Uit de oude doos: abortus en selectie van mensen

Eind jaren 80 voerde de Duitse radicaal-feministische stadsguerrilla Rote Zora actie tegen bureaus voor erfelijkheidsvoorlichting, waarbij de vrouwen dossiers meenamen en vernietigden. Zulke instellingen gaan ervan uit dat ongewenst nageslacht uitgeselecteerd moet worden. Allerlei maatschappelijke problemen, zoals alcoholisme, criminaliteit en invaliditeit, hebben volgens hun propaganda een biologische oorzaak en zouden dus door dokters gerepareerd kunnen worden. Onder het mom van meer keuzemogelijkheden worden voortplantingstechnieken gepromoot die gehandicapte foetussen wegmaken en die door het gebruik ervan de beeldvorming over gehandicapten negatief beïnvloeden. Gehandicapten eisten destijds ook de sluiting van de bureaus. Daartegen kwam echter weer protest van vrouwen die vonden dat iedere vrouw zelf moet kunnen beslissen of ze wel een gehandicapt kind wil. Sluiting van de bureaus zou tot taboevorming leiden. De radicale feministes van Rote Zora stelden daarentegen het taboe aan de kaak om anders te denken dan in de bestaande verhoudingen. Tegenover dat verbod stelden zij het recht om anders te zijn dan het gemiddelde, het recht om niet tot economische prestaties in staat te zijn en om zich te verzetten tegen de strategie van het kosten-baten-denken, het recht om zich te verzetten tegen de door artsen, genetici en politici gekweekte angst voor een invalide kind, en tegen de opvatting dat ziekten en handicaps individuele problemen zijn. De discussie tussen gehandicapten en vrouwen laat zien dat het denken vanuit individuele zelfbeschikking tekort schiet. De nadruk op verworven individuele rechten is een liberale invulling van het zelfbeschikkingsrecht. Het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen is weliswaar belangrijk, maar wat houdt een ‘vrije’ keuze in, wanneer een samenleving gehandicapten ongewenst acht, of wanneer aan vrouwen minder waarde wordt gehecht dan aan mannen? De maatschappelijke verhoudingen zijn van grote invloed op de individuele beslissingen van vrouwen rond zwangerschapsonderbreking.

Inge van de Velde in Abortus en selectie van mensen (Gebladerte Archief)