Verplicht winkelen-en-terugleggen: reacties en solidariteit
Donderdag publiceerden we twee artikelen over het reïntegratietraject “Fit voor Werk” in Delfzijl, Appingedam en Loppersum. Via dat traject werden bijstandsgerechtigden gedwongen om in de Lidl een winkelwagen te vullen, om na controle door de begeleidende trainer de producten weer terug te leggen in de schappen. Het artikel van Gea van Loon over haar ontmoeting met een deelnemer in de supermarkt, en het ervaringsverhaal van een andere deelnemer, zorgden voor een lawine van verontwaardiging in de sociale media. ISD Noordoost/Werkplein Eemsdelta zette het traject nog diezelfde dag tijdelijk stop. Na een persberichtje van de gemeentelijke instelling volgde ook berichtgeving in onder andere het Dagblad van het Noorden, RTVnoord en RTL nieuws.
De reacties op Facebook en Twitter varieerden: er was veel ongeloof (was er sprake van een hoax?) en boosheid, en er werd gevraagd om juridische maatregelen en aandacht van parlementaire politici. De voorstellen tot het omdraaien van “de rollen”, vergelding en ontslaan van ambtenaren en uitvoerders van het traject waren talloos. De Lidl moest worden geboycot of zelfs geplunderd.
Mensen vroegen zich af waar het heen gaat met “ons land”, waarbij het evenzo nationalistische “vluchtelingen krijgen alles en wij zijn zielig”-argument werd ingezet. Het “nut” van dit soort “integratietrajecten” in relatie tot het banentekort en hoe ze de deelnemers aan een baan gaan “helpen” kwam veelvuldig voorbij. De lage uitkeringen, in relatie tot gezond en goed kunnen eten, kwamen ook aan de orde. Dito voor de onmogelijkheid om als bijstandsgerechtigde deel te kunnen nemen aan activiteiten als sporten in een sportschool.
Het meest opvallend was echter de enorme bijval voor het gevoel van vernedering en schaamte waarover de beide deelnemers aan het “Lidl debacle” het in de artikelen hadden. Er heerste vooral schaamte voor een “afglijdend Nederland”. Het “incident” is beschamend, wie zou zich niet gekleineerd en vernederd voelen. De bejegening van de deelnemers aan het traject is verschrikkelijk. Niemand wil zo worden behandeld en zeker niet in het openbaar.
De verantwoordelijke Delfzijlse ChristenUnie-wethouder Meindert Joostens reageerde ook afkeurend: “Het is zeker niet de bedoeling dat deelnemers aan het traject zich ongemakkelijk voelen. Het spijt ons dat dit op deze manier is gebeurd. Het is voor ons aanleiding dit traject nu stop te zetten zodat we de invulling ervan kunnen veranderen.” Het leek hem dus vooral om “deze manier” te gaan.
Disciplinering
We zijn blij met alle boosheid. Wij voelen die ook. Maar we moeten beseffen dat het verplicht winkelen en weer terugleggen deel uitmaakt van een veel omvattende disciplinering van bijstandsgerechtigden.
De wethouder is daar zelf duidelijk over. Het “vernederende winkelen” verdwijnt waarschijnlijk uit zijn traject, maar zijn doel van disciplinering blijft fier overeind: “We staan achter de intentie dat uitkeringsgerechtigden actief meewerken aan hun reïntegratie. Gezondheid is daarbij een belangrijk aspect”, zo stelt hij.
In de promotie voor het “Fit voor Werk”-integratietraject worden baanlozen weggezet als “ongezond”: bijstandsgerechtigden zouden weinig tot geen zelfvertrouwen hebben, geen of weinig fysieke conditie hebben en niet lekker in hun vel zitten. Baanlozen moeten het “zichzelf gunnen” om deel te nemen aan het traject. Alsof het een gunst is… om te “mogen” sporten in een sportschool.
Wanneer baanlozen deelnemen aan het traject en komen sporten, dan zouden ze volgens het Werkplein hun kans op een baan vergroten. Want “werkgevers zien graag mensen die lekker in hun vel zitten”. Het Werkplein echoot holle beloften, zoals de hele reïntegratie-industrie dat doet. De enige baan die het traject oplevert, is die van de trainer die de baanlozen begeleidt bij het sporten.
Volgens de website mogen baanlozen zichzelf aanmelden voor “Fit voor Werk”. Het lijkt een vrije keuze, maar eenmaal aangemeld moeten ze zich op straffe van sancties aan allerlei regeltjes houden. Immers, bijstandsgerechtigden moeten er alles aan doen om uit de bijstand te komen. Het gaat dus om een soort opgelegde zelfdisciplinering. Doe je niet goed mee, dan wordt er gehandhaafd., dan verlies je je bestaanszekerheid: uiteindelijk je eten en je dak boven je hoofd.
