2 september, Amsterdam: brainstormbijeenkomst voor actie tegen NTR en Sinterklaasjournaal

Op initiatief van Doorbraak vindt op 2 september een brainstormbijeenkomst plaats ter voorbereiding van actie tegen de publieke omroep NTR en het Sinterklaasjournaal, een van de producties van die omroep. De afgelopen jaren zijn al meerdere acties tegen de NTR ondernomen. Doorbraak heeft gemerkt dat veel anti-racisme activisten, waaronder wijzelf, denken dat het belangrijk is om die acties verder op te pakken en door te zetten. We willen dan ook andere activisten tegen Zwarte Piet uitnodigen om te brainstormen over een strategie om de NTR verder onder druk te zetten, bedoeld om de racistische blackface-figuur voortaan uit het Sinterklaasjournaal te verbannen. Journalisten en mensen die niet willen bijdragen aan de strijd tegen Zwarte Piet, zijn niet welkom op de bijeenkomst.

Brainstormbijeenkomst
Zondag 2 september
Vanaf 14:00 uur
Amsterdam
Aanmelden via doorbraak@doorbraak.eu
(Locatie hoor je na aanmelding)
Facebook-event

Al jarenlang protesteren anti-racisten op allerlei manieren, momenten en plekken tegen de racistische Zwarte Piet-figuur. Dat doen we onder meer tijdens de nationale intocht van Sinterklaas en steeds meer ook tijdens lokale intochten. De kritiek op het Zwarte Piet-racisme is sinds 2011, het begin van de nieuwe beweging tegen de blackface-figuur, flink toegenomen. Hoewel we al veel hebben bereikt met onze protesten, maakt de Zwarte Piet-figuur nog steeds deel uit van verreweg de meeste intochten. Behalve in Amsterdam, waar in 2017 een intocht heeft plaatsgevonden zonder Zwarte Pieten. Andere gemeenten komen met vage toezeggingen over roetveegpieten en andere alternatieven, maar de hoofdmoot blijft tot nu toe helaas de racistische blackface-figuur. Daarom blijft het noodzakelijk om ter plekke, tijdens de intochten in november, te protesteren tegen het Zwarte Piet-racisme.

Ommezwaai

Maar wie bepaalt elk jaar, lang voordat de intochten plaatsvinden, of en in hoeverre de Zwarte Piet-figuur daar deel van gaat uitmaken? Wie drukt elk jaar zijn stempel op de beeldvorming van Sint en Piet? Dat blijkt voor een groot deel de NTR met zijn Sinterklaasjournaal te zijn. Die omroep geeft op het gebied van Sint en Piet elk jaar de richting aan, die omroep is maatgevend en bepaalt de norm. De NTR zet scenarioschrijvers in de zomer aan het werk om de verhalen voor het Sinterklaasjournaal te gaan bedenken en vormgeven. In september vinden dan op basis van dat script de opnamen met de acteurs plaats, waarna in oktober de opnamen in de studio plaatsvinden. En velen in het land verschuilen zich achter de lijn die de NTR elk jaar uitzet. Die omroep heeft dus een sleutelpositie in het debat over Zwarte Piet. Willen wij als activisten tegen Zwarte Piet met succes het blackface-racisme met wortel en al uitroeien, dan zullen we juist de maanden voor de intochten zoveel mogelijk druk op de NTR moeten uitoefenen, elk jaar weer. Hoe meer druk we kunnen opbouwen, hoe meer kans dat de NTR het Zwarte Piet-racisme in het Sinterklaasjournaal gaat afschaffen.

