Strijdbare Leidse aftrap van actieweek tegen dwangarbeid en sancties

Vanochtend hebben we met zo’n twintig mensen bij het Werkplein in Leiden actie gevoerd tegen dwangarbeid en sancties voor uitkeringsgerechtigden. We gaven daarmee de Nederlandse aftrap voor de internationale actieweek. We riepen leuzen en gooiden ballen, hielden een toespraak en deden mee aan een quiz. Ook zongen de Borsato Rebellen weer hun hit “Droombanen zijn bedrog” en krijtten we flink wat strijdbare leuzen voor de ingang van het gebouw. Maar er gebeurde ook iets waardoor we allemaal even stil waren.

Het gebeurde midden tijdens de quiz, terwijl we vraag 4 voorlazen: “Hoeveel weken of maanden kan jouw ambtenaar je korten op je uitkering? A. Drie maanden. B. Twee weken. C. Anderhalve maand. D. Twee maanden.” Er kwam een regiotaxi voorgereden, en de chauffeur hielp een mevrouw uitstappen en gaf haar haar looprek aan. Toen de chauffeur onze quizvraag hoorde, riep ze spontaan: “Twee maanden! Deze mevrouw werd onlangs voor twee maanden gekort.” Terwijl de vrouw met het looprek langzaam richting de ingang van het Werkplein schuifelde, vertelde ze meelopende actievoerders dat ze vandaag moest komen praten over het leveren van een “tegenprestatie”. Daar waren we toch wel even stil van.

Sympathie

Het wekte echter geen verbazing dat er ook in dat ene uurtje actievoeren mensen langskwamen die dwangarbeid moeten doen voor hun “reïntegratie” of “tegenprestatie”, of van wie een deel of zelfs maanden van hun uitkering is afgepakt. Het gaat immers om steeds groeiende aantallen slachtoffers van een onmenselijk repressief beleid. De actie was juist ook op hen gericht. Om hen een hart onder de riem te steken: “Je staat niet alleen” en “Klopt: dit is niet normaal, en niet jij, maar zij zijn gek”. En om ons allemaal bij elkaar te brengen, te organiseren om samen verzet op te bouwen.

Gedurende de actie hebben we pakweg 150 flyers uitgedeeld. En met flink wat voorbijgangers, medewerkers en bezoekers van het Werkplein hebben we een kort of wat langer praatje gehouden. Het was niet voor het eerst dat we daar protesteerden, en opnieuw viel het op hoe positief iedereen reageert op onze actie. Zelfs de mensen die aan de overkant uit het raam hingen, moesten lachen. Men zou juist bij deze actie over dit thema toch wel minstens 1 voorbijganger verwachten die “Ga toch werken!” roept. Maar niet dus: vrijwel iedereen toont begrip of spreekt zijn steun uit, inclusief een enkele medewerker van het Werkplein.

Leuzen

De politie en de bewaking bleven uit het zicht. Wel hadden ze twee hekjes neergezet aan weerszijden van de ingang. Dat was handig om onze spandoeken aan op te hangen, maar verder hadden ze weinig betekenis. Voor de verandering waren er wel enkele journalisten aanwezig, van UnityTV en het Leidsch Dagblad. En kort voor de actie had Omroep West ons al in de uitzending. Maar het meest enthousiast waren we over de aanwezige dwangarbeiders. Het ging om enkele uitkeringsgerechtigden die we nog niet lang kennen, maar die wel meteen actiebereid blijken te zijn. En zo hebben we meteen een van de belangrijkste doelen van de actie gehaald: nieuwe mensen bij de beweging betrekken om samen verder te bouwen aan verzet tegen dwangarbeid en sancties.

Samen riepen we onder meer deze leuzen: “Schijt aan dwangarbeid!”, “Onze tegenprestatie is verzet, verzet, verzet!”, “Wat willen we? Minstens minimumloon!”, “Wat willen we? Arbeidsrechten!”, “Wat willen we? Bestaanszekerheid!” en “Rutte asociaal, pluk je eigen vriendjes kaal!” Hieronder kun je onze quiz “Raad de onmogelijke term” lezen en daaronder de toespraak die we hielden.

Morgen is er een protest in Groningen en op vrijdag zijn er protesten in Tilburg, Nijmegen, Den Haag en Amsterdam (twee zelfs).

