toch een compensatie konden geven. Categoraal beleid (automatische toekenning op basis van enkele groepskenmerken) werd verboden. In de zaak van de cliënt van Van Hoof verklaarde de Amsterdamse rechtbank de verordening ongeldig. De verordening moest buiten werking worden gesteld, omdat het bij de inkomenstoeslag zoals die in de verordening was geregeld, ging om verboden categoraal beleid. Iedereen moet namelijk de toeslag kunnen aanvragen en die aanvraag moet vervolgens ook individueel worden beoordeeld. De rechters spraken uit dat de aanvraag van de cliënt opnieuw in behandeling moest worden genomen en individueel moest worden beoordeeld.

Daarop bleef het akelig stil bij de gemeente. Bijna twee maanden lang hoorden we niets. Als Bijstandsbond adviseerden we bijstandsgerechtigden om de toeslag alvast aan te vragen. Mensen werden daarop van het kastje naar de muur gestuurd. Ambtenaren waren nergens van op de hoogte en verwezen naar de oude verordening. “U komt niet in aanmerking en nee, wij nemen uw aanvraag niet in behandeling”, zo kregen baanlozen te horen. Velen dienden daarop een klacht in. Vorige week ontvingen diverse aanvragers een brief van de gemeente waarin werd gesteld dat betrokkene begin juli een beschikking zou ontvangen, wanneer de nieuwe verordening in de gemeenteraad zou zijn aangenomen. Ook werden aanvragers verwezen naar de afdeling voorzieningen die de aanvragen zou moeten afhandelen. Blijkbaar werd er intern wel aan gewerkt. Contact met gemeenteraadsleden maakte duidelijk dat die meer dan zes weken na de uitspraak ook nog van niets wisten. Inmiddels hadden de Partij van de Arbeid, GroenLinks en D66 een actualiteit aangevraagd in de gemeenteraad. Dit naar aanleiding van het Parool-artikel “Amsterdamse regeling voor toeslagen minima deugt niet” over de rechtszaak en haar gevolgen.

Armoedebestrijding

En dan ligt er nu een nieuwe verordening. Met beleidsregels en een toelichting voor de gemeenteraadsleden. Korte inhoud: mensen tot 120 procent van het minimum, met een leeftijd tussen de 18 jaar en de pensioengerechtigde leeftijd, krijgen 50 euro per jaar wanneer ze op de peildatum 31 december minimaal drie jaar op het minimum zitten. Werkenden krijgen de toeslag niet, maar bijvoorbeeld WSW-ers en Wajongers wel. Om de toeslag te krijgen moet aan een voorwaarde worden voldaan: er moet geen uitzicht zijn op inkomensverbetering. Wel uitzicht op inkomensverbetering wordt verondersteld als je niet arbeidsongeschikt bent en in de periode van drie jaar betaalde arbeid hebt verricht. Verder worden in de beleidsstukken allerlei groepen genoemd die wel of niet voor de toeslag in aanmerking komen. Studenten komen ook niet in aanmerking.

Hoeveel ambtenaren zich met het formuleren van de regels hebben bezig gehouden, weten wij niet, maar in de verordening wordt het aan het college van burgemeester en wethouders overgelaten om “nadere regels te stellen”. Dat zou nu wel weer eens in strijd kunnen zijn met de wet. Het is namelijk aan de gemeenteraad om de regels van de verordening vast te stellen, volgens de wet, en niet aan B&W. Verder wordt de toeslag gefinancierd uit de bestaande middelen voor armoedebestrijding. Dus sommigen krijgen op andere gebieden iets minder of iets helemaal niet meer, in ruil voor die vijftig euro. Dat schiet lekker op, maar niet heus. Wie de hele soapserie van de individuele inkomenstoeslag nog eens wil doornemen, kan hier terecht: www.rechtvaardigamsterdam.nl.

Piet van der Lende