Strijdbare liedjes op gezellige pik-het-niet picknick bij Leids dwangarbeidcentrum

Tussen twee zware buien door hebben vanochtend zo’n 25 activisten en sympathisanten van Doorbraak een pik-het-niet picknick gehouden op het plein voor het Leidse dwangarbeidcentrum DZB. We deelden zo’n zestig flyers uit aan dwangarbeiders en andere baanlozen en aan WSW-ers die langs liepen, en in een aantal gevallen bleven staan om hun verhalen te vertellen. Maar slechts een stuk of tien van hen durfde daadwerkelijk mee te komen doen.

De afgelopen weken zijn we twee keer per week in de pauze gaan flyeren bij het centrum en veel baanlozen reageerden enthousiast op onze picknick-plannen. Maar het leek erop dat velen van hen na Koningsdag een vrije dag hadden genomen. En ja, het is volkomen begrijpelijk dat je op je vrije dag niet voor je plezier naar het dwangarbeidcentrum komt waar je de hele week emotioneel wordt afgebeuld, zelfs niet om ertegen te protesteren…. Van de baanlozen die er wel waren, hoorden we dat er onderling wel veel over was gesproken, en ook dat de leiding er deze keer niet voor had gewaarschuwd. Dat is wel eens anders geweest.

We spraken de afgelopen weken veel jongeren van onder de 27, die er soms wel jaren moeten dwangarbeiden, soms voor een uitkering van maar 200 euro per maand! Velen van hen toonden zich erg strijdbaar. Helaas voor ons (maar fijn voor hen!) hebben zij deze en volgende week meivakantie en waren ze er vandaag dus niet bij.

Fijn was dat we steun kregen van de SP Zoetermeer. De Leidse SP vertoonde zich niet, net zoals de media. Maar dat zijn we inmiddels al wel gewend: de voltallige Leidse gemeenteraad staat achter dwangarbeid en de media steunen hen daarbij vrijwel zonder uitzondering.

Kees de Jong praatte de activiteiten tijdens de picknick aan elkaar en hij hield ook het openingspraatje (zie video en tekst onderaan). Er waren volop lekkere hapjes en drankjes bij de partytenten, die waren meegenomen voor het geval dat.

Het menu hadden we de afgelopen dagen al via de sociale media verspreid.

Tussen de hapjes en drankjes door hebben de picknickers ook nog even tijd gevonden om de bordjes op het plein van nieuwe inspirerende teksten te voorzien.

En verder trad tijdens de picknick ook de Band Zonder Dwang (BZD) op. Hun logo deed ons ergens aan denken. BZD zong drie liedjes, hun aloude succesnummer “Droombanen zijn bedrog” en twee nieuwe: “Dwangarbeid Stop” en “De grimas van je coach” (video’s en songteksten onderaan).

Het was alweer voor de vijfde (of zesde) keer dat Doorbraak 1 mei vierde bij het dwangarbeidcentrum of het Werkplein in Leiden. Vooral de protesten bij de DZB kunnen op nogal wat beperkingen rekenen van de kant van burgemeester Henri Lenferink. Het heeft niet veel zin om hier weer die hele geschiedenis van repressie en verboden op te rakelen. Het komt erop neer dat de PvdA-er al jaren probeert om de vuile was van het dwangarbeidcentrum binnen te houden door ons contact met de dwangarbeiders te bemoeilijken. Na een gebouwverbod legde hij ons eerst een pleinverbod op, daarna een verbod om met dwangarbeiders te spreken zonder het eerst bij hem gemeld te hebben, en tenslotte nog een flyerverbod. Het hele verhaal kan je hier nog eens teruglezen.

Hij liet in 2013 zelfs met gele verf een vakje van anderhalve meter breed schilderen, naast het plein, waar wij bij acties in moesten blijven. Zelfs voor flyeren mochten we daar van hem niet uit. Diverse keren hebben we tegen die maatregel bezwaar ingediend, maar wat de bezwaarcommissie ook zei, Lenferink volhardde in zijn repressieve beleid. Ook de picknick van vandaag moest van hem weer in dat iele vakje plaatsvinden. Hij had de lijnen speciaal weer fris in de gele verf laten zetten.

We zijn echter tot de conclusie gekomen dat bezwaar maken zinloos is, en hebben ons vandaag net als alle eerdere keren niets aangetrokken van zijn zielige gele lijntjes. En net als bij eerdere activiteiten vonden de aanwezige agenten het niet zinvol om te “handhaven”. Sowieso is het natuurlijk onmogelijk om vast te stellen wie er nu precies meedoet aan de actie: staan met ons pratende dwangarbeiders nu actie te voeren of pauze te houden? Hoe maak je onderscheid tussen de baanloze actievoerders en eventuele actievoerende dwangarbeiders? Een grapjas heeft zelfs gedurende de picknick Lenferinks gele lijnen zodanig doorgetrokken dat het vak uiteindelijk zowat het gehele plein omvatte. En hij vergat natuurlijk niet om er een open deurtje in te maken.

