Wie het verleden controleert, controleert het heden en de toekomst (met video)
Afgelopen zaterdag demonstreerden zo’n vijftig mensen (op het hoogtepunt rond de honderd) tegen het gebruik van de Gouden Koets. Die moet met racistische panelen en al naar het museum. De sfeer was zeer strijdbaar en de sprekers maakten glashelder wat er mis is met die koets. Amandla Awetu sprak namens University of Colour (UoC), een beweging ontstaan tijdens de Maagdenhuisbezetting eerder dit jaar. UoC streeft naar meer diversiteit binnen de universiteit, dekolonisatie van de witte universiteit en een breder – niet eurocentrisch – curriculum. Hier hun verhaal.
Het is 1863, de slavernij wordt ‘officieel’ afgeschaft door de Nederlandse overheid. Bij de afschaffing krijgen de eigenaren van de tot slaaf gemaakten, in Suriname en op de Antillen, miljoenen aan vergoeding, de logica zijnde: financiële compensatie voor hun verlies in ‘eigendom’. De tot slaaf gemaakten kregen niets en in het geval van Suriname werden zij ook nog verplicht om onder staatstoezicht nog tien jaar na de afschaffing door te werken op de plantage-werkkampen. Het koningshuis, dat intussen rijk was geworden met hun aandeel in de handel van tot slaaf gemaakte mensen, opium en gestolen goederen, mocht blijven voortbestaan, evenals racisme en witte suprematie. Zo waren er in de jaren na 1863 talloze racistische tentoonstellingen van inheemse volkeren in Europa. Helaas waren deze exposities ook in Nederland razend populair, waarbij mensen in dierentuinen zijn gehouden in steden als Amsterdam en Rotterdam.
“Apartheid”, in de woorden van Philomena Essed “the only Dutch word that has gone global”, werd in Zuid-Afrika pas afgeschaft in de vroege jaren negentig. Fast forward naar 2015 en mensen van kleur worden etnisch geprofileerd, krijgen stelselmatig een lager schooladvies dan hun witte klasgenootjes, worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, gestereotypeerd in films, strips en televisieprogramma’s, gecriminaliseerd door de media, krijgen hogere straffen in rechtszaken, bevinden zich overwegend in lagere sociaal-economische klassen en ontvangen racistisch onderwijs. Heeft het koningshuis niet een historische verantwoordelijkheid om dit onrecht in Nederland te herstellen? Zoals Gloria Wekker dan ook zegt: “Hoe kan men in Nederland denken, nadat we vierhonderd jaar een koloniale natie geweest zijn, dat dit geen sporen nagelaten heeft in de cultuur, de geschiedenis, de taal, de manier van hoe je naar jezelf en naar de ander kijkt?”
Dekoloniaal
Laten we kijken naar de sporen: een cultuur die minister-presidenten produceert die met nostalgie terugkijken naar de VOC-mentaliteit en “de sfeer van de Gouden Eeuw”. Mark Rutten studeerde nota bene af in 1992 met de opleiding geschiedenis bij de rijksuniversiteit Leiden. In de Nederlandse taal spreekt men in termen van “zeehelden”, “Verlichting” en “de Gouden Eeuw”. Een cultuur die een bevolking produceert die meer geeft om de racistische karikatuur Zwarte Piet dan om de gevoelens, ervaringen en huidige situatie van de nazaten van de tot slaaf gemaakten. In het boek “Decolonizing Methodologies” beschrijft professor Linda Tuhiwai Smith dan ook dat in imperialistisch onderwijs en literatuur mensen als Columbus, in ons geval Michiel de Ruyter, beschreven worden als “helden, dé ontdekkers, avonturiers en ‘dé vaders’ van kolonialisme”. Uiteraard worden in de “inheemse literaturen” dit soort schurken niet zo bewonderd, laat staan dat het veroverende helden zijn. Dit contrast tussen koloniale en dekoloniale verhaallijnen zie je dan ook terug in Nederland wanneer je kijkt naar de naam van de Facebook-pagina “Michiel de Rover” of termen als “Grauwe Eeuw” in plaats van “Gouden Eeuw” en in de term Zwarte Holocaust. In het onderzoek van Melissa Weiner kwam naar voren dat de Nederlandse geschiedenisboeken voor het basisschoolonderwijs, als ze dan überhaupt al de slavernij behandelen, dat met name doen vanuit het perspectief van de slavenmeester en/of witte Europeaan, hierbij komt het perspectief van de tot slaafgemaakten niet of nauwelijks aan bod.
