Sprekers tegen Zwarte Piet zetten witte hotemetoten in hun hemd tijdens slavernijherdenking
Tijdens de slavernijherdenking in 2014 voerde een groep jonge zwarte activisten een interventie-actie uit bij het podium, vlak voordat minister Lodewijk Asscher namens de regering het woord zou gaan voeren. Ze waren de zalvende en schijnheilige praatjes van witte hotemetoten beu en eisten daarom met een vlammende toespraak hun plek op, buiten het officiële programma om. Zo lieten ze de stem horen van het verzet van onderop tegen Zwarte Piet en tegen andere vormen van institutioneel racisme. Dit jaar was die stem onderdeel geworden van het officiële herdenkingsprogramma. Een aantal zwarte activisten hield strijdbare en onverschrokken toespraken, waardoor Asscher en vooral de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan behoorlijk in hun hemd kwamen te staan, tot genoegen van een groot deel van de honderden toehoorders.
Botte kop
Eindelijk is dus het geluid en de gedrevenheid van de nog jonge beweging van onderop tegen Zwarte Piet en tegen andere vormen van racisme ook doorgebroken in het programma van de slavernijherdenking. Het werd ook wel hoog tijd dat er in dat programma een nieuwe frisse wind zou gaan waaien. Zeker sinds 2011 hebben zwarte activisten het voortouw genomen in de strijd tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet, wat heeft geleid tot een indrukwekkende verdieping en verbreding van die strijd in alle hoeken en gaten van de samenleving. Maar NINSEE liet die nieuwe generatie een paar jaar vrijwel niet doordringen tot het officiële deel van de herdenking, die dan ook een nogal bobo-achtig karakter bleef houden. De interventie-actie van vorig jaar heeft daar een einde aan gemaakt, zo bleek woensdag. Als eerste spreker hield Kunta Rincho, woordvoerder van Zwarte Piet Niet, een krachtige toespraak. Hij was tijdens zijn praatje omringd door zo’n tien kameraden, wat de collectiviteit van hun strijd mooi illustreerde.
Een regelrechte aanfluiting vormde het optreden van Van der Laan. De burgervader ontpopt zich steeds meer tot een kleinzielige, hypocriete en rancuneuze bons die vooral bezig is om zijn eigen imago en zijn bevoorrechte positie van witte, rijkere en oudere man te beschermen. In het maatschappelijke debat over Zwarte Piet vormt hij een nare remmende factor door voortdurend te pleiten voor een zo geleidelijk mogelijke “aanpassing” van de racistische karikatuur, waarbij hij de verdenking op zich laadt dat hij de zaak op de lange baan wil schuiven. Tijdens een van de toespraken van de herdenking werd de dubieuze rol van de burgervader helder naar voren gebracht, aan de hand van een vergelijking met de houding van de Nederlandse staat bij de afschaffing van de slavernij in de negentiende eeuw. Zoals de tot slaaf gemaakten na de afschaffing van de slavernij in 1863 nog tien jaar dwangarbeid moesten verrichten en dus nog tien jaar op hun vrijheid moesten wachten, zo wil Van der Laan de aanwezigheid van het Zwarte Piet-racisme nog jarenlang laten voortduren. Die houding van de burgervader wordt in de beweging tegen Zwarte Piet al een hele tijd terecht aangevallen, en nu dus ook tijdens de officiële herdenking.
Toen vervolgens Van der Laan zijn toespraak ging houden, bleek zijn ego vanwege de vergelijking met de negentiende eeuw zo gekrenkt te zijn dat hij nogal sikkeneurig opmerkte dat hij nooit had beweerd dat Zwarte Piet nog tien jaar moest voortbestaan. Hij zou het hebben gehad over een geleidelijke afbouw van vier jaar. Doordat hij dit deel van zijn toespraak moest improviseren, viel de zorgvuldig opgebouwde plechtigheid en het sociale decorum van hem af. Hij stond daar plotseling in zijn miezerige naaktheid van verongelijkt wit heertje dat ook nog eens durfde te ontkennen dat Zwarte Piet iets te maken heeft met slavernij en het koloniale verleden. Hij haalde het dus doodleuk in zijn botte kop om de zwarte gemeenschap de les te lezen over de zogenaamde correcte visie op racisme en kolonialisme. Het is duidelijk dat hij op zijn teentjes is getrapt door de vele kritiek op hem en vooral ook door de acties tegen hem vanwege zijn houding in het Zwarte Piet-debat.