Een van de deelnemers vertelde ons overigens dat het voor haar geen vrije keuze was geweest om zich aan te melden. Nee, ze was aangemeld door de werkcoach. Ze moest op straffe van korting of stopzetting van haar uitkering naar de voorlichtingsbijeenkomst gaan.
Van empathie naar solidariteit
Door het verzet van de dwangsporters, en de daarop volgende sociale media-storm, hebben Joostens en de ISD even de rem gezet op het traject van publiekelijk vernederen in Delfzijl. In Rotterdam moeten bijstandsgerechtigden, zoals bekend, onder meer papier prikken om nog een uitkering te kunnen krijgen. Na de uitzending in oktober 2015 van de documentaire “De tegenprestatie” over het Rotterdamse vernederingsregime was de verontwaardiging minstens zo groot. De commotie verdween echter bijna even snel als die opkwam.
Het Delfzijlse traject is een debacle geworden en snel afgelast. De gemoederen zullen nu waarschijnlijk wel snel bedaren. Het publieke geweten is gesust. Hoe het de deelnemers aan het traject verder zal vergaan, is nog onduidelijk. Waarschijnlijk zullen ze hartelijk worden toegesproken door een of andere bobo (of niet), en gaan ze vanaf morgen gewoon weer verplicht sporten.
Maar wat als ze zeggen: we zijn nog niet klaar met “Fit voor Werk”? En bijvoorbeeld actie gaan voeren? Bijvoorbeeld voor een volle boodschappenwagen van de Lidl, ter compensatie. En een gratis lidmaatschap van de sportschool zolang ze bijstandsgerechtigd zijn.
We hopen dat ze dan kunnen blijven rekenen op de steun en de proteststorm van alle mensen die de afgelopen dagen hun boosheid en verontwaardiging hebben laten blijken. Want samen kunnen we deze praktijken veranderen! Samen knokken: het kan en het werkt!
Bijdragen aan de strijd? Volg onze site voor actietips.
Puk Pent
Weer een aanslag maar dan op de menselijke waardigheid…………een onvoorwaardelijk basisinkomen is een goede en sociale oplossing.
Ik denk niet dat het basisinkomen een oplossing biedt. Dat is momenteel een evenzeer neo-liberaal project (omarmt van onder andere D66 en GroenLinks) waarmee baanlozen de medogenloze onderkant van de arbeidsmarkt opgejaagd dienen te worden.
Een onvoorwaardelijke basis inkomen zou een oplossing kunnen zijn mits deze dan ook echt onvoorwaardelijk zou zijn en mensen nergens toe gedwongen kunnen worden en krijgen burgers meer macht en het recht om gewoon nee te zeggen tegen dit soort vernederende en uitbuitende praktijken.
Echter, er word ontzettend veel geld verdient aan uitkeringsgerechtigden die je kunt dwingen te werken om ver onder het minimum loon, betaald door de belastingbetaler en rechteloos. Dit soort arbeidskrachten willen de werkgevers zeker niet opgeven. Hoe groter deze groep arbeiders word, hoe meer er aan verdient word, maar men kan nu ook mensen met een normaal loon gaan dwingen om voor minder te gaan werken. The race to the bottom.
Als het echt onvoorwaardelijk zou zijn, en als het een flink bedrag was zodat je écht niet betaald hoeft te werken als je dat niet wilt, en als de staat en de bedrijven dan niet alle prijzen omhoog zouden gooien, en als de andere sociale voorzieningen zouden blijven, en als… het probleem is dat het een technische oplossing is voor een machtsprobleem. Zolang rechts, de kapitaalbezitters en de bazen, meer macht hebben dan de mensen aan de onderkant, kan er simpelweg geen goede oplossing voor ons komen. Elke verandering zal ten nadele uitpakken, gewoon omdat we dat niet kunnen tegengaan wegens een gebrek aan macht. Als je ziet wie er nu voorstander zijn van een basisikomen, D66 en GL enzo, dan weten we genoeg.
Als er een lage voorwaardelijk basisinkomen zal zijn, waaraan vele verplichtingen aan hangen, dan heet dat in gewoon Nederlands : EEN UITKERING.
Condor
Daarom zei ik al: Onvoorwaardelijk. Want inderdaad, en hier hebben jij en Condor gelijk, als er weer verplichtingen in die regeling zou komen is het inderdaad een uitkering en hebben anderen weer macht over je. Om deze redenen zijn de VVD en ook de werkgeversorganisaties fel tegen een onvoorwaardelijke basisinkomen.
Er zijn zowel links als rechts, genoeg partijen die een onvoorwaardelijke basisinkomen steunen. Eigenlijk bestaat er al een soort onvoorwaardelijke basis inkomen in Nederland: de AOW.