Hieronder nog de video’s en teksten van de toespraak van Kees de Jong en de drie songs van de Band Zonder Dwang.

Eric Krebbers

---

Toespraak Kees de Jong

Welkom bij deze manifestatie tegen dwangarbeid voor mensen in de bijstand. De actie is georganiseerd door Doorbraak. Wij staan hier omdat we respect, bestaanszekerheid en een leefbaar inkomen eisen. En voor elk werk eisen we minstens het minimumloon, een contract, arbeidsrechten, goede arbeidsomstandigheden. Deze actie valt in het kader van de viering van de Dag van de Arbeid op 1 mei, de dag waarop internationaal de strijd en de rechten van arbeiders centraal staan. Ook van dwangarbeiders en andere baanlozen.

Zo hoort het te zijn: óf je hebt een baan en dan krijg je een fatsoenlijk loon. Óf je hebt geen baan en dan heb je recht op een uitkering. Maar gemeenten dwingen ons nu om te werken zonder loon. Onder het mom van “reïntegratie”. En onder het regime van Sociale Zaken met z’n strafkortingen en onaangekondigde huisbezoeken. Natuurlijk kun je die arbeid weigeren, maar dan kort of stopt de gemeente je uitkering en heb je geen geld voor eten en voor een dak boven je hoofd. Een echte keuze om te weigeren heb je dus niet en daarom noemen we het dwangarbeid.

Elk uur werk dat gedaan wordt door een bijstandsgerechtigde, kan niet meer gedaan worden via een betaalde baan. Zo laten gemeenten banen verdwijnen en creëren ze baanloosheid. Men bezuinigt door mensen te ontslaan en hun arbeid te laten doen door goedkope bijstandsgerechtigden. Ook bedrijven krijgen baanlozen toegeschoven, die ze na een paar maanden weer inruilen voor nieuwe. Bedrijven die al miljoenenwinsten maken, zoals supermarkten, uitzendbureaus en schoonmaakbedrijven, profiteren gretig.

Al jarenlang doet Doorbraak onderzoek naar de praktijk van de dwangarbeid en het reïntegratiebeleid. We staan hier bij de DZB elke week te praten met dwangarbeiders en andere baanlozen, we ondersteunen hen, we proberen via WOB-procedures informatie te achterhalen van de gemeente. En we klagen het beleid aan, met acties en publicaties. Zo vinden we het schandalig dat ambtenaren van de gemeente nare psychologische spelletjes spelen met baanlozen. Ze negeren de economische crisis als oorzaak van baanloosheid en geven de baanlozen het gevoel dat het allemaal hun eigen schuld is. Ook vinden we het irritant dat de ambtenaren steeds superoptimistisch doen over onze kansen op betaald werk. Ze spreken zelfs van “droombanen”, maar ze zitten uit hun duim te zuigen. Daaruit blijkt dat de papieren werkelijkheid van bovenaf, van bestuurders en ambtenaren, haaks staat op de concrete realiteit van onderop, van dwangarbeiders en andere baanlozen. Wat er werkelijk gebeurt, dat is dat de DZB minstens 200.000 euro per jaar verdient aan de dwangarbeid die hier in dit gebouw door baanlozen wordt verricht, week in week uit. Daarbij wordt de maximumtermijn van zes weken dwangarbeid vaak overschreden, wat betekent dat de gemeente haar eigen regels niet nakomt. De realiteit is dat de reintegratie-industrie helemaal geen extra banen oplevert, maar dat die vooral is bedoeld om baanlozen te disciplineren en te dresseren.

Veel mensen in de bijstand leven in angst voor sancties, voor verlies van hun inkomen. Boetes worden hoger, en de kans erop groter. Bijvoorbeeld door de inlichtingenplicht waarbij onduidelijk blijft wat je precies allemaal moet melden. Het regime en de dwangarbeid zijn ook bedoeld om mensen bang te maken die nog wel een betaalde baan hebben. Wees braaf en word niet ontslagen, want anders beland je in de dwangarbeid. Dat is de boodschap. Aanvragers van een uitkering worden ontmoedigd door hen eerst aan de dwangarbeid te zetten. Degenen die alle drempels genomen hebben en een uitkering krijgen, worden in de media afgeschilderd als luilakken die niet willen werken. Alsof de banen voor het opscheppen liggen, alsof het geen crisis is. En alsof er niet meer in het leven is dan betaalde arbeid.

