“365 dagen Nederlander”: eye opener voor witte mensen

Tijdens een werkoverleg van NPO Radio 1 merkte een zendermanager op: “Voor de presentatie van het programma moet je wel iets van literatuur weten. Lees jij eigenlijk wel boeken?” Dat zei de manager tegen Naeeda Aurangzeb, journaliste, presentatrice en schrijfster. Deze opmerking en zoveel andere heeft Aurangzeb gebundeld in haar enige tijd geleden verschenen boek “365 dagen Nederlander”. In een interview en via een lezing heeft ze het thema van het boek uitgebreid besproken.

Aurangzeb kwam als jong kind naar Nederland. Zij is al 43 jaar Nederlandse, dit land is haar thuis. Ze krijgt, net als alle andere mensen van kleur, voortdurend racistisch commentaar over haar “buitenlander zijn”. Zoals deze opmerking van een eindredacteur tijdens een werkoverleg van de NTR: “Jij hebt vanuit je cultuur natuurlijk niet geleerd wat autonomie is. Dat wordt nog lastig voor jou.”

Het boek maakt duidelijk hoe diepgeworteld racisme is, in de gehele Nederlandse samenleving: in het onderwijs, op het werk, in de gezondheidszorg, onder kennissen en vrienden, enzovoorts. Het boek bestaat uit 365 anekdotes, in de vorm van opmerkingen en gebeurtenissen. Een per bladzijde, zonder commentaar. Het maakte een diepe indruk op mij. Er wordt je een spiegel voorgehouden van een werkelijkheid die ik als witte gewoon niet meemaak, maar die wel de dagelijkse werkelijkheid is van alle mensen van kleur.

Zoals de opmerking van een verloskundige tegen een zwangere vrouw: “Nou, weer een Talibanstrijder erbij. Je krijgt een jongetje.” Racisme is niet alleen ongelijke behandeling, bijvoorbeeld voor de wet. Het omvat ook micro-agressies, zoals dit soort giftig commentaar. Sommige opmerkingen zijn openlijk racistisch en wreed. Andere zijn bedoeld als grap, maar ze zijn helemaal niet grappig. Allemaal is het gebaseerd op vastgeroeste vooroordelen. De ander wordt steeds weggezet als “niet een van ons” en het verschil is ook altijd negatief. Ook jonge kinderen worden hiermee geconfronteerd. Dag in, dag uit. Mensen van kleur zijn letterlijk nergens veilig.

Een ander voorbeeld, tijdens een les biologie op de middelbare school. De biologiedocent tegen zijn leerlingen: “Dit noem je een olijfkleurige huid. Je kunt zien dat Naeeda’s gezicht nu een lelijke kleur heeft. Dat komt omdat een olijfkleurige huid in de winter lelijk is, maar mooi in de zomer.”

Ik vind het boek een aanrader voor alle witte mensen. Het lezen van het boek en het je voorstellen dat jij zelf al dit soort racistische bagger constant te horen zou krijgen, was voor mij een eye opener.

“365 dagen Nederlander”, Naeeda Aurangzeb. Uitgeverij: Pluim, € 19,99. ISBN: 9789083142111.

Elly