Als we er eenmaal in zijn geslaagd om het Sinterklaasjournaal te veranderen, als de Zwarte Piet-figuur dus wordt verbannen uit het programma, dan mogen we verwachten dat een groot deel van de rest van de samenleving ook omgaat, al dan niet morrend en met forse tegenzin. Door actie te gaan voeren tegen de NTR kunnen we ervoor zorgen dat die ommezwaai er daadwerkelijk gaat komen. Vanzelfsprekend denken we niet dat we een gemakkelijke overwinning zullen behalen. Immers, veel activisten tegen Zwarte Piet hebben eerder al op allerlei manieren geprotesteerd tegen de promotie van het Zwarte Piet-racisme door het Sinterklaasjournaal. Zo stuurde No To Racism in 2015 een brief aan de redacties van de NTR en het Sinterklaarjournaal waarin men eiste dat die redacties zich expliciet zouden gaan uitspreken tegen het Zwarte Piet-racisme en daar ook naar zouden gaan handelen. Naar aanleiding van een oproep van diverse organisaties tegen Zwarte Piet deden in 2015 veel anti-racisten aangifte tegen onder meer de NTR, vanwege het Zwarte Piet-racisme van die omroep. In 2016 stuurden ruim honderd bekende Nederlanders (BN-ers) een open brief naar de NTR waarin ze de omroep opriepen om de Zwarte Piet-figuur te verbannen uit het Sinterklaasjournaal. Die petitie werd uiteindelijk door maar liefst zo’n tweehonderd BN-ers ondertekend. Ook in 2016 begon Doorbraak-activist Jennifer van Leijen een petitie tegen de subsidiëring door de Nederlandse staat van het Sinterklaasjournaal met de Zwarte Piet-figuur. Die petitie is al door duizenden mensen ondertekend en loopt nog steeds.

Speciaal voor de pietofielen

De initiatiefnemers van deze acties hebben ter ondersteuning van hun eisen mede een beroep gedaan op de functie en rol van de NTR als publieke omroep. De NTR heeft de wettelijke taak om zich met “diversiteit” in de samenleving bezig te houden. Daarover meldt de website van de omroep: “De NTR ziet diversiteit als een creatieve uitdaging. Dat zie je dwars door onze programmering heen; van spraakmakende documentaireseries tot relativerende amusementsprogramma’s. De NTR verzorgt ook de zendtijd voor moslims, bijvoorbeeld in het debatprogramma ‘De Nieuwe Maan’, en hindoes, met onder meer het programma ‘100 procent hindoe?’. Met de manier waarop de NTR de multiculturele samenleving in haar programma’s weerspiegelt, vervult ze een voorbeeldfunctie in Europa.” En: “We kiezen daarbij voor een divers aanbod met oog voor specifieke thema’s en doelgroepen, die anders onderbelicht blijven. Dat maakt de NTR ‘speciaal voor iedereen’.” Maar door de Zwarte Piet-figuur tot nu toe te handhaven in het Sinterklaasjournaal is het duidelijk dat de NTR op het gebied van het Sinterklaasfeest juist niet “speciaal voor iedereen” is. Want Zwarte Piet is er “speciaal” voor de pietofielen, en dus niet voor “iedereen”. De omroep houdt zo volstrekt geen rekening met de belangen en ervaringen van een flink deel van de Nederlandse bevolking, de mensen namelijk die niet geconfrontreerd wensen te worden met het Zwarte Piet-racisme. De omroep voldoet daarmee dus niet aan de eigen wettelijke taakomschrijving.

Overigens moet daarbij nog worden opgemerkt dat er intern binnen de NTR en het Sinterklaasjournaal ook de nodige kritiek bestaat op de Zwarte Piet-figuur. Zo besloten Erik van Muiswinkel en Dolores Leeuwin vanwege hun bezwaren tegen Zwarte Piet om te stoppen met hun deelname aan het Sinterklaasjournaal. Als presentatrice van het Sinterklaasjournaal heeft Dieuwertje Blok ook al aangegeven moeite te hebben met de blackface-figuur. Het valt op dat het Sinterklaasjournaal in de loop der jaren een zwalkende koers heeft gekend rond de Zwarte Piet-figuur en alternatieven daarvoor. Zo stapte men in 2006 over op regenboogpieten, om daarna weer terug te keren tot de racistische blackface-figuur. In 2014 had men roetveegpieten en een zwarte Sint, en in 2015 waren die roetveegpieten ook weer van de partij. In 2016 waren er gekleurde pieten. En in 2017 zagen we roetveegpieten, maar ook nog veel Zwarte Pieten. Ajé Boschhuizen, eindredacteur en bedenker van het Sinterklaasjournaal, zou naar eigen zeggen Zwarte Piet pas willen afschaffen, “als de samenleving daar klaar voor is”. Zoals zoveel andere pietofielen, verstopt Boschhuizen zich graag achter het schijnheilige argument dat hij “het maatschappelijke debat” volgt. Een onzinnige en ergerlijke houding, want het Sinterklaasjournaal maakt hoe dan ook deel uit van dat debat en bepaalt met een keuze voor of tegen Zwarte Piet zelf juist in belangrijke mate hoe dat debat verloopt.

Harry Westerink