Voor Zwarte Piet ligt er weer een zwaar najaar in het verschiet!
Als vervolg op de kick off-bijeenkomst van 21 februari vond afgelopen donderdag opnieuw een bijeenkomst plaats om vorm en inhoud te geven aan de strijd tegen Zwarte Piet in 2015, in het bijzonder aan acties tijdens de nationale Sinterklaasintocht in november. Ook deze tweede bijeenkomst was georganiseerd door de vier organisaties die samen Kick Out Zwarte Piet (KOZP) vormen, namelijk Zwarte Piet Niet, Zwarte Piet Is Racisme, Nederland Wordt Beter en New Urban Collective. In een collegezaal van de Vrije Universiteit bespraken naar schatting zeventig mensen met elkaar hoe het verzet tegen de racistische karikatuur kan worden versterkt en op welke manieren men zich daarvoor zou kunnen inzetten.
Ook dit jaar gaat KOZP tijdens de nationale Sinterklaasintocht geweldloze acties organiseren tegen de aanwezigheid van Zwarte Piet. De gebeurtenissen tijdens de Sinterklaasintocht van vorig jaar in Gouda hebben een kantelmoment gevormd in de strijd, zo was afgelopen donderdag de stellige indruk van de aanwezigen. Onder hen bevonden zich veel mensen die in Gouda geconfronteerd waren geweest met forse politierepressie. De KOZP-sprekers wisten de stemming onder activisten tegen Zwarte Piet goed te verwoorden. We hebben met z’n allen onze buik vol van het voortdurende gepolder over racisme en de “samen komen we er wel uit”-huichelarij van bestuurders als de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan en minister Lodewijk Asscher. We hebben genoeg van de lachwekkende cosmetische veranderingen die in 2014 onder druk van de beweging tegen Zwarte Piet in het uiterlijk van de racistische karikatuur werden aangebracht. “Een oorbelletje eraf, daar doen we het niet voor”, aldus de KOZP-activisten.
Organisatievraagstuk
Wat voor lessen kunnen we trekken uit de strijd die we in 2014 tegen Zwarte Piet hebben gevoerd? KOZP noemde er een aantal. Ten eerste is gebleken dat de rechtszaak tegen de verlening van de vergunning voor de Sinterklaasintocht door de gemeente Amsterdam heeft gewerkt als een katalysator. Die rechtszaak bracht veel activisten samen en kreeg veel aandacht in de publieke opinie. Ten tweede kenmerkte de beweging tegen Zwarte Piet zich door eenheid in verscheidenheid. Er werden initiatieven genomen door diverse organisaties die waren gericht op een gemeenschappelijk doel: afschaffing van Zwarte Piet. Ten derde werd er een begin gemaakt met acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Ten vierde vond er een intensief publiek debat plaats waarbij de tegenstanders van Zwarte Piet meer invloed kregen. Ten vijfde kreeg ook de internationale solidariteit met de strijd tegen Zwarte Piet gestalte doordat grassroots organisaties in het buitenland zich ermee gingen bemoeien en er ook werd gedemonstreerd tegen de aanwezigheid van Zwarte Piet bij Sinterklaasfeesten op Nederlandse ambassades. Bovendien nam de druk op Nederland toe vanuit de VN en de EU. Tot slot bleek dat een “small axe” effect kan hebben: een kleine groep had een grote maatschappelijke impact.
KOZP liet nadrukkelijk weten dat men zich als speerpunt gaat richten op protesten tijdens de nationale intocht. Maar toen het publiek in de zaal vragen kon gaan stellen en opmerkingen kon gaan maken, werd duidelijk dat veel tegenstanders van Zwarte Piet de strijd graag breder willen trekken, op meerdere fronten. Zo werd ervoor gepleit om ook actie te gaan voeren bij de jaarlijkse Sinterklaasshow in de Utrechtse Jaarbeurshallen. Een belangrijk punt bij die verbreding en verdieping betreft het organisatievraagstuk rond de beweging van Zwarte Piet. Wie bepaalt op welke manier en met welke argumenten wat de structuur en de prioriteiten van die beweging zouden moeten zijn? En hoe kunnen we het beste de kracht en de gedrevenheid benutten van al die tegenstanders van Zwarte Piet die zich actief willen inzetten in de strijd? En wat kunnen we op lokaal niveau aan protest van de grond krijgen, van Maastricht tot Groningen, van Vlissingen tot Den Helder?
Onrechtmatige daad
Naast acties bij de nationale intocht kwamen er ook andere initiatieven aan de orde. Zo wordt er binnenkort een bijeenkomst georganiseerd voor mensen die een civiele procedure willen starten tegen Zwarte Piet. Het gaat daarbij dan niet om een zaak die voor de bestuursrechter wordt gebracht, in verband met het bezwaar maken tegen de verlening van de intochtvergunning, zoals eerder al gebeurde. Het betreft deze keer namelijk een civiele procedure die is gebaseerd op een onrechtmatige daad van degenen die zich schuldig maken aan het Zwarte Piet-racisme, zoals intochtcomité’s, winkelbedrijven en media. Ook leeft er het idee om op 1 juli, de dag van de nationale slavernijherdenking, met zoveel mogelijk mensen tegelijk bij de politie aangifte te doen tegen het Zwarte Piet-racisme. Verder overweegt Zwarte Piet Niet om over enige tijd een bredere netwerkbijeenkomst te organiseren voor alle plannen en voorstellen die niet meteen samenhangen met het door KOZP te organiseren protest tijdens de nationale intocht. Bovendien werd er nog melding gemaakt van het bestaan van een nieuw netwerk van Ouders tegen Zwarte Piet, waar ouders zich kunnen aanmelden die op de school van hun kinderen te maken krijgen met het Zwarte Piet-racisme en daar iets tegen willen doen.
Aan het eind van de bijeenkomst riep KOZP iedereen in de zaal op om zich aan te melden voor een van de vier werkgroepen van het samenwerkingsverband. Er zijn werkgroepen voor juridische zaken, in verband met de grote kans op arrestatie tijdens het protest tegen de nationale intocht, voor het praktisch en inhoudelijk organiseren van dat protest, voor de financiering ervan, en voor de communicatie eromheen. Al met al was het een geslaagde en motiverende bijeenkomst waarbij de strijd tegen Zwarte Piet dit jaar in de steigers is gezet. Het is zaak om die strijd de komende maanden verder voor te bereiden en nader in te vullen.
Harry Westerink