Ondanks angst voor kortingen en andere problemen komen steeds meer dwangarbeiders, andere baanlozen en hun sympathisanten in verzet. Ze vertellen hun ervaringen, organiseren zich en gaan de straat op. Individueel tegenstribbelen groeit zo tot collectief verzet. In meerdere steden zijn al actiecomités opgericht en kleine successen behaald. Ook de SP en de FNV worden, mede door onze druk van onderop, kritischer op dwangarbeid.

Wat wij willen:
Als we een uitkering hebben
1. Stop dwangarbeid
2. Weg met de drempels bij het aanvragen van een uitkering
3. Stop de sancties
4. Stop de onmogelijke inlichtingenplicht
5. Hogere uitkeringen
6. Stop de stigmatisering van baanlozen

Als we arbeid verrichten
7. Vrije arbeidskeuze
8. Een cao-loon of het minimumloon
9. Reguliere arbeidsrechten
10. Goede arbeidsomstandigheden

In het algemeen
11. Bestaanszekerheid voor iedereen
12. Een einde aan de propaganda voor het arbeidsethos

---

Droombanen zijn bedrog

Steeds als ik bij je moet komen
Dan weet ik niet wat me af wordt genomen
Hoop, je laat het vervliegen
Met je woorden waarmee je blijft liegen
Jij zegt steeds dat er werk is
Dat het mijn schuld is dat ik dat werk mis
Maar je weet best: de crisistijd gaat door

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

Van jou moet ik dingen geloven
Dat ik werk krijg door me gratis te sloven
Maar ik weet: door jou word ik gedwongen
Tot werk waarmee banen worden verdrongen

Ambtenaar, ik heb er genoeg van
Voor mijn gezwoeg waar is mijn poen dan
Minimumloon, arbeidsrechten en meer

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

Ambtenaar, ik heb er genoeg van
Voor mijn gezwoeg waar is mijn poen dan
Minimumloon, arbeidsrechten en meer

De meeste droombanen zijn bedrog
Want als ik wakker word is de crisis er nog
Ik voel je adem en ik zie je smoel
Jij bent de nachtmerrie die ik voel
Je kijkt me aan en eist dwangarbeid
Maar je weet echt wel dat ik daartegen strijd

---

Dwangarbeid stop

He ho – kom op
Dwang arbeid? – rot op!
He ho – kom op
In verzet van onderop!

De managers die lullen
De bazen worden blijer
Want ze kunnen zakken vullen
Over jouw rug

Al die mooie praatjes
Maar we weten allemaal
Dat het gaat om klotebaantjes
Zonder loon

He ho – kom op
Samen staan we sterker!
Wat ze willen doen we niet
Schijt aan die uitbuiters-industrie

Laat ze maar proberen
Jou te intimideren
De tegenprestatie
Is verzet

Laat je niet vernederen
Of regeren door de angst
Blijf vechten voor je rechten
En je waardigheid

He ho kop op
Laat je toch niet kisten
Blijf toch strijdbaar en niet bang
We strijden met z’n allen voor ons belang

Wij gaan dat niet pikken
Van die pennenlikkers
Geen rechten of contract?
Dan werk ik niet!

We houden ons niet stil en
We laten ons niet drillen
Wij blijven actief chillen
We pikken het niet!

He ho – kom op
In verzet van onderop!
He ho kom op

---

De grimas van je coach

Jij hebt een afstand – dat zegt je coach
Je ontbreekt discipline – dat zegt ‘ie boos
Jij krijgt geen loon – jij krijgt geen contract
Jij hebt geen rechten – dat zegt die zak

Dan denk je ja – “het zal wel weer”
Zak jij in de stront met je geparticipeer
En als je zegt “rot op en gauw”
Schrikt ‘ie zich rot en grimast naar jou

De grimas van je coach doet je beseffen dat die weet
Zijn praatjes zijn gebakken lucht, en helpen jou geen reet
Verzet dat is de moeite waard
Met soms wel wat verdriet, maar met een waardig bestaan in ´t verschiet

De glimlach van de baas als ‘ie door Bas zijn zakken vult
De ouwe jongens krentebrood met hun nep-sociaal gelul
Het helpt echt als je strijdbaar bent – want dat maakt heel veel uit
Kom nu op voor je recht en wordt niet uitgebuit

De grimas van je coach doet je beseffen dat die weet
Zijn praatjes zijn gebakken lucht, en helpen jou geen reet
Verzet dat is de moeite waard
Met soms wel wat verdriet, maar met een waardig bestaan in ´t verschiet

De glimlach van de baas als ‘ie door Bas zijn zakken vult
De ouwe jongens krentebrood met hun nep-sociaal gelul
Het helpt echt als je strijdbaar bent – want dat maakt heel veel uit
Kom nu op voor je recht en word niet uitgebuit

Lalalalalalalalalalalalalalalalalalalala (10000x)