Zwarte Piet, zeehelden, Gouden Eeuw, Verlichting en het rondparaderen in die Gouden Koets zijn de symptomen van een witgewassen geschiedenis. Zoals Verene Shepherd van het VN Comité voor de uitbanning van rassendiscriminatie al stelde: Nederland heeft een “gebrek aan kennis” over het koloniale verleden, wat vervolgens “racisme en intolerantie” voedt. De Europese Commissie tegen racisme en intolerantie stelde dat Nederland moet “garanderen dat schoolonderwijs een sleutelrol speelt in de strijd tegen racisme en raciale discriminatie in de maatschappij” en daarbij “een nationale strategie moet ontwikkelen tegen racisme en raciale discriminatie”.
Schurkeninstituut
Gezien het verleden van het koningshuis en hun huidige gedrag hoeven we er niet vanuit te gaan dat zij uit eigen beweging fatsoenlijk gaan handelen en zullen bijdragen aan een nationale strategie tegen racisme door om te beginnen de Gouden Koets in een museum te plaatsen, met als doel de Nederlanders te laten zien dat men opnieuw moet gaan kijken naar de geschiedenis. Daarom eisen wij dat de Gouden Koets in een museum wordt geplaatst en dat er een bijschrift bij komt te staan, dat vanuit een dekoloniaal perspectief de waarheid vertelt over onder andere de schilderingen, de arrogante jaarlijkse parade op Prinsjesdag, de witgewassen geschiedschrijvingen en de criminele winsten van dit middeleeuwse, barbaarse, onbeschaafde, zich in de duisternis bevindende, sadistische, mensonterende, schurkeninstituut.
Want wie het verleden controleert, controleert het heden en de toekomst. Om even een parallel te trekken tussen het verleden dat zogenaamd is afgebeeld op de Grauwe Koets en het heden. De invasie in Irak, waar Royal Dutch Shell en daarmee ook het koningshuis als hun groot aandeelhouder veel aan hebben verdiend, werd niet voor niets gepresenteerd als “mission Enduring Freedom” waarbij woorden als “interventie”, “democratie” en “bevrijding” centraal stonden. Ook hier is goud geld verdiend en worden de Irakezen in de beelden van het NOS bij de val van Saddam als dankbaar geframed. Net als op de afbeeldingen van de Grauwe Koets worden de koloniale ondernemingen van het heden gepresenteerd als een opvoedkundige en/of bevrijdende daad die uit liefde wordt gedaan voor de mensen van kleur in de Derde Wereld. Als we het aan de huidige situatie overlaten, dan zal Royal Dutch Shell straks een festival beginnen met afbeeldingen die dankbare Irakezen portretteert die cadeaus geven aan het koningshuis voor het oprichten van Royal Dutch Shell. Om de parallel af te sluiten, de Iraakse bevolking lijkt in de koloniale gedachtegang net zo dankbaar als de gekoloniseerde figuren op de afbeelding van de Grauwe Koets. Wie het verleden controleert, controleert het heden en de toekomst. Daarom nemen wij als University of Colour, samen met de aanwezige partijen en de Grauwe Koets-beweging de eerste stappen om de geschiedenis te dekoloniseren en daarmee de macht om het heden en de toekomst weer in eigen handen te nemen.
Amandla Awetu