Eric Krebbers

---

Quiz “Raad de onmogelijke term”

Iedereen kan nu meedoen met de quiz “Raad de onmogelijke term”. Ik ga acht meerkeuzevragen stellen. Per vraag geef ik vier antwoorden. Een of meerdere van die antwoorden is het juiste antwoord. Als jullie een vraag goed beantwoorden, dan vult mijn assistent hier een aantal letters in. Die letters moeten samen een merkwaardige term vormen die in de mode is in de reïntegratie-industrie. Wie die term het eerst raadt, heeft de quiz gewonnen en krijgt eeuwige roem.

1. Hoe groot is het inkomensverschil tussen een werknemer met een arbeidscontract en een dwangarbeider bij dwangarbeidcentrum DZB die precies hetzelfde werk doet?

A. Ongeveer 370 euro
B. Bijna 425 euro
C. Rond de 560 euro
D. Rond 650 euro

2. Wie steekt het verschil, dus de winst, in zijn zak?

A. De dwangarbeider
B. De belastingbetaler
C. De bedrijven
D. De gemeente

3. Dwangarbeid gaat uit van dwang. Waarom staan bijstandsgerechtigden onder grote druk om gratis te werken, zonder loon en zonder contract?

A. Omdat je anders geen eten kunt kopen
B. Omdat je anders geen kleding kunt kopen
C. Omdat je anders je huur niet kunt betalen
D. Allemaal juist

4. Hoeveel weken of maanden kan jouw ambtenaar je korten op je uitkering?

A. Drie maanden
B. Twee weken
C. Anderhalve maand
D. Twee maanden

5. Wat voor soort productiewerk moeten dwangarbeiders in het Leidse dwangarbeidcentrum DZB doen?

A. Latex afwashandschoenen verpakken
B. Stickers plakken op schoonmaakmiddelen, shampoo en tandpasta
C. Schuursponsjes in dozen doen
D. Gouden handdrukken uitdelen.

6. Volgens de inlichtingenplicht die bijstandsgerechtigden krijgen opgelegd, moeten ze alles aan Sociale Zaken doorgeven dat van belang zou kunnen zijn om het recht op een bijstandsuitkering te kunnen vaststellen. Welke van de volgende zaken schijn je volgens de regels van de Participatiewet te moeten vertellen tegen je klantmanager?

A. Als je je pink hebt gebroken.
B. Als je twintig euro hebt gekregen voor je verjaardag.
C. Als je drie dagen per week een warme maaltijd bij je ouders eet.
D. Allemaal juist.

7. Een inmiddels berucht begrip in de Participatiewet is “tegenprestatie”. Wie zou er volgens activisten tegen dwangarbeid een “tegenprestatie” moeten leveren?

A. Bijstandsgerechtigden die thuis tussen de geraniums zitten.
B. Beleidsmakers, bazen en bonusgraaiers die geld afpakken van mensen aan de onderkant van de samenleving en de gevolgen van de economische crisis op hen afwentelen.
C. Flexwerkers die een vast arbeidscontract willen.
D. AOW-ers tussen de 65 en 67 jaar.

8. Welke overwinning in de strijd tegen de gemeente Leiden wist een dwangarbeider te boeken die meer dan zes weken dwangarbeid had gedaan?

A. Hij hoefde voortaan minder uur per week dwangarbeid te doen.
B. Nadat hij één maand voor 100 procent was gekort op zijn uitkering, kreeg hij het met een rechtszaak voor elkaar dat die korting ongedaan werd gemaakt.
C. Hij kreeg een andere reïntegratie-ambtenaar toegewezen, die in tegenstelling tot zijn eerdere ambtenaar wel een taalcursus en een opleiding voor hem regelde.
D. Zijn bijstandsuitkering werd verhoogd.

Juiste antwoorden: 1c, 2c&d, 3d, 4a, 5a&b&c, 6d, 7b, 8b&c. De “onmogelijke term” die moest worden geraden,  was “verplicht vrijwilligerswerk”.