Juridische actie
De toespraken over institutioneel racisme bleken uiterst actueel, omdat juist tijdens de herdenking bekend werd dat het OM had toegegeven dat Mitch Henriquez om het leven was gekomen door politiegeweld. Voor velen vormde dat de bevestiging van wat ze al vermoedden en waartegen ze al zo lang strijden: politieracisme, tot de dood erop volgt.
Na de herdenking in het Oosterpark kon het Keti koti-festival op het Musemplein een aanvang nemen. Ook dit jaar werd het festival weer bezocht door vele duizenden mensen. Organisaties tegen Zwarte Piet hadden iedereen vooraf opgeroepen om tijdens het festival aangifte te doen tegen het Zwarte Piet-racisme. Meer dan zevenhonderd mensen gaven daar gehoor aan. Als het OM weigert om vervolging in te stellen, dan gaat advocaat Willem Jebbink daar een klacht tegen indienen. De actie is een nieuwe poging om langs juridische weg zoveel druk te ontwikkelen dat het gebruik van de Zwarte Piet-figuur in de toekomst strafbaar gesteld gaat worden.
Zoals elk jaar, was de Boni Tula-tent op het festivalterrein ook dit jaar weer de plek waar activisten tegen Zwarte Piet en tegen ander institutioneel racisme met elkaar in debat konden gaan. Quinsy Gario, die binnenkort met een eigen tv-programma komt, presenteerde er een talkshow. En Kno’Ledge Cesare en andere leden van Nederland Wordt Beter hielden een discussie over het onderwijs, vooral over de strijd tegen racisme en tegen het gebrek aan kennisoverdracht op scholen over het koloniale verleden van Nederland.
Grauwe koets
De slavernijherdenking en het Keti koti-festival vormden voor de pas opgerichte actiegroep De Grauwe Koets de aanleiding om hun campagne tegen de Gouden Koets te lanceren, met name tegen de koloniale afbeelding die nog steeds op de zijkant van het rijtuig is te vinden. “Weg met racisme, weg met de Gouden Koets”, luidt het motto van de activisten. Het paneel op de Gouden Koets, getiteld “Hulde der koloniën”, is volgens de actiegroep “een vervalsing van de grauwe Nederlandse geschiedenis. Mensen uit voormalige koloniën hebben nooit hulde gebracht aan ‘de Nederlandse maagd’, zoals dat op het paneel staat afgebeeld, laat staan dat ze vrijwillig hun levens en goederen in dienst hebben gesteld van de witte machthebbers”, zo schrijven de activisten. “Met goedkeuring van de vorst zien we ook hoe zwarte mensen worden afgebeeld zoals witte mensen het graag zagen: knielend, afwachtend, als ondergeschikte, als onbeschaafd en/of onontwikkeld.” Ze eisen dat de Gouden Koets “per direct naar een museum wordt overgebracht, waar hij kan dienen als voorbeeld van hoe Nederland jarenlang werd geïndoctrineerd”.
De actiegroep bestaat uit mensen die in januari protesteerden tegen de film “Michiel de Ruyter”. De zeeschurk werd door hen omgedoopt tot Michiel de Rover. Leden van de groep deelden vorige week honderden stickers en flyers uit, waarmee ze hun campagne publiekelijk lanceerden. Het ligt in de bedoeling om in september een protestactie tegen de Gouden Koets te organiseren.
Wil je ook stickers tegen de gouden koets ontvangen? Wil je meer weten over actiegroep De Grauwe Koets? Neem contact op via: actiegroepdegrauwekoets@gmail.com
Harry Westerink