4 juli 1980: massamoord op alevieten in het Turkse Çorum

Het was de zomer van 1980. De dorpen rondom het Turkse stadje Çorum werden al weken geteisterd door gevechten tussen rechts-nationalistische soennieten en links-radicale alevieten, een religieuze minderheid die inspiratie put uit het soefisme en de sjiitische islam. Op 4 juli, vandaag precies 39 jaar geleden, ontaardden de spanningen in een lynchpartij tegen de alevieten van Çorum. Volgens officiële tellingen kwamen 54 mensen om het leven, maar het daadwerkelijke dodental ligt waarschijnlijk boven de honderd. Eral overleefde het bloedbad, maar kon het niet vergeten. De inmiddels 61-jarige advocaat verdedigde de families van de slachtoffers en schreef een historisch naslagwerk over de lynchpartij. In zijn nette herenpak en glimmende Mercedes rijdt hij door het slaperige Çorum. Hij praat in korte zinnen en lijkt voortdurend afgeleid. Alle straten leiden naar het verleden. Vanachter zijn autoraampje wijst Eral naar de moskee waar de gevechten begonnen. Uit de minaret klonk die dag niet het woord van God maar het geratel van kogels, vertelt hij. Weer een straat verder ziet hij de plek waar een alevitische geestelijke levend in een oven werd gegooid. In stilte rijdt de advocaat door naar zijn kantoor. “Ik durf niet dichter bij de rechtbank te werken”, merkt hij op. “Die staat in een soennitische buurt.” Binnen haalt Eral stapels geschriften en bewijsstukken tevoorschijn. Hij opent het dossier van een vader en zoon die in een soennitisch dorpje vermoord werden. “De vader smeekte de daders om zijn zoon te sparen”, vertelt hij ijzig. “Maar beide mannen werden vastgebonden aan een tractor, levend verbrand en gedumpt op de akkers.” Toch eiste Eral niet de doodstraf voor de daders. “Het menselijk leven is heilig in het alevitisme. Mijn doel is om de misdaden aan het licht te brengen zodat het nooit weer gebeurt. Ik wil geen wraak, maar vrede.” De staat had andere belangen. Twee maanden na de moordpartijen in Çorum pleegde het Turkse leger een staatsgreep. In plaats van de lynchpartij te onderzoeken, arresteerde het militaire regime veel alevitische overlevenden op verdenking van links activisme. Sommige daders werden eveneens gevangengezet, maar een officieel onderzoek of gezamenlijk proces bleef uit.

Melvyn Ingleby in In het Turkse Çorum zijn de wonden van het bloedbad van 1980 nog erg diep (Trouw)