---

Toespraak

Welkom bij deze manifestatie tegen dwangarbeid en tegen sancties voor uitkeringsgerechtigden. De actie is georganiseerd door Doorbraak. Wij staan hier omdat we bestaanszekerheid en een leefbaar inkomen eisen. En voor elk werk eisen we minstens het minimumloon, een contract, arbeidsrechten, goede arbeidsomstandigheden. Deze manifestatie maakt deel uit van een internationale actieweek tegen dwangarbeid en tegen sancties, die wordt gehouden van 25 april tot en met 2 mei. Op allerlei plekken in Groot-Brittannië en in Nederland vinden er deze week acties plaats.

Zo hoort het te zijn: óf je hebt een baan en dan krijg je een fatsoenlijk loon. Óf je hebt geen baan en dan heb je recht op een uitkering. Maar gemeenten dwingen ons nu om te werken zonder loon. Onder het mom van “reïntegratie”. En onder het regime van Sociale Zaken met z’n strafkortingen en onaangekondigde huisbezoeken. Natuurlijk kun je die arbeid weigeren, maar dan kort of stopt de gemeente je uitkering en heb je geen geld voor eten en voor een dak boven je hoofd. Een echte keuze om te weigeren heb je dus niet en daarom noemen we het dwangarbeid.

Elk uur arbeid die gedaan wordt door een uitkeringsgerechtigde, kan niet meer gedaan worden via een betaalde baan. Zo laten gemeenten banen verdwijnen en creëren ze baanloosheid! Men bezuinigt door mensen te ontslaan en hun arbeid te laten doen door goedkope uitkeringsgerechtigden. Ook bedrijven krijgen uitkeringsgerechtigden toegeschoven, die ze na een paar maanden weer inruilen voor nieuwe. Bedrijven die al miljoenenwinsten maken, zoals supermarkten, uitzendbureaus en schoonmaakbedrijven, profiteren gretig.

Gemeenten dwingen bijstandsgerechtigden nu ook nog tot ‘vrijwilligerswerk’. Vrijwilligerswerk is heel waardevol, maar alleen als het echt vrijwillig is. Nu wordt het een tweede vorm van dwangarbeid, naast die voor “reïntegratie”. De goede naam van vrijwilligerswerk wordt zo te grabbel gegooid. Vrijwilligersorganisaties die eraan meedoen, profiteren van dwang en werken gewild of ongewild mee aan het sanctieregime en daarmee aan het ondermijnen van de bestaanszekerheid van uitkeringsgerechtigden.

Veel uitkeringsgerechtigden leven in angst voor sancties. Boetes worden hoger, en de kans erop groter. Bijvoorbeeld door de inlichtingenplicht waarbij onduidelijk blijft wat je precies allemaal moet melden. Het regime en de dwangarbeid zijn ook bedoeld om mensen bang te maken die nog wel een betaalde baan hebben. Wees braaf en word niet ontslagen, want anders beland je in de dwangarbeid. Dat is de boodschap. Aanvragers van een uitkering worden ontmoedigd door hen eerst aan de dwangarbeid te zetten. Degenen die alle drempels genomen hebben en een uitkering krijgen, worden in de media afgeschilderd als luilakken die niet willen werken. Alsof de banen voor het opscheppen liggen, alsof het geen crisis is. En alsof er niet meer in het leven is dan betaalde arbeid.

Ondanks angst voor kortingen en andere problemen komen steeds meer dwangarbeiders, andere uitkeringsgerechtigden en hun sympathisanten in verzet. Ze vertellen hun ervaringen, organiseren zich en gaan de straat op. Individueel tegenstribbelen groeit zo tot collectief verzet. In meerdere steden zijn al actiecomités opgericht en kleine successen behaald. Ook de SP en de FNV worden, mede door onze druk van onderop, steeds kritischer op dwangarbeid.

Wat wij willen:

Als we een uitkering hebben

1. Stop dwangarbeid
2. Weg met de drempels bij het aanvragen van een uitkering
3. Stop de sancties
4. Stop de onmogelijke inlichtingenplicht
5. Hogere uitkeringen
6. Stop de stigmatisering van uitkeringsgerechtigden

Als we arbeid verrichten

7. Vrije arbeidskeuze
8. Een cao-loon of het minimumloon
9. Reguliere arbeidsrechten
10. Goede arbeidsomstandigheden

In het algemeen

11. Bestaanszekerheid voor iedereen
12. Een einde aan de propaganda voor het arbeidsethos