Ja, linkse en rechtse liberalen.
Als het gaat om strijd tegen het arbeidsethos, tegen de repressie tegen baanlozen, dan heb je geen steun van welke partij dan ook. Ik die verhoudingen, in die consensus, kunnen er simpelweg geen goede veranderingen plaatsvinden voor ons. Die komen er slechts wanneer er een sterke (arbeiders)beweging bestaat die van onderop druk kan uitoefenen, zodat er een goed resultaat kan worden afgedwongen. Zo’n beweging is er niet, dat zien we ook aan het stuk van Theo Hartogs over de FNV (elders op deze site), die ook meedoet in de consensus van werken zal je.
Het probleem met het basisinkomen is dat steeds meer mensen het roepen – ik zou bijna zeggen: aanroepen, want het lijkt wel een goddelijke ingreep waarna alles goed zal zijn – zonder zich er daadwerkelijk voor te organiseren en de straat op te gaan. Ze richten zich op partijen en de kapitalistische democratie om een basisinkomen tot stand te brengen. Maar op die manier maak je jezelf machteloos. Daarom is het zo destructief als iedereen keer als er sprake is van concrete strijd van baanlozen en zelfs van succesjes (zoals hier) er meteen weer mensen komen roepen: basisinkomen, basisinkomen! Dat gaat echt helemaal nergens over!
Ik zeg niet en kan ook niet zeggen dat een basis inkomen de oplossing is van alles. Zoals je weet heb ik ook nog wel wat twijfels bij een basis inkomen. Maar als een basis inkomen onvoorwaardelijk is dan kan van hieruit ook geen repressie of dwang worden opgelegd zoals het nu gebeurd bij de huidige uitkeringen, zoals in de bijstand.
Doordat de burger weet dat er altijd een onvoorwaardelijke basis inkomen is, is het voor de burger nu ook makkelijker om nee te zeggen tegen bv slechte voorwaardes die de werkgever stelt. Dit betekend echter niet dat vakbonden niet meer nodig zijn, in tegendeel.
Men schijnt immer te vergeten dat de opleiding, de werkwilligheid, de gezondheid en de ervaring van de werkeloze geen invloed heeft op het aantal vacatures. Behalve dan op baantjes die in het leven geroepen worden om de werkelozen hun nietswaardigheid onder de neus te wrijven.
Gezien het aantal vrijwilligers dat her en der aan het werk is, is er werk genoeg. Geld om van dat werk betaalde banen te maken is er ook. Men wil dat geld alleen niet bij de mensen, bedrijven en instellingen die dat geld in overvloed bezitten, weghalen. Het ligt niet aan de werkelozen dat dat niet gebeurt. Het is een bewuste keus van onze regering. Zij willen blijkbaar dat er werkelozen zijn.
De werkeloosheid is niet veroorzaakt door de werkelozen. Een groot deel is een direct gevolg van het feit dat men betaalde banen gewoon opheft. Men wil er gewoon geen geld meer aan uit geven, want vrijwilligers zijn veel goekoper.
Een groot aantal banen is ook verdwenen door mechanisering en automatisering. Niet dat dan het werk altijd beter, sneller, milieuvriendelijker of zelfs goedkoper gebeurt, maar gewoon omdat machines nooit eisen stellen en ook nooit protesteren. De werkeloze heeft niet voor deze asociale mechanisering en automatisering gekozen. Waarom wilt men dan toch steeds hem de schuld van zijn werkeloosheid in de schoenen schuiven.
Men schijnt het niet na te kunnen laten bijstandtrekkers af te schilderen als domme mensen, die niet weten wat goed voor hun is. Bijna 59% van het aantal werkelzoen bestaat uit middelbaar en hoog opgeleiden. Er zijn bovendien een aantal werkelozen, die, dankzij de vrijetijd die ze hebben, zichzelf min of meer de nodige vaardigheden op het theoretische of het praktische vlak bij gebracht hebben.
Dat sommigen geestelijk sterk in beslag genomen worden door financiële problemen die opgelost moeten worden en daarom onvoldoende aandacht aan andere noodzakelijkheden schenken, kan eenvoudig, namelijk door de uitkeringen op een menswaardig niveau te brengen, verholpen worden.
Bijstandtrekkers zijn individuen en geen vee dat over één kam geschoren kan worden.
Er komen niet meer banen door bijstandtrekkers tot allerlei onzinnige dingen te dwingen.
Ik heb bij een vrij rechtse onderwijsinstelling gewerkt, waarbij de mentaliteit was dat men beter kon sporten dan een psycholoog bezoeken als je problemen had. Dit heeft blijkbaar navolging gekregen….